Гьажиев Мегьамед Мегьамедан хва

Википедиядихъай

Гьажиев Мегьамед Мегьамедан хва (1897-1958) — чӀехи лезги алим-филолог ва шаир.

Биография[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

1897 йисан 10 декабрдиз Куьре магьалдин Мегьарамдхуьре агьвал ва савад авай хзанда дидедиз хьана. ТӀебии алакьунар авай гадади агалкьунралди Алкьвадрин медреса, Кьасумхуьруьн мектеб, Дербентда ва Къубада муаллимвилин курсар куьтягьна, хайи хуьруьн советрин мектебда муаллимвиле ва регьбервиле кӀвалахна. 1932 йисуз Дагъустандин С. Сулейманан тӀварунихъ галай пединститутда, ахпа Москвада аспирантурада кӀелна. Лезгийрикай кӀвенкӀве яз ада филологиядин илимрин кандидатвилин ва докторвилин дережаяр къачуна.

Ам 1958 йисуз рикӀин азардик рагьметдиз фена, Магьачкъалада кучукнава. Адан тӀвар Мегьарамдхуьруьн сад лагьай юкьван мектебдал эцигнава.

ЧӀалан женгчи[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

М. Гьажиев чи чӀал дериндай чирна-жагъурай садлагьай лезги алим я. Дагъустандин тарихдин, чӀалан ва эдебиятдин институтда къуллугъай къад йисан вахтунда алимди 20-далай виниз къиметлу кӀвалахар арадиз гъана: лезги чӀалан тарсарганарни эдебиятдин хрестоматияр, илимдин макъалаярни ктабар, лезги чӀалан гафарганар дидедин ва урус чӀаларал кхьена, чапдай акъудна, халкьдив агакьарна, ам савадлу ва илимдар авуник чӀехи пай кутуна. Илимдин къекъуьнар тежрибадихъ галаз алакъалу авуна: гзаф йисара Дагъустандин пединститутда тарсар гана. М. Гьажиеваз лезги чӀалалай гъейри мадни араб, табасаран, азербайжан ва урус чӀалар чизвай.

Мегьамед Гьажиев шаир, драматург ва таржумачини тир. Ада аялар патал теснифнавай шиирар 30-60-йисара Гь. Гьажибегова, А. Фетягьова ва Н. Агьмедова туькӀуьрнавай тарсарган (учебник) ва хрестоматийра гьатнава. 1936 йисуз М. Гьажиева конкурсдиз «Дагълара» пьеса вугана. Ада лезги чӀалаз урус кхьирагрин эсерар (Л. Толстойдин «Гьажи-Мурад» повесть, М. Горькийдин «Диде» роман ва мсб.) таржума авуна, кьилди ктабар яз чапдай акъудна. М. Гьажиева чӀалан илимдик ва милли эдебиятдик чӀехи пай кутуна.

М.Гьажиеван кӀвалахар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

  • Лезги чӀаланни урус чӀалан гафарган. Махачкала, 1950.
  • Урус чӀаланни лезги чӀалан гафарган. Махачкала. 1963.
  • Синтаксис лезгинского языка. Ч. 1. Простое предложение. Махачкала, 1954. Ч.2. Сложное предложение. Махачкала. 1963.
  • Кубинский диалект лезгинского языка // М. М. Гаджиев. Из лингвистического наследия. Махачкала, 1997. С. 47-151.

Эдебият[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]