Тигьирхуьр

Хуьр Тигьирхуьр урус. Тагиркент Уьлкве УрусатУрусат Федерациядин субъект ДагъустанДагъустан Муниципал район Мегьарамдхуьруьн Хуьруьнсовет «Мегьарамдхуьруьн» АПдин кьакьанвал гьуьлуьн дережадилай 437 м Агьалияр 321 кас (2002) Миллетар лезгияр Динар суни - мусурманар Сятдин чӀул UTC+4 Телефондин код +7 87235 Почтунин индекс 368792 Автомобилдин код 05 Код ОКАТО 82 237 840 002 Космосдай акунар www.wikimapia.org Магьачкъала Тигьирхуьр Мегьарамдхуьр Тигьирхуьр

Тигьирхуьр (урус. Тагиркент) — Дагъустан республикадин Мегьарамдхуьруьн районда авай, «Мегьарамдхуьруьнсоветдик» акатзавай хуьр.

География

Хуьр Мегьарамдхуьруьн райондин юкьван пата, райондин юкь тир Мегьарамдхуьрелай 3 км яргъал ала.

Тарих

XIX виш йисан 1866 йисуз ЦӀуру Тигьирхуьр (Вини Тигьирхуьр) вири Куьре ханвалдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатнай. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Гуьней наибвалдиз талукь тир. ЦӀуру Къуйсун ва Мегьарамдхуьруьхъ галаз Мегьарамдхуьруьнжемятдик акатзавай.

Тигьирхуьруьн бине, кӀунтӀал алай ЦӀуру Тигьирхуьряй агъаниз куьч хьанвайбуру кутунай. Вини хуьр, винел пад кьулу кӀунтӀал, чӀехи тамун агъа кьиле алай. Хуьруьн кьибле пата алгъай там ала. Вини хуьр гилан хуьрелай тахминан 550 метр кефер пата ала. Гила ЦӀуру Тигьирхуьруьн чкадал анжах кӀвалерин харапӀаяр ва кьулухъ чӀехи сур амукьнава. Хуьруьн тӀвар, адан бине кутур Тагьир тӀвар алай касдихъ галаз алакъалу я (Тагьиран хуьр). Гзаф дегь ва гъвечӀи хуьр тир, ина вирини вири 60-70 кӀвалер авай. Хуьруьн кьулухъ пара гегьенш сур ала, а сурал араб чӀалал эпиграфиядин шикилар ва кхьинар алай сурун кьилин къванер ама. Са тӀимил вилик вахтунда хуьре, цларал араб чӀалал кхьинар алай цӀуру мискӀин амукьнай, амма гуьгъуьнлай амни чкӀана. Тигьирхуьруьнвийрин рикӀел цӀуру хуьре кьилдин чӀурарин, мулкарин ва багърин тӀварар къедалди амукьнава, ибур: «Загьиран чӀур», «Загьиран никӀер», «Къафланан багъ», «Къафланан ник» тӀварар тир. Хуьруьн гьар са кӀвалин кӀане къуьл хуьдай фур авай. Совет береда хуьре сифте кьилин мектебдин дарамат эцигнай.

1958 йисалай гатӀумна хуьруьн эгьлияр хуьруьн агъана авай дигизвай чилериз куьч жез эгечӀнай. ЦӀийи чкадал садлагьай кӀвал Фергьатрин Барзухана эцигнай. Гьугъуьнлай иниз амай эгьлиярни куьч хьана ацукьнай. Гьа икӀ гилан Тигьирхуьр арадал атанвай. ЦӀийи хуьре, хуьруьн эгьлийринни колхоздин куьмекдалди мектебдин дарамат эцигнай. И мектеб гилалди ама. А чӀавуз колхоздин председатель Саруханов Сарухан тир. Мектебдин кьилерни директорар Абдурагьманрин Абдуллагь (1958-1960 йисара), Къадимрин Гьейдар ( 1960-1974 йисара), Абдулмежидрин Абдулмежид (1974-2007 йисара). 2007 йисалай къедалди мектебдин директорвилин везифадал Амирханрин Гьадижат ала.

Агьалияр

2002 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 321 касди уьмуьр гьалзавай . Агьалидин вири лезгияр, суни - мусурманар я. 1886 йисан Урусат Империядин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал, Вини Тигьирхуьр хуьруьн агьалидин кьадар, вири лезгияр яз 465 кас тир.

ЭлячӀунар

• Тигьирхуьруьн тарихдикай