Перейти к содержанию

Австрия

ЭлячӀунар дуьзар хъувун
Википедия:1000
Википедиядихъай
Австрия
Österreich
Австриядин пайдах Австриядин герб
Пайдах Герб
Гимн: Land der Berge, Land am Strome
Кьилин шегьер:Вена
Шегьерар:Вена, Грац, Линц, Зальцбург
ЧӀал:немцарин чӀал
Идара авунин тегьер:Парламентдин республика
Кьил:Александр Ван дер Беллен (президент),
Карл Негьаммер (канцлер)
Майдан:83 883 км² (112-лагьай)
 · Цин кьадар %:1,7
Агьалияр:8 978 929 кас (93-лагьай)
 · Агьалийрин чуькьуьнвал:107 кас/км²
Пул:евро
КъВБ:330,5 млрд. $ (35-лагьай)
 · АСКА КъВБ:49 082 $
ИПВИ:0,885 (19-лагьай)
Домен:.at, .eu
Телефондин код:+43
Сятдин чӀул:+1

Австрия (нем. Österreich [ˈøːstɐˌʁaɪç], тамам официал жуьре — Австри́ядин Респу́блика (нем. Republik Österreich) — Юкьван Европада авай гьукумат я. Агьалияр — 9,0 млн кас я[1].

Кефердин патахъ Чехиядихъ (сергьятдин яргъивал — 362 км), кефердинни рагъэкъечӀдай патахъ Словакиядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 91 км), рагъэкъечӀдай патахъ Венгриядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 366 км), кьиблепатахъ Словениядихъ (сергьятдин яргъивал — 330 км) ва Италиядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 430 км), рагъакӀидай патахъ Лихтенштейндихъ(сергьятдин яргъивал — 35 км) ва Швейцариядихъ (сергьятдин яргъивал — 164 км) галаз, кефердин патахъ Германиядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 784 км) сергьятдал ала. Сергьятдин умуми яргъивал — 2 563 километр я.

Австрияди 83 855 км² (32 377 кв. миля) кьунва, адан чилерал Альп сувайрин климат чкӀанвайди я. Альп сувайра алаз, Австрия лап суван уьлкве я. Вири уьлкведин чилерикай кьилди 32 % 500 метрдилай агъадихъ галай чкайрал ала. Виридалайни кьакьан тӀинкӀ — 3 798 м я.[2] я.[2]

Агьалийрин чӀехи пай немец чӀалан бавариядин нугъатдал хайи чӀалал хьиз рахазва[3], немец чӀалан вичин стандарт тир жуьреда литературадин чӀал хьиз кӀвалахарзава[4]. Маса чкадин официал чӀалар — венгер чӀал, градищанско-хорват чӀал, словен чӀал я.[2]

Австрия — парламентвилин векилвилин демократия; кӀуьд федерал чиликай ибарат тир федератив гьукумат я.[2][5] Кьилинни виридалайни чӀехи шегьер — Вена я (1,9 млндилай пара кас).[2][6]

Австрия дуьньяда виридалайни девлетлу уьлквейрикай сад я. Агьалийрин са касдиз аватзавай КьВБ — 46 330 АСШ-дин доллар (2012 йисуз). Гьукуматди кьакьан дережадин уьмуьр тухунин стандартар туькӀуьрна, 2011-лагьай йисуз инсандин потенциал виликфинин индекс къалурзавай лишандал гьалтайла Австрия дуьньяда 19-лагьайди тир.

1955-лагьай йисалай инихъ уьлкведи СМТ-да иштираквал ийизва[7]; 1995-лагьай йисуз Европадин ГалкӀдихъ агалтна[2], ЭСКӀвТ-дин диб эцигна[8].

ГьакӀни 1995-лагьай йисуз Австрияди Шенген икьрардал къул чӀугвана[9]. 1955-лагьай йисуз Австрияди гьамишан нейтралитет ва гьар гьи дяведин блокрихъ хьайитӀани агалт тахьун малумарна[10]. 1999-лагьай йисуз уьлкведи Европадин валюта — евро — кьабулна.[11]

Австриядин чӀехи пай кьазва Альпар сувайри. Къуншивилин гьукуматар: Германия, Чехия, Словакия, Венгрия, Словения, Италия, Швейцария, Лихтенштейн.

Ксар — 8,375 млн исан (2010).Инсан кьелунай 2006, чӀехи миллетдин кӀватӀал — австрийицар — 88,6 % .

Исан кьелунай 2001 йисуз, 73,6 % австрийецар — католикар, 4,7 % — лютеранар, 6,5 % ксар какатзава масса диннрик (ислам — 4,2 %, православи — 2,2 %, иудаизм — 0,1 %; вири зарегистрироват хьана 12 конфесси, гьабрик 3 агъзур сикх (2009)), 12 % ксар кутазва чеб са конфессидик (1991 йисуз гьабрик 8,6 %).

Къалиндалди

федерал чилерин кьилин шегьерар къалурнава.

№ ТӀвар Агьалияр 1991 Агьалияр 2001 Агьалияр 2022 Чил
1Вена1 539 8481 550 1231 931 593Вена
2Грац237 810226 244292 630Штирия
3Линц203 044183 504207 247Вини Австрия
4Зальцбург143 978142 662155 416Зальцбург
5Инсбрук118 112113 392130 585Тироль
6Клагенфурт89 41590 141102 618Каринтия
7Филлах54 64057 49764 071Каринтия
8Вельс52 59456 47863 181Вини Австрия
9Санкт-Пёльтен50 02649 12156 360Агъа Австрия
10Дорнбирн40 73542 30150 360Форарльберг
  1. ↑ Bevölkerungsstand und −veränderung. Statistik Austria.
  2. 1 2 3 4 5 6 Austria. The World Factbook. Central Intelligence Agency (14 May 2009). Архивация 10 июнь 2009. Ахтармишун 31 май 2009.
  3. ↑ Die Bevölkerung nach Umgangssprache, Staatsangehörigkeit und Geburtsland (PDF). Statistik Austria. Архивация 13 ноябрь 2010. Ахтармишун 17 ноябрь 2010.
  4. ↑ Austria. Encyclopædia Britannica (31 May 2009). Архивация 19 апрель 2009. Ахтармишун 31 май 2009.
  5. ↑ Lonnie Johnson 17
  6. ↑ Probezählung 2006 – Bevölkerungszahl (German) (PDF). Statistik Austria (31 October 2006). Ахтармишун 27 май 2009.
  7. ↑ Jelavich 267
  8. ↑ Austria About. OECD. Архивация 6 май 2009. Ахтармишун 20 май 2009.
  9. ↑ Austria joins Schengen. Migration News (May 1995). Ахтармишун 30 май 2009.
  10. ↑ Bundesgesetzblatt für die Republik Österreich, 1955, http://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Bundesgesetzblatt_(Austria)_1955_1151.jpg
  11. ↑ Austria and the euro
Чешне "https://lez.wikipedia.org/w/index.php?title=Австрия&oldid=92297" я