Афинар патал чешмедиз килигун

{{ЯШЧ
| статус = Шегьер
| тӀвар =Афинар
| тамам тӀвар ={{lang-el|Αθήνα}}
| фотография = Athens Montage L.png
| кьадар = 300
| къул = Афинарин шикилар
| пайдах =
| герб =
| региондин карта =<div style="position: relative; width: 300px;">
[[Файл:Greece location map.svg|300px|border]]
{{метка изображения|x=0.388 |y=0.38 |scale=300|text=Афинаяр<br />[[Файл:Red pog.png|10px|center]]}}
</div>
| координатар ={{coord|38|00|00|N|23|43|00|E}}
| уьлкве =Греция
| райондин жуьре = [[Грециядин административ паюн|Периферия]]:
| район = [[Аттика]]
| регион =
| хуьруьн жуьре =[[Грециядин номар|Префектура]]
| хуьр =Афинар
| кьенепатан паюнар = 7 муниципал районар
| кьилин жуьре = Мэр
| кьил = [[Георгиос Каминис]]
| бине эцигай тарих = [[XV виш йис чи э.в.]]
| садлагьай тӀвар кьун =
| виликан тӀварар =
| статус йисалай =
| майдан = 412
| ЯШЧ кьакьанвал =20 м
| гьава = субтропикрин
| агьали =655 780
| сиягьдиз кьачур йис =2011
| агьалидин къалинвал =7462
| агломерация =3 737 550
| халкьар =[[грекар]]
| динар =[[Хашпара дин|христианар]] ([[православие]]дин гвай ксар)
| сятдин чӀул =UTC+2 (UTC+3)
| телефондин код =+30 210
| почтунин индекс =10x xx, 11x xx, 120 xx
| автомобилдин код =BK, BM, BN, BP, HY, IA, IB, IE, IK, <br />
IM, IO, IP, IT, IX, IY, IZ, OA, TT, XE, XH, XP, XT, XX, XY, <br />
XZ, YA, YB, YE, YH, YZ, ZH, ZK, ZM, ZZ
| сайт = http://www.cityofathens.gr/
| commonscat =Athens
}}
'''Афинар''' ({{lang-el|Αθήνα}}) — [[Греция]]дин, [[Аттикадин администрация]]дин ва Афинар перефериядин (префектурадин) кьилин шегьер я.

Шегьерди [[Эгей гьуьл]]уьн заливда авай [[Пирей]] портунилай 8 км кефердинни рагъэкъечӀдай патахъ мукь (чка) кьунва; ам 169 метр кьакьанвал авай [[Акрополь|Акрополисдин]] рагар-чахар авай кӀунтӀарин ва 112 метр кьакьанвал авай [[Ареопаг]]дин элкъвена вири патарихъ эцигнава. Аттикадин юкьван платодин кьибледин пата, [[Кефисс (Аттика)|Кефиссни]] [[Илиссос]] суван вацӀар физвай арайра мукь (чка) кьунва.

Афинар — дуьньядин виридалайни цӀуру шегьеррикай сад, адан 3400 йисарилай пара я. Садлагьай инсанрин аваз хьун чи эрадилай вилик 11-7 агъзур йисариз талукь я. Шегьердиз Афина хнуб-гъуцардин (дегь чӀаван полис лувак хуьзвайди) гьуьрметдай тӀвар гана.<ref>{{cite web|url=http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11380&subid=2&tag=8796&pubid=2530782 |title=v4.ethnos.gr – Οι πρώτοι... Αθηναίοι – τεχνες , πολιτισμος |publisher=Ethnos.gr |date= |accessdate=2010-01-25}}</ref>

Афинариз бул тарих ава. Дегь чӀаван Афинар къудрат авай шегьер-полис, зурба метлеб квай чирвилер гудай юкь тир. Классикадин девирда (чи эрадилай вилик V-лагьай виш йисуз) шегьер-гьукумат вичин вилик финин лап вини кьилив агакьна. Афинар — Европадин цивилизациядин кьеб, вири дуьньядин демократиядин диге (ватан) я.<ref>{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/40773/Athens |title=Athens |quote=Ancient Greek Athenai, historic city and capital of Greece. Many of classical civilization’s intellectual and artistic ideas originated there, and the city is generally considered to be the birthplace of Western civilization|accessdate=31 December 2008}}</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/history/ancient/greeks/greekdemocracy_01.shtml BBC History on Greek Democracy] — Accessed on 26 January 2007</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20090129202226/http://encarta.msn.com/encyclopedia_1741501460/Ancient_Greece.html Encarta Ancient Greece]from the Internet Archive- Retrieved on 28 February 2012.  31 October 2009.</ref>

ГьакӀ месэла, шегьердихъ галаз европадин философиядин диб эцигнавай [[Сократ]], [[Платон]], [[Аристотель]] философрин тӀварар ва драмадин диб эцигай [[Эсхил]], [[Софокл]], [[Еврипид]] трагикрин тӀварар галкӀанвайбур я.<ref>{{cite web |publisher=www.yppo.gr |title=Contents and Principles of the Programme of Unification of the Archaeological Sites of Athens |work=Hellenic Ministry of Culture |url=http://www.yppo.gr/4/e4000.jsp?obj_id=90&lhmma_id=3817 |accessdate=200–12–31}}</ref><ref>{{cite news |title=Greece uncovers 'holy grail' of Greek archeology |author=CNN & Associated Press |publisher=CNN |url=http://www.cnn.com/WORLD/9701/16/greece.lyceum/index.html |date=16 January 1997 |accessdate=28 March 2007 |archiveurl=//web.archive.org/web/20071206113529/http://www.cnn.com/WORLD/9701/16/greece.lyceum/index.html |archivedate=6 December 2007}}</ref> Дегь чӀаван Афинарин сиясатдин къурулуш — демократия тир.

Къе Афинар — гилан чӀаван космополитизмдин мегаполис, [[Греция]]дин сиясатдин, экономикадин, медениятдин, финансринни индустриядин уьмуьрда юкьван мукь (чка) кьунва. 2012-лагьай йисан нетижада, маса къачунин алакьунал гьалтайла шегьер девлет авай шегьеррин арада дуьньяда 39-лагьай мукьдал (чкадал) алай тир, [[UBS]]дин малуматрив кьурвал, виридалайни масан шегьеррикай 77-лагьайди я.<ref>{{cite web |url=http://www.citymayors.com/economics/usb-purchasing-power.html |title=City Mayors: World's richest cities by purchasing power |publisher=[[City Mayors]] |accessdate=12 May 2008 |year=2008| archiveurl= //web.archive.org/web/20080506064245/http://www.citymayors.com/economics/usb-purchasing-power.html| archivedate= 6 May 2008 <!--DASHBot-->| deadurl= no}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.citymayors.com/features/cost_survey.html |title=City Mayors: Cost of living – The world's most expensive cities |publisher=[[City Mayors]] |accessdate=26 December 2008 |year=2008| archiveurl= //web.archive.org/web/20081224033730/http://www.citymayors.com/features/cost_survey.html| archivedate= 24 December 2008 <!--DASHBot-->| deadurl= no}}</ref>

Афинарин агломерациядин майдан — 412 км². И чил Эгалео (), Парнита (), Пендели () ва Имитос () суварри элкъуьрна кьунва. Вири агьалийрин сан-гьисаб, 2001-лагьай малуматрив кьурвал, 3 361 806 кас я (Грециядин вири агьалийрикай пудай сад). Шегьердин юкьван кьакьанва гьуьлуьн дережадилай 20 метр я, гьакӀ ятӀани шегьердин чилин рельеф жуьреба-жуьрединди я, суварни кьулувилер кваз.

== Климат ==

Афинрин климат — субтропикрин зур паюнин къумлухдинди я ([[Кепленан климатрин классификация]]:''BSh''). ХъуьтӀуьз кьериз-кьериз мекьи жезва, са бязи чӀавара живер къвазва. Гад лап чимидини кьурагьвал авайди я. Навани цӀехуьл варцарин арада кьезил мекьивилер тежер я. Са кьадар кьванни чӀехи къвалар са шумуд варцарин къене авачиз хьун мумкин я. Аравилин гьуьлуьн таъсирдин нетижада зул лап яргъал фейиди я, гьакӀни гатфар са кӀус иглеш (геж) алукьзава.

{{Чкайрин климат
|Город_род=Кьвевардин
|Чешме=[http://pogoda.ru.net/climate2/16716.htm «Погода и Климат»] [http://svali.ru/catalog~27~16716~index.htm Туристический портал]
| Янв_юкь=10.2          | Янв_юкь_къвал=48
| Фев_юкь=10.1          | Фев_юкь_къвал=37
| Мар_юкь=12.2          | Мар_юкь_къвал=47
| Апр_юкь=15.9          | Апр_юкь_къвал=33
| Май_юкь=20.6          | Май_юкь_къвал=15
| Июн_юкь=25.5          | Июн_юкь_къвал=6
| Июл_юкь=28.3          | Июл_юкь_къвал=6
| Авг_юкь=28.3          | Авг_юкь_къвал=6
| Сен_юкь=24.3          | Сен_юкь_къвал=22
| Окт_юкь=19.7          | Окт_юкь_къвал=42
| Ноя_юкь=15.0          | Ноя_юкь_къвал=67
| Дек_юкь=11.7          | Дек_юкь_къвал=69
| Йис_юкь=18.5          | Йис_юкь_къвал=398
| Янв_юкь_мин=7.0        | Янв_юкь_макс=13.5
| Фев_юкь_мин=6.7        | Фев_юкь_макс=13.7
| Мар_юкь_мин=8.4        | Мар_юкь_макс=16.0
| Апр_юкь_мин=11.4        | Апр_юкь_макс=19.7
| Май_юкь_мин=15.6       | Май_юкь_макс=24.6
| Июн_юкь_мин=20.3       | Июн_юкь_макс=29.5
| Июл_юкь_мин=23.0       | Июл_юкь_макс=32.6
| Авг_юкь_мин=23.2       | Авг_юкь_макс=32.6
| Сен_юкь_мин=19.7       | Сен_юкь_макс=28.5
| Окт_юкь_мин=15.8       | Окт_юкь_макс=23.5
| Ноя_юкь_мин=11.7        | Ноя_юкь_макс=18.3
| Дек_юкь_мин=8.7        | Дек_юкь_макс=14.7
| Йис_юкь_мин=14.3       | Йис_юкь_макс=22.3
| Янв_а_макс=22.1       | Янв_а_мин=-2.9
| Фев_а_макс=22.0       | Фев_а_мин=-4.2
| Мар_а_макс=28.0       | Мар_а_мин=-1.8
| Апр_а_макс=30.4       | Апр_а_мин=0.6
| Май_а_макс=35.6       | Май_а_мин=8.0
| Июн_а_макс=39.6       | Июн_а_мин=11.5
| Июл_а_макс=42.0       | Июл_а_мин=15.5
| Авг_а_макс=41.9       | Авг_а_мин=16.0
| Сен_а_макс=37.6       | Сен_а_мин=10.4
| Окт_а_макс=33.8       | Окт_а_мин=5.4
| Ноя_а_макс=27.0       | Ноя_а_мин=1.4
| Дек_а_макс=22.5       | Дек_а_мин=-1.8
| Йис_а_макс=42.0       | Йис_а_мин=-4.2
| Янв_яд=17
| Фев_яд=17
| Мар_яд=16
| Апр_яд=17
| Май_яд=19
| Июн_яд=22
| Июл_яд=25
| Авг_яд=26
| Сен_яд=25
| Окт_яд=24
| Ноя_яд=22
| Дек_яд=19
| Йис_яд=21
|}}

== Стхавилин шегьерар ==

{|
| valign="top" |
* {{Туьркменистандин пайдах}} [[Ашхабад]] ([[Туьркмен чӀал|туьркм.]] ''Aşgabat''), [[Туьркменистан]]
* {{АСШдин пайдах}} [[Вашингтон (округ Колумбия)|Вашингтон]] ({{lang-en|Washington}}), [[Америкадин Садхьанвай Штатар|АСШ]]
* {{АСШдин пайдах}} [[Лос-Анджелес]] ({{lang-en|Los Angeles}}), [[Калифорния]], [[Америкадин Садхьанвай Штатар|АСШ]] ([[1984]]-лагьай йисан [[10 эхен]])<ref>[http://www.lacity.org/sistercities/ Los Angeles Sister Cities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070104020957/http://www.lacity.org/sistercities/ |date=2007-01-04 }}</ref>
* {{АСШдин пайдах}} [[Чикаго]] ({{lang-en|Chicago}}), [[Иллинойс]], [[Америкадин Садхьанвай Штатар|АСШ]] ([[1997]])<ref>[http://www.chicagosistercities.com/index.php Chicago Sister Cities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130311160401/http://www.chicagosistercities.com/index.php |date=2013-03-11 }}</ref>
* {{АСШдин пайдах}} [[Филадельфия]] ({{lang-en|Philadelphia}}), [[Пенсильвания]], [[Америкадин Садхьанвай Штатар|АСШ]]
* {{АСШдин пайдах}} [[Бостон]] ({{lang-en|Boston}}), [[Массачусетс]], [[Америкадин Садхьанвай Штатар|АСШ]]
* {{АСШдин пайдах}} [[Атенс (Джорджия)|Афины]], [[Джорджия]], [[Америкадин Садхьанвай Штатар|АСШ]]
* {{Канададин пайдах}} [[Монреаль]] ({{lang-fr|Montréal}}, {{lang-en|Montreal}}), [[Канада]]
* {{Португалиядин пайдах}} [[Лиссабон]] ({{lang-pt|Lisboa}}), [[Португалия]]
* {{Италиядин пайдах}} [[Генуя]] ({{lang-it|Genova}}), [[Италия]]
* {{Италиядин пайдах}} [[Флоренция]] ({{lang-it|Firenze}}), Италия
* {{Италиядин пайдах}} [[Сиракуза]] ({{lang-it|Siracusa}}), Италия ([[18 июля]] [[2002]])
* {{Испаниядин пайдах}} [[Мадрид]] ({{lang-es|Madrid}}), [[Испания]] ([[4 мая]] [[1971]])
* {{Испаниядин пайдах}} [[Барселона]] ({{lang-ca|Barcelona}}), [[Испания]]
* {{Туьркиядин пайдах}} [[Стамбул]] ({{lang-tr|İstanbul}}), [[Туьркия]]
| valign="top" |
* {{Колумбиядин пайдах}} [[Кали (город)|Кали]] ({{lang-es|Santiago de Cali}}), [[Колумбия]]
* {{Чехиядин пайдах}} [[Прага]] ([[Чех чӀал|чех]] ''Praha''), [[Чехия]]
* {{Урусатдин пайдах}} [[Москва]], [[Урусат]]
* {{Урусатдин пайдах}} [[Домодедово (шегьер)|Домодедово]], [[Урусат]]
* {{Китайдин пайдах}} [[Пекин]] ({{lang-zh|北京}}), [[Китай]] ([[2005]])<ref>[http://www.ebeijing.gov.cn/ying/default.htm Beijing Sister Cities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080516222136/http://www.ebeijing.gov.cn/ying/default.htm |date=2008-05-16 }}</ref>
* {{Китайдин пайдах}} [[Сиань]] ({{lang-zh|西安}}), [[Китай]]
* {{Чилидин пайдах}} [[Сантьяго]] ({{lang-es|Santiago de Chile}}), [[Чили]] ([[1969]]-лагьай йисан [[21 баскӀум]])
* {{Кипрдин пайдах}} [[Никосия]] ({{lang-el|Λευκωσία}}), [[Республика Кипр|Кипр]] ([[1988]]-лагьай йисан [[28 кьамуг]])
* {{Палестинадин пайдах}} [[Вифлеем]] ({{lang-ar|بيت لحم}}), [[Палестина]] ([[1986]]-лагьай [[13 тӀул]])
* {{Мароккодин пайдах}} [[Рабат]] ({{lang-ar|الرباط}}), [[Марокко]] ([[1990]]-лагьай [[9 чиле]])
* {{Перудин пайдах}} [[Куско]] ({{lang-es|Cusco}}), [[Перу]] ([[1991]]-лагьай йисан [[18 мара]])
* {{Сербиядин пайдах}} [[Белград]] ([[Серб чӀал|серб]] ''Београд'', ''Beograd''), [[Сербия]]
* {{Мисридин пайдах}} [[Каир]] ({{lang-ar|القاهرة}}), [[Мисри]]
* {{Ливандин пайдах}} [[Бейрут]] ({{lang-ar|بيروت}}), [[Ливан]]
* {{Украинадин пайдах}} [[Киев]] ({{lang-uk|Київ}}), [[Украина]]
|}

'''Шегьерар-партнерар:'''

* {{Франциядин пайдах}} [[Париж]] ({{lang-fr|Paris}}), [[Франция]] ([[2000]])
* {{Эрмениядин пайдах}} [[Ереван]] ({{lang-hy|Երևան}}), [[Армения]]
* {{Италиядин пайдах}} [[Рим]] ({{lang-it|Roma}}), [[Италия]]


== ЭлячӀунар ==
* [[commons:Athens|Викисклад]]
* [http://www.cityofathens.gr/ Официал шегьердин сайт]
* [http://www.visitgreece.gr/en/main_cities/athens Грекрин нациядин туристдин организациядин сайтда профил]

[[Категория:Грециядин шегьерар]]
[[Категория:Европадин уьлквейрин кьилин шегьерар]]
{{1000}}

== Баянар ==
{{Баянар}}
[[Категория:Грециядин шегьерар]]
[[Категория:Европадин уьлквейрин кьилин шегьерар]]
{{1000}}