Пакистан патал чешмедиз килигун

{{Гьукумат
| тӀвар = Исла́мвилин Халкьдин Республика Пакиста́н
| тамам тӀвар = {{lang-ur|اسلامی جمہوریہ پاکِستان}}<br>{{lang-en|Islamic Republic of Pakistan}}
| тӀвар-род = Пакистандин
| пайдах = Flag of Pakistan.svg
| пайдахдин тӀвар = Пакистандин пайдах
| пайдахдин кьадар = 130px
| герб = Coat of arms of Pakistan.svg
| гербдин тӀвар = Пакистандин герб
| карта = Pakistan in its region (disputed hatched).svg
| гимн = Qaumi Tarana
| аудио = Pakistan anthem - United States Navy Band.ogg
| кьилин шегьер = [[Исламабад]]
| шегьерар = [[Карачи]], [[Лахор]], [[Фейсалабад]], [[Равалпинди]], [[Мултан]], [[Хайдарабад (Пакистан)|Хайдарабад]], [[Гуджранвала]], [[Пешавар]], [[Кветта]]
| дамвал = [[ЧӀехибритания]]
| дам хьайи чӀав = [[1947 йис]]ан [[14 август]]
| чӀал = [[урду чӀал|урду]], [[инглис чӀал|инглис]]
| гьукуматдин дин = [[Ислам]]
| идара авунин тегьер = [[акахьай республика]]
| кьил = [[Ариф Алви]] ([[Пакистандин президент|Президент]]) <br>[[Шагьбаз Шариф]] ([[Пакистандин премьер-министр|Премьер-министр]])
| чил = 803 940
| цин кьадар = 3,1
| чилдин чка = 34
| халкь = 221 180 890
| халкьдин чка = 5
| агьалидин чуькьуьнвал = 258,4
| пул = [[пакистандин рупия]]
| КъВБ = 1 065
| КъВБдин чка = 24
| агьалийрин са касдал къвезвай КъВБ = 5204
| ИПВИ = 0,562
| ИПВИ чка = 150
| интернет-домен = [[.pk]]
| телефондин код = +92
| сятдин чӀул = +5 / +6
}}
'''Пакиста́н''' ({{lang-ur|پاکِستان}} {{IPA|paːkɪˈst̪aːn}} — «михьибурун чил», {{lang-en|Pakistan}} {{IPA|ˈpækɪstæn}} ни {{IPA|pɑːkiˈstɑːn}}), тӀвар яргъидаз — '''Исла́мвилин Халкьдин Республика Пакиста́н''' ({{lang-ur|اسلامی جمہوریہ پاکِستان}} Ислами́ Джумхури́йе Пакиста́н, {{lang-en|Islamic Republic of Pakistan}}) — [[Кьиблепатан Азия|Азияда]] [[гьукумат]] я. Пакистан [[1947 йис]]уз, [[Британиядин Индия]]дин майдан пайюнин нетижада арадал атана.

Кьибле патай [[Аравиядин гьуьл]]уьн ятари кьунва, [[Иран]]дихъ кьиблени-рагъакӀидай патай, [[Афгъанистан]]дихъ кефер ва кеферни-рагъакӀидай патай, [[Китай халкьдин республика|Китайдихъ]] кеферни-рагъэкьечӀдай патай ва [[Гьиндия]]дихъ рагъэкьечӀдай патай са сергьятра ава. Сергьятрин вири санлай яргъивал: [[Индия]] — 2912 км, [[Афгъанистан]] — 2430 км, [[Иран]] — 909 км, [[Китай]] — 523 км.

Пакистан — агьалийрин кьадардал гьалтайла дуьньяда ругуд лагьай чкада ава, мусурманар гзаф кьадарда авай (180 млн кьван кас), [[Индонезия]]дилай кьулухъ кьвед лагьай гьукумат я.

== Тарих ==

=== Дегь замана ===
Ч.э.в. III—II агъзур йисар вилик Пакистан, инсаниятдин виридлай дегь [[Хараппа]] цивилизациядин юкь тир<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-46838/India India: Reemergence of Urbanization]. Retrieved 2007-05-12.</ref>. Ч.э.в. I агъзур йисара Пакистандин чилериз [[арияр]] кьуч хьана ацукьнай. Ч.э. I—III виш йисара ина чӀехи къуват авай [[Кушан Империя]] арадал атанвай, [[буддизм]] гегьеншардай садлагьай къул<ref name = "tqlgsv">{{cite book | author= Krishna Reddy | title = Indian History | year = 2003 | publisher = Tata McGraw Hill | location = New Delhi | isbn = 0-07-048369-8 | page = A11}}</ref>.

Ч.э. VIII виш йисарлай гьукуматдин къене [[ислам]] дин гегьенш жез эгечӀнай. Виш йисан юкьвара ина, кьилел [[Газневидар]]ни [[Гуридар]] аваз, чӀехи мусурман гьукуматар арадал акъатиз хьанвай.

=== Колониярин девир ===
[[XIX виш йис]]уз Пакистандин чилер англиядин кьушунрин паталай кьуна [[Британиядин Гьиндия]]дик кутунвай<ref>Джеймс Кэрролл, Constantine’s Sword, Mariner Books, 2002, pp. 81-82</ref>.

Мусурман гьукуматдиз бине эцигун паталай женг тухузвай ругьани лидер зари, Мусурман Лигадин кьил, сепаритиствилин гьерекатдин лидеррин организациядин кьил [[Икбал]] тир. Садлагьай сеферда [[1930 йис]]уз, ада мусурман гьукумат туькӀуьриз теклифнавайди гьа Икбал тир, и гьукуматдиз [[Пенжаб]], [[Синд]], [[Кеферни-РагъакӀидай сергьятдин провинция]] ва [[Белужистан]] акатнавай.

=== Гилан замана ===
[[1947 йис]]уз [[Британиядин Индия]] пай хьайила кьулухъ, [[Мусурман Лига]]дин къуватрин куьмекдалди Пакистан гьукумат арадал атана. Адак [[Индостандин]] кеферни-рагъэкъечӀдай ва кеферни-рагъакӀидай пата чка кьунвай, чӀехи пай мусурманар авай районар акатна. [[1971 йис]]уз [[Рагъэкъечдай Пакистан]]дикай ада гьукумат [[Бангладеш]] жезва.

1965-ни 1971 йисара Пакистанди Индиядихъ галаз [[дяве]]яр тухузва.

1990-лагьай йисара Пакистанда [[Абдул Къадыр Хан]]ди кьиле тухузвай ядердин программа гегьенш жезва, имани [[АСШ]]ди Пакистандиз аксина тухунвай санкциярриз себеб хьана.

2000 йисарин сифте кьилера Пакистандин кеферни-рагъакӀидай регион [[Вазаристан]] [[Талибан]] гьерекатдин муг хьана. 2004 йисуз ин регионда талибар саки вири гьакимвал чпин гъилериз чӀугнай.

[[2001 йисан 11 сентябрь]]далай кьулухъ Пакистанди талибриз даях жез акъвазарна, ва [[АСШ]]ди талибрин аксиниз эгечӀнавай гьерекатдин пад кьуна.

2009 йисан малуматрикай<ref>Пакистан//Военное зарубежное обозрение, № 6 2009</ref> [[Афганистан]]дихъ галаз сергьятда авай Пакистандин чилера гьукумат паталай контролвал кьиле тухузвач. Гьавиляй [[2009 йис]]ан 9 майдиз Пакистандин премьер-министр Юсуф Реза Гиланиди малумарна хьи, ада вичин армиядиз вири террористар терг ийиз эмир гана. [[Авиация]]р, [[танк]]арни [[артиллерия]]р кардик ктунвай, [[Сваг округ]]дин — [[Мингора]] шегьер кьун мураддалди ягъунар эгечӀна.

2011 йисан 28 апрельдиз Афганистандинни Пакистандин арада, Ангур — Ада шегьердин мукьув сергьятвилин гьуьжет арадал атана. Ягъунин финифда Афганистандин япакьвилин кьушундин 12 аскер ва Пакистандин сергьят хуьзвай са аскер кьена. Пакистандин пуд сергьят хуьзвайди ва Ангур — Ададин 8 ислагь ксариз хер авуна.

== Администрациядин паюнар ==

=== Провинцияр ===
{{main|Пакистанадин администрациядин паюнар}}
{{Image label begin|width={{{width|600}}}|image=Districts and tehsils of Pakistan.png|float={{{float|none}}}}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.630|y=0.1330|text='''[[Гилгит-Балтистан]]'''}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.660|y=0.2020|text='''[[Азад Кашмир]]'''}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.460|y=0.2900|text='''[[Тайифадин Зул]]'''}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.280|y=0.4900|text='''[[Белуджистан (Пакистан)|Белуджистан]]'''}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.550|y=0.3900|text='''[[Пенджаб (Пакистан)|Пенджаб]]'''}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.450|y=0.5900|text='''[[Синд]]'''}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.520|y=0.1770|text='''[[Хайбер-Пахтунхва]]'''}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.610|y=0.2290|text='''[[Федералдин кьилин шегьердин ччил (Пакистан)|Исламабад]]'''}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.210|y=0.2900|text=[[Афгъанистан]]}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.100|y=0.4900|text=[[Иран]]}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.750|y=0.0600|text=[[Чин]]}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.750|y=0.5900|text=[[Гьиндистан]]}}
{{Image label|scale={{{width|600}}}|x=0.230|y=0.6500|text=[[Арабрдин гьуьл]]}}
{{Image label end}}

=== Провинцияр ===
{| align="center" class="wikitable sortable"
|+
! |№
! |Регион<ref>[https://web.archive.org/web/20060811062602/http://www.mofa.gov.pk/Publications/constitution.pdf Пакистандин Конституция]</ref>
! |Кьилин шегьер
! |Статус
! |Майдан, км²
! |Халкь (2007), <br> агъзур кас.
|-----
| 1
| [[Белуджистан (Пакистан)|Белуджистан]]
| [[Кветта]]
| провинция
| 347 190
| 9 055,407
|-----
| 2
| [[Хайбер-Пахтунхва]]
| [[Пешавар]]
| провинция
| 74 521
| 22 249,821
|-----
| 3
| [[Пенджаб (Пакистан)|Пенджаб]]
| [[Лахор]]
| провинция
| 205 344
| 89 465,106
|-----
| 4
| [[Синд (провинция)|Синд]]
| [[Карачи]]
| провинция
| 140 914
| 37 798,292
|-----
| 5
| [[Федералдин кьилин шегьердин ччил (Пакистан)|Исламабад]]
| [[Исламабад]]
| федералдин ччил
| 907
| 1 225,117
|-----
| 6
| [[Тайифадин Зул]]
| [[Пешавар]]
| федералдин ччил
| 27 219
| 3 789,477
|-----
| 7
| [[Азад Кашмир]]
| [[Музаффарабад]]
| пакистандин [[Кашмир]]дин ччил
| 11 639
| 4 067,856
|-----
| 8
| [[Гилгит-Балтистан]]
| [[Гилгит]]
| пакистандин [[Кашмир]]дин ччил
| 72 520
| 1 155,755
|+
|}

=== Округар ===
{| width="39%" style="border:1px solid black; text-align:left" bgcolor=#ACE1AF
|+
|-
! bgcolor=#ACE1AF width="50%"| Провинция
! bgcolor=#ACE1AF width="50%"| Зилаярдин (Округдин) кьадар
|-
| [[Белуджистан (Пакистан)|Белуджистан]] || '''30'''
|-
| [[Хайбер-Пахтунхва]] || '''25'''
|-
| [[Пенджаб (Пакистан)|Пенджаб]] || '''36'''
|-
| [[Синд]] || '''23'''
|-
| [[Федералдин кьилин шегьердин ччил (Пакистан)|Кьилин шегьердин ччил]] || '''1'''
|-
| [[Тайифадин Зул]] || '''7 агентствояр ва 6 сергьятдин регионар'''
|-
| [[Азад Кашмир]] || '''10'''
|-
| [[Гилгит-Балтистан]] || '''7'''
|-
! bgcolor=#ACE1AF width="50%"| Вири
! bgcolor=#ACE1AF width="50%"| 132 зилаяр (округар), 7 агентствояр, 6 сергьятдин регионар
|}

== Ксар ==

=== Дин ===
* [[Ислам|мусурманар]] — 173 000 000 (96 %).
* [[Индуизм|индуистар]] — 3 200 000 (1,85 %)
* [[Хашпара дин|христианар]] — 2 800 000 (1,6 %)
* [[Сикгьизм|сикгьар]] — 20 000 (0,001 %)
* парсар, [[агьмадитар]], [[Буддизм|буддистар]], [[Иудаизм|иудеяр]], [[багьаизм|багьаистар]] и [[Анимизм|анимистар]]

=== ЧӀехи шегьерар ===
[[Файл:Carte Pakistan.png|thumb|right|300px|Пакистандин шегьерар]]
{| class="wikitable"
| align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''№'''
| align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Шегьер'''
| align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Провинцияр'''
| align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Халкь'''
|-
| 1||[[Къарачи]]||[[Синд]]||13 205 339
|-
| 2||[[Лахор]]||[[Пенджаб (Пакистан)|Пенджаб]]||7 129 609
|-
| 3||[[Фейсалабад]]||Пенджаб||2 880 675
|-
| 4||[[Равалпинди]]||Пенджаб||1 991 656
|-
| 5||[[Мултан]]||Пенджаб||1 606 481
|-
| 6||[[Гьайдарабад (Пакистан)|Гьайдарабад]]||Синд||1 578 367
|-
| 7||[[Гуджранвала]]||Пенджаб||1 569 090
|-
| 8||[[Пешавар]]||[[Хайбер-Пахтунхва]]||1 439 205
|-
| 9||[[Кветта]]||[[Белуджистан (Пакистан)|Белуджистан]]||896 090
|-
| 10||[[Исламабад]]||кьилин шегьер||689 249
|-
|}

== Спорт ==
Виридалайни регьятдиз гъавурда гьатдай спортдин жуьреяр: [[поло]], [[крикет]], [[векьин хоккей]]. [[Пакистандин векьин хоккей хкянавайди]] — пуд сеферда [[Гатун Олимпиядин къугъунар|Олимпиядин чемпион]] ([[Гатун Олимпиядин къугъунар 1960|1960]], [[Гатун Олимпиядин къугъунар 1968|1968]] ва [[Гатун Олимпиядин къугъунар 1984|1984]]-й йисан).

== Шикилар ==
<gallery perrow=5>
Файл:K2 8611.jpg|[[Чогори]] (K2)
Файл:Punjabi Vase.JPG|Пенджабдин ваза
Файл:Karachi - Pakistan-market.jpg|Карачидин базар
Файл:Shah Faisal Masjid, Islamabad.JPG|[[Фейсал мискӀин]]
Файл:2008 Olympic field hockey team Pakistan.JPG|Пакистандин [[векьин хоккей]] хкянавайди
Файл:Bahawalpur Nur Mahal.jpeg|[[Нур-Магьал]] (Пенджаб)
Файл:Alamgiri Gate.jpg|[[Лагьор къеле]]
Файл:Mohenjodaro Sindh.jpeg|[[Мохенджо-Даро]]
Файл:Dharmarajika stupa,Taxila.jpg|[[Таксила]]
Файл:Shalamar Garden July 14 2005-South wall pavilion with fountains.jpg|[[Шалимар багъар]]
Файл:Tomb 1 Thatta.jpg|[[Татта]]
Файл:Rohtas Fort battlements.jpg|[[Рогьтас]] къеле
</gallery>

== Баянар ==
{{Баянар}}

== ЭлячӀунар ==
{{Commonscat|Pakistan}}
* [http://www.pakistan.gov.pk/ Pakistan.gov.pk — The Official Web Gateway to the Government of Pakistan]
* [http://www.infopak.gov.pk/ Ministry of Information and Broadcasting — Government of Pakistan]
{{Къецепатан элячӀунар}}

{{Азиядин гьукуматар}}
{{1000}}

[[Категория:Пакистан|*]]