Кьвевар: различия между версиями

Википедиядихъай
Содержимое удалено Содержимое добавлено
гъНет описания правки
кат
ЦӀар 23: ЦӀар 23:
* Джума-Миски мусурманран. Кьвевардин виридалай йике ва чІехи миски.
* Джума-Миски мусурманран. Кьвевардин виридалай йике ва чІехи миски.


[[Категория:Дагъустан шегьерар]]
[[Category:Шегьерар]]
[[Category:Лезги шегьерар]]
[[Category:Лезги шегьерар]]



05:58, 30 март 2012 жуьре

Кьвевар.
Кьвевардин герб
Нарынкъала
Кьвевар

Кьвевар (урусДербент) — Дагъустандин агъа патай авай йике сегьир (шегьер) йа. Сегьир (шегьер) маншинран чІехи рекъенал "Федеральная Транскавказская трасса М-29" ала. КьвевардайтІуз физава ракьун рехъ са станцияда гаваз, адай физава поездарни электричкаяр.

Чилинмикит

Кьвевар шегьер Кавказдин суваяранни (дагълар) Каспийдин гьилен араза ава, лап дар чкеда, суваяр гьилен патаг атана са тІимил чка тазвайна. Магьачкъалазлай 150 км ава, Ахцегьзлай 100 км ава.

Ксар

Кьвевар йике сегьир (шегьер) йа, ада 110 000 кас ишемишзава. Сегьирда (шегьерда) пара миллетран ксар ишемишзава: лезгияр 85%, сувави чувудар.

Кьиспес

Кьвевар лап дегьзаман шегьер йа, дуьньядин виридалай чІехибурукай сад я, адан 5000 йис я. 1-лай вишйиса Кьвевар Алпанди вичиг ктуна, Лакз гьукуматан чІехи шегьер тир, а береда шегьердин тІвар Чола тир. Ахпа, Алпан цкІейла, 500-лай йисара персаран шах Хосровди Кьвевар къачуна ицигна шегьердин патаг къала Нарынкъала. Ахпа 700-лай йисарилай 1200-лай йисал и шегьер арабран гъиле авай. Кьвевар арабран гъиле авайла шегьердай пара береда исламвал Дагъустандиз физвай, сифтени сифте лезгийрини лакиярни исламвал кьабулна. 1200-1600 шегьер араб митивран гъиле авай. 1600-1700-лай шегьер Сефевийран гъиле авай. 1730-1740 персаран шах Надир-шахди и шегьер пара сефер къачузвай, ва Кьвеварда амай Дагъустандал гьалтарна ам сувавийри гатазалди. Ахпана пара в берейра шегьер Дербент ханвилин чІехи шегьер хьана ам урусри къачудалди. Урусри ам къачурла 1840-лай йиса ва чи бередал Кьвевар Урусатдин къене ава.

Диин

Са мусанлай Кьвеварда гьамиша пара диинар авай. Сифте алпанрин цІайдин культ. Ахпана, алпанра христианвал кьабул авурлай и диин сегьирда (шегьерда) чІехиди хьана. Кьвевар гІарабран гъиле хьала адакай исламвалдин къуватлу къала хьана. Гьа берейлай чи берейрал Кьвеварда амукьна ичІи пуд диин: исламвал, христианвал ва иудавал. Исламвалзих Кьвеварда лезгийри, табасаранра, азербайджанра, агъулра ва даргийра агъунава. Христианвалзих урусарни эрменар. Иудавалзих сувави чувудра.

Иер чкаяр

  • Нарынкъала - персаран шах Хосровди лезгийрин гъилерал 500-лай йисарал ацигнавай къала йа. Ам ЮНЕСКОди хуьзава. А къаладин къене пара гІаламат щъэр ава, гьамамар, куьгьне кІвалар, зиндан-дусахар ва масадбур.
  • Алпандин берейран христианран миски 4-лай вишйисан лацу къвандикай ацигнавай.
  • Россияда авай виридалай куьгьне христианран миски, Нарынкъалада авай.
  • Джума-Миски мусурманран. Кьвевардин виридалай йике ва чІехи миски.