Кьвевар: различия между версиями

Википедиядихъай
Содержимое удалено Содержимое добавлено
уточ
гъНет описания правки
ЦӀар 3: ЦӀар 3:
[[Файл:Derbent_winter.jpg|thumb|Нарынкъала]]
[[Файл:Derbent_winter.jpg|thumb|Нарынкъала]]
[[Файл:Dagestan naryn-kala.jpg|thumb|right|350px|Кьвевар]]
[[Файл:Dagestan naryn-kala.jpg|thumb|right|350px|Кьвевар]]
'''Кьвевар''' ({{lang-ru|Дербент}}) — [[Дагъустан|Дагъустандин]] агъа патай авай йике сегьир (шегьер) йа. Сегьир (шегьер) маншинран чІехи рекъенал "Федеральная Транскавказская трасса М-29" ала. КьвевардайтІуз физава ракьун рехъ са станцияда гаваз, адай физава поездарни электричкаяр.
'''Кьвевар''' ({{lang-ru|Дербент}}) — [[Дагъустан]]дин агъа патай авай йике сегьир (шегьер) йа. Сегьир (шегьер) маншинран чІехи рекъенал «Федеральная Транскавказская трасса М-29» ала. КьвевардайтІуз физава ракьун рехъ са станцияда гаваз, адай физава поездарни электричкаяр.


== Чилинмикит ==
== Чилинмикит ==
Кьвевар шегьер Кавказдин суваяранни (дагълар) Каспийдин гьилен араза ава, лап дар чкеда, суваяр гьилен патаг атана са тІимил чка тазвайна. Магьачкъалазлай 150 км ава, Ахцегьзлай 100 км ава.
Кьвевар шегьер Кавказдин суваяранни (дагълар) Каспийдин гьилен араза ава, лап дар чкеда, суваяр гьилен патаг атана са тІимил чка тазвайна. Магьачкъалазлай 150 км ава, Ахцегьзлай 100 км ава.


== Ксар ==
== Ксар ==
Кьвевар йике сегьир (шегьер) йа, ада 110 000 кас ишемишзава. Сегьирда (шегьерда) пара миллетран ксар ишемишзава: [[Лезгияр|лезгияр]] 85%, сувави чувудар.
Кьвевар йике сегьир (шегьер) йа, ада 110 000 кас ишемишзава. Сегьирда (шегьерда) пара миллетран ксар ишемишзава: [[Лезгияр|лезгияр]] 85 %, сувави чувудар.


== Кьиспес ==
== Кьиспес ==
Кьвевар лап дегьзаман шегьер йа, дуьньядин виридалай чІехибурукай сад я, адан 5000 йис я. 1-лай вишйиса Кьвевар [[Алпан|Алпанди]] вичиг ктуна, [[Лакз]] гьукуматан чІехи шегьер тир, а береда шегьердин тІвар Чола тир. Ахпа, [[Алпан]] цкІейла, 500-лай йисара [[Персар|персаран]] шах [[Хосров-шах|Хосровди]] Кьвевар къачуна ицигна шегьердин патаг къала [[Нарынкъала]]. Ахпа 700-лай йисарилай 1200-лай йисал и шегьер арабран гъиле авай. Кьвевар арабран гъиле авайла шегьердай пара береда [[Ислам|исламвал]] [[Дагъустан|Дагъустандиз]] физвай, сифтени сифте [[Лезгияр|лезгийрини]] лакиярни исламвал кьабулна. 1200-1600 шегьер араб митивран гъиле авай. 1600-1700-лай шегьер [[Сефевияр|Сефевийран]] гъиле авай. 1730-1740 [[Персия|персаран]] шах [[Надир-шах|Надир-шахди]] и шегьер пара сефер къачузвай, ва Кьвеварда амай Дагъустандал гьалтарна ам сувавийри гатазалди. Ахпана пара в берейра шегьер [[Дербентдин ханвал|Дербент ханвилин]] чІехи шегьер хьана ам [[Урусат|урусри]] къачудалди. Урусри ам къачурла 1840-лай йиса ва чи бередал Кьвевар [[Урусат|Урусатдин]] къене ава.
Кьвевар лап дегьзаман шегьер йа, дуьньядин виридалай чІехибурукай сад я, адан 5000 йис я. 1-лай вишйиса Кьвевар [[Алпан]]ди вичиг ктуна, [[Лакз]] гьукуматан чІехи шегьер тир, а береда шегьердин тІвар Чола тир. Ахпа, [[Алпан]] цкІейла, 500-лай йисара [[Персар|персаран]] шах [[Хосров-шах|Хосровди]] Кьвевар къачуна ицигна шегьердин патаг къала [[Нарынкъала]]. Ахпа 700-лай йисарилай 1200-лай йисал и шегьер арабран гъиле авай. Кьвевар арабран гъиле авайла шегьердай пара береда [[Ислам|исламвал]] [[Дагъустан]]диз физвай, сифтени сифте [[Лезгияр|лезгийрини]] лакиярни исламвал кьабулна. 1200—1600 шегьер араб митивран гъиле авай. 1600-1700-лай шегьер [[Сефевияр|Сефевийран]] гъиле авай. 1730—1740 [[Персия|персаран]] шах [[Надир-шах]]ди и шегьер пара сефер къачузвай, ва Кьвеварда амай Дагъустандал гьалтарна ам сувавийри гатазалди. Ахпана пара в берейра шегьер [[Дербентдин ханвал|Дербент ханвилин]] чІехи шегьер хьана ам [[Урусат|урусри]] къачудалди. Урусри ам къачурла 1840-лай йиса ва чи бередал Кьвевар [[Урусат]]дин къене ава.


== Диин ==
== Диин ==
ЦӀар 18: ЦӀар 18:


== Иер чкаяр ==
== Иер чкаяр ==
*[[Нарынкъала]] - персаран шах Хосровди лезгийрин гъилерал 500-лай йисарал ацигнавай къала йа. Ам ЮНЕСКОди хуьзава. А къаладин къене пара гІаламат щъэр ава, гьамамар, куьгьне кІвалар, зиндан-дусахар ва масадбур.
* [[Нарынкъала]] — персаран шах Хосровди лезгийрин гъилерал 500-лай йисарал ацигнавай къала йа. Ам ЮНЕСКОди хуьзава. А къаладин къене пара гІаламат щъэр ава, гьамамар, куьгьне кІвалар, зиндан-дусахар ва масадбур.
*[[Алпан|Алпандин]] берейран христианран миски 4-лай вишйисан лацу къвандикай ацигнавай.
* [[Алпан]]дин берейран христианран миски 4-лай вишйисан лацу къвандикай ацигнавай.
* [[Россия|Россияда]] авай виридалай куьгьне христианран миски, Нарынкъалада авай.
* [[Россия]]да авай виридалай куьгьне христианран миски, Нарынкъалада авай.
* Джума-Миски мусурманран. Кьвевардин виридалай йике ва чІехи миски.
* Джума-Миски мусурманран. Кьвевардин виридалай йике ва чІехи миски.


[[Категория:Дагъустандин шегьерар]]
[[Категория:Дагъустандин шегьерар]]
[[Category:Лезги шегьерар]]
[[Категория:Лезги шегьерар]]


[[af:Derbent]]
[[af:Derbent]]

01:15, 9 апрель 2012 жуьре

Кьвевар.
Кьвевардин герб
Нарынкъала
Кьвевар

Кьвевар (урусДербент) — Дагъустандин агъа патай авай йике сегьир (шегьер) йа. Сегьир (шегьер) маншинран чІехи рекъенал «Федеральная Транскавказская трасса М-29» ала. КьвевардайтІуз физава ракьун рехъ са станцияда гаваз, адай физава поездарни электричкаяр.

Чилинмикит

Кьвевар шегьер Кавказдин суваяранни (дагълар) Каспийдин гьилен араза ава, лап дар чкеда, суваяр гьилен патаг атана са тІимил чка тазвайна. Магьачкъалазлай 150 км ава, Ахцегьзлай 100 км ава.

Ксар

Кьвевар йике сегьир (шегьер) йа, ада 110 000 кас ишемишзава. Сегьирда (шегьерда) пара миллетран ксар ишемишзава: лезгияр 85 %, сувави чувудар.

Кьиспес

Кьвевар лап дегьзаман шегьер йа, дуьньядин виридалай чІехибурукай сад я, адан 5000 йис я. 1-лай вишйиса Кьвевар Алпанди вичиг ктуна, Лакз гьукуматан чІехи шегьер тир, а береда шегьердин тІвар Чола тир. Ахпа, Алпан цкІейла, 500-лай йисара персаран шах Хосровди Кьвевар къачуна ицигна шегьердин патаг къала Нарынкъала. Ахпа 700-лай йисарилай 1200-лай йисал и шегьер арабран гъиле авай. Кьвевар арабран гъиле авайла шегьердай пара береда исламвал Дагъустандиз физвай, сифтени сифте лезгийрини лакиярни исламвал кьабулна. 1200—1600 шегьер араб митивран гъиле авай. 1600-1700-лай шегьер Сефевийран гъиле авай. 1730—1740 персаран шах Надир-шахди и шегьер пара сефер къачузвай, ва Кьвеварда амай Дагъустандал гьалтарна ам сувавийри гатазалди. Ахпана пара в берейра шегьер Дербент ханвилин чІехи шегьер хьана ам урусри къачудалди. Урусри ам къачурла 1840-лай йиса ва чи бередал Кьвевар Урусатдин къене ава.

Диин

Са мусанлай Кьвеварда гьамиша пара диинар авай. Сифте алпанрин цІайдин культ. Ахпана, алпанра христианвал кьабул авурлай и диин сегьирда (шегьерда) чІехиди хьана. Кьвевар гІарабран гъиле хьала адакай исламвалдин къуватлу къала хьана. Гьа берейлай чи берейрал Кьвеварда амукьна ичІи пуд диин: исламвал, христианвал ва иудавал. Исламвалзих Кьвеварда лезгийри, табасаранра, азербайджанра, агъулра ва даргийра агъунава. Христианвалзих урусарни эрменар. Иудавалзих сувави чувудра.

Иер чкаяр

  • Нарынкъала — персаран шах Хосровди лезгийрин гъилерал 500-лай йисарал ацигнавай къала йа. Ам ЮНЕСКОди хуьзава. А къаладин къене пара гІаламат щъэр ава, гьамамар, куьгьне кІвалар, зиндан-дусахар ва масадбур.
  • Алпандин берейран христианран миски 4-лай вишйисан лацу къвандикай ацигнавай.
  • Россияда авай виридалай куьгьне христианран миски, Нарынкъалада авай.
  • Джума-Миски мусурманран. Кьвевардин виридалай йике ва чІехи миски.