Византий империя: различия между версиями

Википедиядихъай
Содержимое удалено Содержимое добавлено
Stjn (рахун | кутур крар)
и вообще
перенесено в статью Византиядин императорар
ЦӀар 13: ЦӀар 13:


== Византиядин императорар ==
== Византиядин императорар ==
{{main|Византиядин императорар}}
1204-лагьай йисдихъ Византий империядал авай цӀикьвед династия: Валентиниан-Феодосийдин, Леодин, Юстиниандин, Ираклийдин, Исаврий династия, Никифордин, Аморий династия, Македонрин династия, Дукадин, Комнинрин ва Ангелусрин династия.
1204-лагьай йисдихъ Византий империядал авай цӀикьвед династия: [[Константиндин династия|Константиндин]], [[Валентиниан-Феодосийдин династия|Валентиниан-Феодосийдин]], [[Леодин династия|Леодин]], [[Юстиниандин династия|Юстиниандин]], [[Ираклийдин династия|Ираклийдин]], [[Исаврий династия]], [[Никифордин династия|Никифордин]], [[Аморий династия]], [[Македонрин династия]], [[Дукадин династия|Дукадин]], [[Комнинрин династия|Комнинрин]] ва [[Ангелусрин династия]].

=== Константиндин династия ===
{| class="wikitable"
|-
!ТӀвар
!Шикил
!Идара
!Ни галаз идара авуна
!Яшамишзвай вахт
!Къейд
|-
| '''[[Константин I ЧӀехи]]'''<br />{{lang-la|Flavius Valerius Aurelius Constantinus}}<br />Флавий Валерий Аврелий Константин
|width="80px" |[[Файл:Constantine Chiaramonti Inv1749.jpg|80px]]
| align="center" | [[25 июль]] [[306]] — [[29 октябрь]] [[312]] (WC) [[29 октябрь]] [[312]] — [[19 сентябрь]] [[324]] (WA) [[19 сентябрь]] [[324]] — [[22 май]] [[337]] ''(кьилди император)''
|[[Максимиан]] (WA), [[Галерий]] (EA), [[Флавий Север]] (WA), [[Максимин Даза]] (EC) и (EA), [[Лициний]] (WC), (WA) и (EA), [[Валент I]] (WA), [[Мартиниан]] (WA), [[Крисп]], [[Константин II]], [[Констанций II]], [[Констант]], [[Далмаций ГъвечӀи]], [[Ганнибалиан ГъвечӀи]]
|[[27 февраль]] [[272]], [[Ниш]] — [[22 май]] [[337]], [[Никомедия]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/conniei.htm Константин I ЧӀехи]</ref>

|-
| '''[[Константин II]]'''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Constantinus}}<br />Флавий Клавдий Константин
|width="80px" |[[Файл:ConstantiusII.jpg|80px]]
| align="center" | [[1 март]] [[317]] — [[22 май]] [[337]] (WC) [[22 май]] [[337]]—[[340]] ''(Галлия, Испания ва Британия) стхаяр галаз идара авуна [[Констанций II]] ва [[Констант]] галаз'', ''[[Констант]] галаз дяведал кьена''
|[[Константин I ЧӀехи]] (WA), [[Лициний]] (EA), [[Крисп]], [[Констанций II]], [[Констант]], [[Далмаций ГъвечӀи]], [[Ганнибалиан ГъвечӀи]]
|февраль [[317]], [[Арль]] — [[340]], [[Аквилея]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/conii.htm Константин II]</ref>

|-
| '''[[Констанций II]]'''<br />{{lang-la|Flavius Julius Constantius}}<br />Флавий Юлий Констанций
|width="80px" |[[Файл:147 Constantius II.jpg|80px]]
| align="center" | [[23 ноябрь]] [[324]] — [[22 май]] [[337]] (цезарь)<br />[[22 май]] [[337]]—[[340]] ''(азиядин провинцияр) стхаяр галаз идара авуна [[Константин II]] ва [[Констант]] галаз'' [[340]]—[[350]] ''(рагъэкъечӀдай пад) [[Констант]] галаз идара авуна '' [[350]] — [[3 ноябрь]] [[361]] ''кьилди''
|[[Константин I ЧӀехи]] (WA), [[Константин II]], [[Констант]], [[Далмаций ГъвечӀи]], [[Ганнибалиан ГъвечӀи]], [[Констанций Галл]], [[Ветранион]], [[Флавий Юлиан]]
|[[7 август]] [[317]], [[Сирмий]] — [[3 ноябрь]] [[361]], Мопсустия, [[Киликия]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/constaii.htm Констанций II]</ref>

|-
| '''[[Далмаций ГъвечӀи]]'''<br />{{lang-la|Flavius Dalmatius}}<br />Флавий Далмаций
|width="80px" |[[Файл:143 Dalmatius.jpg|80px]]
| align="center" | [[19 сентябрь]] [[335]]—[[337]] (цезарь)
|[[Константин I ЧӀехи]] (WA), [[Константин II]], [[Констанций II]], [[Констант]], [[Ганнибалиан ГъвечӀи]]
|кьена (?) [[337]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/sibling.htm#Note 1 Далмаций ГъвечӀи]</ref>

|-
| '''[[Ганнибалиан ГъвечӀи]]'''<br />{{lang-la|Flavius Hannibalianus}}<br />Флавий Ганнибалиан
|width="80px" |[[Файл:Hannibalianus - Follis s3935.jpg|80px]]
| align="center" |[[335]] — сентябрь [[337]] («пачагьрин пачагь ва Понтадин халкъдин»)
|[[Константин I ЧӀехи]] (WA), [[Константин II]], [[Констанций II]], [[Констант]], [[Далмаций ГъвечӀи]]
|кьена (?) [[337]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/sibling.htm#Note 1 Ганнибалиан ГъвечӀи]</ref>

|-
| '''[[Ветранион]]'''<br />{{lang-la|Vetranio}}
|width="80px" |[[Файл:151 Vetranio.jpg|80px]]
| align="center" | [[1 март]] — [[25 декабрь]] [[350]]
|[[Констанций II]]
|[[Мёзия]] — [[356]], [[Сирмий]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/vetran.htm Ветранион]</ref>

|- bgcolor="#ffffec"
| '''[[Констанций Галл]]'''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Constantius Gallus}}<br />Флавий Клавдий Констанций Галл
|width="80px" |[[Файл:Solidus-Constantius_Gallus-thessalonica_RIC_149.jpg|80px]]
| align="center" |[[15 март]] [[351]]—[[354]] (цезарь) ''[[Констанций II]] кьиникьалди жаза гана''
|[[Констанций II]]
|[[335]], [[Масса (шегьер)|Масса]] — [[354]], [[Пула]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/gallus.htm Констанций Галл]</ref>

|-
| '''[[Флавий Юлиан]]''' {{lang-la|Flavius Claudius Julianus Augustus}} <br />''император хьиз'' — Флавий Клавдий Юлиан Август
|width="80px" |[[Файл:JulianusII-antioch(360-363)-CNG.jpg|80px]]
| align="center" | [[6 ноябрь]] [[355]] — февраль [[360]] (цезарь) февраль [[360]] — [[3 ноябрь]] [[361]] (август) [[3 ноябрь]] [[361]] — [[26 июнь]] [[363]] (кьилди)
|[[Констанций II]]
|[[331]] я тахьайтӀа [[332]], [[Константинополь]] — [[26 июнь]] [[363]], [[Месопотамия]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/julian.htm]</ref>

|-
| '''[[Иовиан]]'''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Iovianus}}<br />Флавий Клавдий Иовиан
|width="80px" |[[Файл:Jovian1.jpg|80px]]
| align="center" | [[27 июнь]] [[363]] — [[17 февраль]] [[364]]
|
|[[330]] я тахьайтӀа [[331]], [[Сингидунум]] — [[17 февраль]] [[364]], Дадастана, [[Вифиния]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/jovian.htm Иовиан]</ref>
|}



== Эдебият ==
== Эдебият ==

20:26, 6 июнь 2012 жуьре

Римдин империя 395 йисуз

Византиядин империя — чӀехи юкьван виш йисарин гьукумат (395 йис (я тахьайтӀа 330 йис)[1]1453 йис). РагъэкъечӀдай патан Римдин империя авай чка. Къадим замандин Римдин юкьван виш йисарин чка кьунвайди я[2][3].

«Византий» — Константинополдин (Истамбулдин) шегьердин виликан тӀвар. 330 йисуз авай Византий I Константин ЧӀехиди «ЦӀийи Рим, Константинопол» лагьана тӀвар эцигун.

Халкь

Византий империядин халкь, эвелди жуьреба-жуьре хьана: грекар, коптар, эрменар, чувудар, фракияр, иллирияр, дакар, кьиблепатан славянар ва маса миллетар. VI векди эхирдла са пай миллетрин сергьятдилай къецепатарал акъатна, а чӀавуз Византий империядиз гужалди гьахьна цӀии миллетар: готар (IV—V вв.), славянар (VI—VII вв.), арабар (VII—IX вв.), печенегарни половцар (XI—XIII вв.) ва маса миллетар. VI—XI векдал Византиядал ава этнический дестеяр итальянрин миллет туькӀуьрна. Византиядин рагъакӀидай патан экономикдал, политикдал ва культурадал вирдлай вилик грекар хьанва, амма рагъэкъечӀдай патан — эрменар. Эвелди Византиядин гьукуматдин чӀал — латин чӀал, эхирдал — грек чӀал.

Гьукуматдин туькӀуьрун

Римдин империядилай Византиядиз (пачагьвалдин гьукум) императорни кьилел галаз монархия атана. VII векдлай императордин тӀвар автократор я (грек.: Αὐτοκράτωρ) я тахайтӀа василевс я (грек.: Βασιλεὺς).

Византий империядиз кьвед префектура авай — РагъэкъечӀдай Падни Иллирик. Гьар префектурадин кьилел префектар акъвазна: РагъэкъечӀдай Патан преториядин префект (латPraefectus praetorio Orientis), Иллирикадин преториядин префект (лат. Praefectus praetorio Illyrici) ва кьилди авай Константинополь Константинопольдин шегьердин префект галаз (лат. Praefectus urbis Constantinopolitanae).

Византиядин императорар

1204-лагьай йисдихъ Византий империядал авай цӀикьвед династия: Константиндин, Валентиниан-Феодосийдин, Леодин, Юстиниандин, Ираклийдин, Исаврий династия, Никифордин, Аморий династия, Македонрин династия, Дукадин, Комнинрин ва Ангелусрин династия.

Эдебият

Баянар

  1. Дашков С. Б. Императоры Византии. М., 1996. С. 8.
  2. Halsall, Paul Byzantium. Fordham University (1995). Архивация 23 август 2011. Ахтармишун 21 июнь 2011.
  3. Millar 2006, pp. 2, 15; James 2010, p. 5: «But from the start, there were two major differences between the Roman and Byzantine empires: Byzantium was for much of its life a Greek-speaking empire oriented towards Greek, not Latin culture; and it was a Christian empire.»

ЭлячӀунар

Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link GA Шаблон:Link GA Шаблон:Link GA Шаблон:Link FA