Киев: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки
Нет описания правки
ЦӀар 1: ЦӀар 1:
{{ЯШЧ
| статус = Шегьер
| тӀвар =Киев
| тамам тӀвар ={{lang-uk|Київ}}
| фотография = Kyiv Montage 2016.png
| кьадар = 300px
| къул = Киевдин шикилар
| пайдах =Flag of Kyiv Kurovskyi.svg
| герб = COA of Kyiv Kurovskyi.svg
| региондин карта =<div style="position: relative; width: 300px;">
[[Файл:Ukraine location map.svg|300px|border]]
{{метка изображения|x=0.46 |y=0.11 |scale=300|text=Киев<br />[[Файл:Red pog.png|10px|center]]}}
</div>
| координатар ={{coord|50|27|00|N|30|31|24|E|type:city(2661299)_region:UA|display=title,inline|name=Киев}}
| уьлкве =Украина
| райондин жуьре = [[Украинадин административ паюн|Вилаят]]
| район = [[Киев вилаят]]
| регион =
| хуьруьн жуьре =
| хуьр =
| кьенепатан паюнар = 10 районар
| кьилин жуьре = Шегьердин кьил
| кьил = [[Виталий Владимирович Кличко|Виталий Кличко]]
| бине эцигай тарих = [[VI вишйис|VI]]—[[VII вишйис|VII вишйис]]
| садлагьай тӀвар кьун = <!-- 1е упоминан-->
| виликан тӀварар =<!-- прежн. названия -->
| статус йисалай = 882
| майдан = 847,66
| ЯШЧ кьакьанвал = 203 м
| гьава = юкьван гьалдин континенталдин
| агьали = ↑ 2 934 522
| сиягьдиз кьачур йис =2018
| агьалидин къалинвал = {{#expr: 2934522 / 847.66 round 1}}
| агломерация =4 071 000
| халкьар =[[украинар]] (82,2 %), [[урусар]] (13,1 %) ва мас.
| динар =православиедин гвай ксар, грекрин католикар, католикар, мусурманар, чувудар, атеистар
| сятдин чӀул =[[UTC+2]] (UTC+3)
| телефондин код =+380 44
| почтунин индекс =01001—06999
| автомобилдин код =AI, КI / 10, AA, КА / 11, 28
| сайт = [http://kievcity.gov.ua/ kievcity.gov.ua]
| commonscat =Kiev
}}
'''Киев'''<ref>{{cite web | url = http://samurpress.net/story.php?sid=2568 | title = Сулейманан чӀехи тӀвар | publisher = «[[Самур (газет)|Самур]]» | author = | date = 2018-06 | accessdate = 2019-02-05 | lang = lez}}</ref><ref>{{cite web | url = https://lezgigazet.ru/?lezgihabarar=berlin-kachuna-htaj-hva | title = Берлин къачуна хтай хва | publisher = «[[Лезги газет]]» | author = Сулейман Пашаев | date = 2018-05-19 | accessdate = 2019-02-05 | lang = lez}}</ref><ref>{{Талибов-1966}}</ref> ({{lang-uk|Київ|Kyiv}}; {{lang-ru|Киев|Kiyev}}) — [[Украина]]дин меркез, [[Европа]]дин виридалайни чӀехи ва цӀуру шегьеррикай сад я. Ада [[Днепр]] вацӀун юкьван авахьуна, кефердин [[Днепрдин Украина]]дин чка кьунва.
'''Киев'''<ref>{{cite web | url = http://samurpress.net/story.php?sid=2568 | title = Сулейманан чӀехи тӀвар | publisher = «[[Самур (газет)|Самур]]» | author = | date = 2018-06 | accessdate = 2019-02-05 | lang = lez}}</ref><ref>{{cite web | url = https://lezgigazet.ru/?lezgihabarar=berlin-kachuna-htaj-hva | title = Берлин къачуна хтай хва | publisher = «[[Лезги газет]]» | author = Сулейман Пашаев | date = 2018-05-19 | accessdate = 2019-02-05 | lang = lez}}</ref><ref>{{Талибов-1966}}</ref> ({{lang-uk|Київ|Kyiv}}; {{lang-ru|Киев|Kiyev}}) — [[Украина]]дин меркез, [[Европа]]дин виридалайни чӀехи ва цӀуру шегьеррикай сад я. Ада [[Днепр]] вацӀун юкьван авахьуна, кефердин [[Днепрдин Украина]]дин чка кьунва.


ЦӀар 11: ЦӀар 54:


== Административ паюнар ==
== Административ паюнар ==
[[Файл:Адміністративний поділ Києва.gif|right|325px]]
{{main|Киевдин административ паюнар}}
{{main|Киевдин административ паюнар}}
Шегьердин территория 10 административ райондиз чара жезва:
Шегьердин территория 10 административ райондиз чара жезва:
{| class="standard"
! Административ паюнар
[[Файл:Адміністративний поділ Києва.gif|325px|center|Киевдин административ паюндин карта]]
|-
| style="padding:0; border:none;" |
|}
{| Class="wikitable" width="60%"
{| Class="wikitable" width="60%"
|- Bgcolor="# 77D7D7"
|- Bgcolor="# 77D7D7"
ЦӀар 75: ЦӀар 123:
* {{Даниядин пайдах}} [[Оденсе]], [[Дания]] ([[1989 йис|1989-лагьай йисан]] 22-лагьай апрелдиз)
* {{Даниядин пайдах}} [[Оденсе]], [[Дания]] ([[1989 йис|1989-лагьай йисан]] 22-лагьай апрелдиз)
* {{ЧIехибританиядин пайдах}} [[Эдинбург]], [[ЧIехибритания]] ([[1989 йис|1989-лагьай йисан]] 17-лагьай июлдиз)
* {{ЧIехибританиядин пайдах}} [[Эдинбург]], [[ЧIехибритания]] ([[1989 йис|1989-лагьай йисан]] 17-лагьай июлдиз)
* {{Германиядин пайдах}} [[Муьнхен]], [[Германия]] ([[1989 йис|1989-лагьай йисан]] 6-лагьай октябрдиз)
* {{Германиядин пайдах}} [[Мюнхен]], [[Германия]] ([[1989 йис|1989-лагьай йисан]] 6-лагьай октябрдиз)
* {{Китайдин пайдах}} [[Ухан]], [[Китай]] ([[1990 йис|1990-лагьай йисан]] 19-лагьай октябрдиз)
* {{Китайдин пайдах}} [[Ухань]], [[Китай]] ([[1990 йис|1990-лагьай йисан]] 19-лагьай октябрдиз)
* {{Литвадин пайдах}} [[Вилнуьс]], [[Литва]] ([[1991 йис|1991-лагьай йисан]] 21-лагьай июндиз)
* {{Литвадин пайдах}} [[Вилнюс]], [[Литва]] ([[1991 йис|1991-лагьай йисан]] 21-лагьай июндиз)
* {{АСШ-дин пайдах}} [[Чикаго]], [[АСШ]] ([[1991 йис|1991-лагьай йисан]] 17-лагьай июндиз)
* {{АСШ-дин пайдах}} [[Чикаго]], [[АСШ]] ([[1991 йис|1991-лагьай йисан]] 17-лагьай июндиз)
* {{Канададин пайдах}} [[Торонто]], [[Канада]] ([[1991 йис|1991-лагьай йисан]] 29-лагьай июлдиз)
* {{Канададин пайдах}} [[Торонто]], [[Канада]] ([[1991 йис|1991-лагьай йисан]] 29-лагьай июлдиз)
* {{Туьркиядин пайдах}} [[Анкара]], [[Туьркия]] ([[1992 йис|1992-лагьай йисан]] 10-лагьай февралдиз)
* {{Туьркиядин пайдах}} [[Анкара]], [[Турция]] ([[1992 йис|1992-лагьай йисан]] 10-лагьай февралдиз)
* {{Австриядин пайдах}} [[Вена]], [[Австрия]] ([[1992 йис|1992-лагьай йисан]] 26-лагьай майдиз)
* {{Австриядин пайдах}} [[Вена]], [[Австрия]] ([[1992 йис|1992-лагьай йисан]] 26-лагьай майдиз)
* {{Польшадин пайдах}} [[Краков]], [[Польша]] ([[1993 йис|1993-лагьай йисан]] 19-лагьай февралдиз)
* {{Польшадин пайдах}} [[Краков]], [[Польша]] ([[1993 йис|1993-лагьай йисан]] 19-лагьай февралдиз)
* {{Финляндиядин пайдах}} [[Гьелсинки]], [[Финляндия]] ([[1993 йис|1993-лагьай йисан]] 12-лагьай мартдиз)
* {{Финляндиядин пайдах}} [[Гьелсинки]], [[Финляндия]] ([[1993 йис|1993-лагьай йисан]] 12-лагьай мартдиз)
* {{Молдовадин пайдах}} [[Кишинев]], [[Молдова]] ([[1993 йис|1993-лагьай йисан]] 1-лагьай октябрдиз)
* {{Молдовадин пайдах}} [[Кишинёв]], [[Молдова]] ([[1993 йис|1993-лагьай йисан]] 1-лагьай октябрдиз)
* {{Кьибле-Африкадин Республикадин пайдах}} [[Тсване]], [[Кьибле-Африкадин Республика|КьАР]] ([[1993 йис|1993-лагьай йисан]] 5-лагьая октябрдиз)
* {{Кьибле-Африкадин Республикадин пайдах}} [[Тсване]], [[Кьибле-Африкадин Республика|КьАР]] ([[1993 йис|1993-лагьай йисан]] 5-лагьая октябрдиз)
* {{Венгриядин пайдах}} [[Будапешт]], [[Венгрия]] ([[1993 йис|1993-лагьай йисан]] 19-лагьай октябрдиз)
* {{Венгриядин пайдах}} [[Будапешт]], [[Венгрия]] ([[1993 йис|1993-лагьай йисан]] 19-лагьай октябрдиз)
ЦӀар 90: ЦӀар 138:
* {{Польшадин пайдах}} [[Варшава]], [[Польша]] ([[1994 йис|1994-лагьай йисан]] 4-лагьай февралдиз)
* {{Польшадин пайдах}} [[Варшава]], [[Польша]] ([[1994 йис|1994-лагьай йисан]] 4-лагьай февралдиз)
* {{Кубадин пайдах}} [[Гьавана]], [[Куба]] ([[1994йис|1994-лагьай йисан]] 21-лагьай февралдиз)
* {{Кубадин пайдах}} [[Гьавана]], [[Куба]] ([[1994йис|1994-лагьай йисан]] 21-лагьай февралдиз)
* {{Эстониядин пайдах}} [[Таллинн]], [[Эстония]] ([[1994 йис|1994-лагьай йисан]] 7-лагьай декабрдиз)
* {{Эстониядин пайдах}} [[Таллин]], [[Эстония]] ([[1994 йис|1994-лагьай йисан]] 7-лагьай декабрдиз)
* {{Эрменистандин пайдах}} [[Ереван]], [[Эрменистан]] ([[1995 йис|1995-лагьай йисан]] 14-лагьай сентябрдиз)
* {{Эрменистандин пайдах}} [[Ереван]], [[Эрменистан]] ([[1995 йис|1995-лагьай йисан]] 14-лагьай сентябрдиз)
* {{Грециядин пайдах}} [[Афинар]], [[Греция]] ([[1996 йис|1996-лагьай йисан]] 12-лагьай ноябрдиз)
* {{Грециядин пайдах}} [[Афинар]], [[Греция]] ([[1996 йис|1996-лагьай йисан]] 12-лагьай ноябрдиз)
ЦӀар 98: ЦӀар 146:
* {{Мексикадин пайдах}} [[Мехико]], [[Мексика]] ([[1997 йис|1997-лагьай йисан]] 25-лагьай сентябрдиз)
* {{Мексикадин пайдах}} [[Мехико]], [[Мексика]] ([[1997 йис|1997-лагьай йисан]] 25-лагьай сентябрдиз)
| valign="top" |
| valign="top" |
* {{Киргизиядин пайдах}} [[Бишкек]], [[Киргизия|Къиргъизстан]] ([[1997 йис|1997-лагьай йисан]] 2 октябрдиз)
* {{Киргизиядин пайдах}} [[Бишкек]], [[Киргизия]] ([[1997 йис|1997-лагьай йисан]] 2 октябрдиз)
* {{Бельгиядин пайдах}} [[Бруьссел]], [[Бельгия]] ([[1997 йис|1997-лагьай йисан]] 8-лагьай декабрдиз)
* {{Бельгиядин пайдах}} [[Брюссель]], [[Бельгия]] ([[1997 йис|1997-лагьай йисан]] 8-лагьай декабрдиз)
* {{Узбекистандин пайдах}} [[Ташкент]], [[Узбекистан]] ([[1998 йис|1998-лагьай йисан]] 16-лагьай январдиз)
* {{Узбекистандин пайдах}} [[Ташкент]], [[Узбекистан]] ([[1998 йис|1998-лагьай йисан]] 16-лагьай январдиз)
* {{Латвиядин пайдах}} [[Рига]], [[Латвия]] ([[1998 йис|1998-лагьай йисан]] 29-лагьай майдиз)
* {{Латвиядин пайдах}} [[Рига]], [[Латвия]] ([[1998 йис|1998-лагьай йисан]] 29-лагьай майдиз)
* {{Къазакъстандин пайдах}} [[Астана]], [[Къазакъстан]] ([[1998 йис|1998-лагьай йисан]] 11-лагьай июндиз)
* {{Къазакъстандин пайдах}} [[Астана]], [[Къазакъстан]] ([[1998 йис|1998-лагьай йисан]] 11-лагьай июндиз)
* {{Чилидин пайдах}} [[Сантьяго]], [[Чили]] ([[1998 йис|1998-лагьай йисан]] 5-лагьай августдиз)
* {{Чилидин пайдах}} [[Сантьяго]], [[Чили]] ([[1998 йис|1998-лагьай йисан]] 5-лагьай августдиз)
* {{Швециядин пайдах}} [[Стокгольм]], [[Швеция]] ([[1999 йис|1999-лагьай йисан]] 24-лагьай мартдиз)
* {{Швециядин пайдах}} [[Стокгьолм]], [[Швеция]] ([[1999 йис|1999-лагьай йисан]] 24-лагьай мартдиз)
* {{Гуржистандин пайдах}} [[Тбилиси]], [[Гуржистан]] ([[1999 йис|1999-лагьай йисан]] 29-лагьай майдиз)
* {{Гуржистандин пайдах}} [[Тбилиси]], [[Гуржистан]] ([[1999 йис|1999-лагьай йисан]] 29-лагьай майдиз)
* {{Италиядин пайдах}} [[Рим]], [[Италия]] ([[1999 йис|1999-лагьай йисан]] 2-лагьай ноябрдиз)
* {{Италиядин пайдах}} [[Рим]], [[Италия]] ([[1999 йис|1999-лагьай йисан]] 2-лагьай ноябрдиз)
* {{Израилдин пайдах}} [[Иерусалим|Алкъудс]], [[Израиль|Израил]] ([[2000 йис|2000-лагьай йисан]] 2-лагьай февралдиз)
* {{Израилдин пайдах}} [[Иерусалим|Алкъудс]], [[Израиль]] ([[2000 йис|2000-лагьай йисан]] 2-лагьай февралдиз)
* {{Бразилиядин пайдах}} [[Рио-де-Жанейро]], [[Бразилия]] ([[2000 йис|2000-лагьай йисан]] 4-лагьай сентябрдиз)
* {{Бразилиядин пайдах}} [[Рио-де-Жанейро]], [[Бразилия]] ([[2000 йис|2000-лагьай йисан]] 4-лагьай сентябрдиз)
* {{Бразилиядин пайдах }} [[Бразилиа]], [[Бразилия]] ([[2000 йис|2000-лагьай йисан]] 5-лагьай сентябрдиз)
* {{Бразилиядин пайдах }} [[Бразилиа]], [[Бразилия]] ([[2000 йис|2000-лагьай йисан]] 5-лагьай сентябрдиз)
* {{Аргентинадин пайдах}} [[Буэнос-Айрес]], [[Аргентина]] ([[2000 йис|2000-лагьай йисан]] 7-лагьай сентябрдиз)
* {{Аргентинадин пайдах}} [[Буэнос-Айрес]], [[Аргентина]] ([[2000 йис|2000-лагьай йисан]] 7-лагьай сентябрдиз)
* {{Португалиядин пайдах}} [[Лиссабон]], [[Португалия]] ([[2000 йис|2000-лагьай йисан]] 26-лагьай октябрдиз)
* {{Португалиядин пайдах}} [[Лиссабон]], [[Португалия]] ([[2000 йис|2000-лагьай йисан]] 26-лагьай октябрдиз)
* {{Туьркмениядин пайдах}} [[Ашгъабат]], [[Туьркмен]] ([[2001 йис|2001-лагьай йисан]] 14-лагьай майдиз)
* {{Туьркмениядин пайдах}} [[Ашгъабат]], [[Туркмения]] ([[2001 йис|2001-лагьай йисан]] 14-лагьай майдиз)
* {{Ливиядин пайдах}} [[Триполи]], [[Ливия]] ([[2001 йис|2001-лагьай йисан]] 29-лагьай майдиз)
* {{Ливиядин пайдах}} [[Триполи]], [[Ливия]] ([[2001 йис|2001-лагьай йисан]] 29-лагьай майдиз)
* {{Сербиядин пайдах}} [[Белград]], [[Сербия]] ([[2002 йис|2002-лагьай йисан]] 4-лагьай июндиз)
* {{Сербиядин пайдах}} [[Белград]], [[Сербия]] ([[2002 йис|2002-лагьай йисан]] 4-лагьай июндиз)
* {{Киргизиядин пайдах}} [[Ош вилаят]], [[Киргизия|Къиргъизстан]] ([[2002 йис|2002-лагьай йисан]] 1-лагьай июлдиз)
* {{Киргизиядин пайдах}} [[Ош вилаят]], [[Киргизия]] ([[2002 йис|2002-лагьай йисан]] 1-лагьай июлдиз)
* {{Швейцариядин пайдах}} [[Женева]], [[Швейцария]] ([[2003 йис|2003-лагьай йисан]] 29-лагьай сентябрдиз)
* {{Швейцариядин пайдах}} [[Женева]], [[Швейцария]] ([[2003 йис|2003-лагьай йисан]] 29-лагьай сентябрдиз)
* {{Индонезиядин пайдах}} [[Джакарта]], [[Индонезия]] ([[2005 йис|2005-лагьай йисан]] 30-лагьай майдиз)
* {{Индонезиядин пайдах}} [[Джакарта]], [[Индонезия]] ([[2005 йис|2005-лагьай йисан]] 30-лагьай майдиз)

23:26, 5 февраль 2019 жуьре

Украинадин пайдах Шегьер
Киев
укр. Київ
Киевдин шикилар
Киевдин шикилар
Киевдин тӀаратӀ Киевдин герб
ТӀаратӀ Герб

Киев
Координатар:50°27′00″ к. гь. 30°31′24″ р-э. я.HGЯO
Уьлкве:Украина
ВилаятКиев вилаят
Шегьердин кьилВиталий Кличко
Бине эцигай тарих:VIVII вишйис
Статус йисалай:882
Майдан:847,66 км²
ЯШЧ кьакьанвал:203 м
Гьава:юкьван гьалдин континенталдин
Агьали:↑ 2 934 522 кас. (2018)
Къалинвал:3461.9 кас./км²
Агломерация:4 071 000
Халкьар:украинар (82,2 %), урусар (13,1 %) ва мас.
Динар:православиедин гвай ксар, грекрин католикар, католикар, мусурманар, чувудар, атеистар
Сятдин чӀул:UTC+2 (UTC+3)
Телефондин код:+380 44
Почтунин индекс:01001—06999
Автомобилдин код:AI, КI / 10, AA, КА / 11, 28
Сайт:kievcity.gov.ua
Wikimedia Commons Commons:Kiev

Киев[1][2][3] (укр. Київ; урусКиев) — Украинадин меркез, Европадин виридалайни чӀехи ва цӀуру шегьеррикай сад я. Ада Днепр вацӀун юкьван авахьуна, кефердин Днепрдин Украинадин чка кьунва.

Уьлкведин сиясатдин, жемятдинни экономикадин, улакьдин, маарифдинни илимдин юкь я. Украинадик акатзавай кьилдин административни территориал тек, Киев вилаятдин административ юкь я. Киев-Святошин райондин юкь я. АкӀ ятӀани, ам Киев вилаятдик акатзавач. Ина Украинадин гьукуматдин кьилин идарайри, чара уьлквейрин миссийри, Украинада кӀвалахзавай карханайринни жемятдин тешкилатрин чӀехи паюни чка кьунва.

Шегьердин кьил — тӀвар-ван авай гъуту-гъутархъан Виталий Кличко я.

«Повесть временных лет» лугьудай ктабдиз килигна Киевдин бине кутурбур полянрин княз Кий, адан стхаяр Щекни Хорив, гьакӀни абурун вах Либид язва. Археологиядин малуматралди ва кхьенвай чешмейралди, V-лагаьй виш йисан кьведлагьай паюнилай — VI-лагьай виш йисан садлагьай паюнилай гатӀумна Киев датӀана вилик физвай. Замкова сув шегьер хкаж хьунин юкь хьана.

Русдин, Киевдин князвилин, ЧӀехи Урус князвилин, Украинадин Халкьдин Республикадин, Украинадин гьукуматдин ва Украинадин шурайрин социализмдин республикадин кьилин шегьер тир.

Административ паюнар

Шегьердин территория 10 административ райондиз чара жезва:

Административ паюнар
Киевдин административ паюндин карта
Киевдин административ паюндин карта
Район Майдан, км ² Агьалияр, кас Къалинвал, кас/км ²
Днепрдин эрчӀи къерех:
Голосийив 160,78 232,9 агъ. 1449
Оболон 110,32 315,8 агъ. 2863
Печера 19,57 141,4 агъ. 7225
Подол 34,08 192,2 агъ. 5640
Святошин 102,63 336,0 агъ. 3274
Соломянка 40,52 343,8 агъ. 8485
Шевченко 26,63 229,0 агъ. 8599
Днепрдин чапла къерех:
Дарница 132,24 316,8 агъ. 2396
Десна 154,2 359,5 агъ. 2331
Днепрдин 66,7 346,5 агъ. 5195
Вири 847,67 2 888 470 3408

Майдандикай малуматрин чешме [1])
.

Стхавилин шегьерар

1961-лагьай йисуз Киев мукьва хьанвай шегьеррин гьерекатдик экечӀна. Краков (Польша) ва Тампере (Финляндия) адан садлагьай стхавилин шегьерар хьана. 2018-лагьай йисан малуматралди, адаз 54 стхавилин шегьер ава. Алай чӀавуз абур Ханчжоу (Китай) шегьердихъ галаз стхавиликай рахазва[4].

Киев шегьердин территориал жемятдин статутдин 7-лагьай макъаладив кьурвал, стхавилин шегьерар Киевдин шегьердин шуради кьве патан икьрардиз килигна хкязва[5].

Украинадинни Урусатдин арада авай конфликтдин гъиляй 2016-лагьай йисан 11-лагьай февралдиз Киев шегьердин шуради украин меркездинни Маскавдин арада стхавиликай, кӀиливаликайни санал кӀвалахуникай кутӀуннавай икьрар чӀурна[6].

ГьакӀни гьа юкъуз Киевдин шегьердин шуради Санкт-Петербургдихъ, Волгограддихъ, Магьачкъаладихъ, Улан-Удедихъни Коми Республикадихъ галаз араяр чӀурна[7].  

Баянар

  1. Сулейманан чӀехи тӀвар  (лез.). «Самур» (июнь 2018). Ахтармишун 5 февраль 2019.
  2. Сулейман Пашаев Берлин къачуна хтай хва  (лез.). «Лезги газет» (19 май 2018). Ахтармишун 5 февраль 2019.
  3. Б.Б.Талибов, М.М.Гьажиев Лезгинско-русский словарь. — Дагестанский филиал академии наук СССР. Институт истории, языка и литературы. — Москва: Советская энциклопедия, 1966.
  4. Киевдикай технологиядин лидер тир шегьер Ханчжоудиз стхавилин шегьер жедайвал я
  5. Киев шегьердин территориал жемятдин статут
  6. Киевди Москвадихъ галаз араяр чӀурзава
  7. Киевдин ругуд Урусатдин шегьердихъ галаз стхавилин араяр чӀурна

ЭлячӀунар