Алиева Фазу Гьамзатан руш
Алиева Фазу Гьамзатан руш | |
|---|---|
 | |
| Дидедиз хьайи чӀав | 1932 йисан 5 декабрь |
| Дидедиз хьайи чка | Хунзах район |
| Кьиникьин чӀав | 2016 йисан 1 январь[1] (83 йисан) |
| Кьиникьин чка | Магьачкъала |
| Гьукумат | ССРГ ва Урусат |
| Пеше | Зари, журналист, кхьираг, правозащитник[2] ва прозаик |
| Пишкешар | Орден «Лайихлувилин Лишан», IV-лагьай дережадин «За заслуги перед Отечеством» орден, Орден Халкьарин дуствал, орден «За заслуги перед Отечеством» III степени, орден Святого апостола Андрея Первозванного ва орден «За заслуги перед Республикой Дагестан» |
 Викигьамбарда авай шикилар | |
Алиева Фазу Гьамзатан руш (1932 йисан 5 декабрдиз, Геничутль, Хунзах район — 2016 йисан 1 январдиз) — Советрин ва Урусатдин шаир, прозаик ва публицист я. Дагъустандин халкьдин шаир (1969). Дагъустандин ва Урусатдин литература вилик тухун паталди гзаф еке крар авуна. Гьадалай гъейри инсанрин ихтияр хуьдай кӀвалахни авуна.
Кьве орден «Гьуьрметдин Лишан», кьве орден «Халкьарин Дуствал», Святой апостол Андреян Первозваннидин тӀварунихъ галай орден (2002) адаз багъиш авуна; Советрин дуьньядин Фондин къизил медал, Советрин дуьнья хуьдай ва Вири Дуьньярин Советдин медалар ва маса гьукуматрин гьуьрметдин пишкешар багъиш авуна[3][4].
Уьмуьрдин кьиса[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Фазу Алиева 1932 йисан 5 декабрдиз Хунзах райондин Геничутль хуьре дидедиз хьана [4].
Фазу Алиева лап аял тир вахтундилай шиирар кхьиз башламишна, мектебда кӀелдай йисара ам дуьз шаир яз гьисабзавай. Авар ва урус чӀалал кхьизвай. «Дагъларин большевик» газетда 1949 йисуз сифте сеферда цӀерид йис хьанвай Фазудин шиирар басма авуна, гуьгъуьнай — «Дагъустандин комсомолец» газетда ва авар чӀалал экъечӀзавай «Дуствал» журналда. Критикачириз гьеле гьа чӀавуз акуна жегьил шаирдиз авай гужлу зигьин. Шиирри инсан экуь ва хъсан йизва лугьуз, Фазу Алиевади лап рикӀин сидкьидай гьисабзавай.
1954—1955 йисара Фазу Алиевади Дагъустандин дишегьлийрин педагогикадин институтда кӀелна[5]. 1961 йисуз А. М. Горькидин тӀварунихъ галай литературадин институт кӀелна куьтягьна.
СССР-дин писателрин кӀватӀалдин член тир. Дагъустандин миллетрин илимдин академиядин академик.
«Уьмуьрда вуч хьайитӀани жедайди я-инсанар сад садз дакӀан жеда, ккӀида чпих галаз. Амма за квез минетзава-садрани тфенгдай ямир сада сад. Са шеини ам дуьз я лагьана гьисабдач»-и гафар-эверун Ф.Алиевадин бур я.
102-лай гзаф шииррин ва прозадин ктабар кхьена ва 68 чӀалал акъудна. Гьабурун арада ихьтин кӀватӀалар: «Хайи хуьр», «Хъсанвилин вилер», «Гатфарин гар» (1962), «Дагъларин адет», поэма «Гьуьлуьн къерехдал» (1961), роман «Кьисмет» ва масабур.
Урус чӀалал акъуднавай ктабар-кӀватӀал «Вили рехъ», «ЦӀемуьжуьд лагьай гатфар» (1968), «Къванцел атӀай нехиш» (1966).
1950—1954 йисара мектебда муаллим яз кӀвалахна[5].
1962 йисалай эгечӀна Дагъустандин тарсарин ва педагогикадин ктабар акъуддай чкадин редактор яз кӀвалахна[5].
1971 йисалай башламишна «Дагъустандин дишегьли» журналдин кьилин редактор[6].
15 йисуз Дагъустандин Кьилин Советдин председательдин чка кьадай кас яз кӀвалахна[5].
1971 йисалай эгечӀна Дагъустандин дуьнья хуьзвай комитетдин председатель ва вири дуьньядин ислагьвилин Советдин член яз кӀвалахнава.
Россиядин миллетрин палатадин иштиракчи (2006 йисалди)[4].
Фазу Алиева 2016 йисан 1 январдиз Магьачкъалада кьенва[7]. Ам Дагъустандин меркездин сурарал кучукна[8].
Пишкешар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Адаз «Советская женщина», «Огонек», «Работница», «Крестьянка», «Знамя» журналрин пишкешар багъишна.
Адан «Накьван кӀватӀ гару тухудач» ктабдиз Н. Островскидин тӀварунихъ галай пишкеш багъишна.
Гьуьрмет[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
2017 йисан 11 декабрдиз Магьачкъалада авай Дуствилин скверда Фазу Алиевадин гьуьрметдай тир памятник ахъайна[9].
Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
- ↑ http://tass.ru/kultura/2568768 Проверено 1 январьдиз 2016.
- ↑ Проверено 20 июньдиз 2019.
- ↑ В Дагестане умерла народная поэтесса Фазу Алиева. Архивация 19 март 2017.(кьейи элячӀун) Ахтармишун 1 январь 2016.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Алиева Фазу Гамзатовна (урус). РИА «Руспех» (8 май 2020). Ахтармишун 8 май 2020.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Фазу Алиева сегодня празднует день рождения (урус). РГВК «Дагестан» (8 май 2020). Ахтармишун 8 май 2020.
- ↑ История журнала (урус). Журнал «Женщина Дагестана» (8 май 2020). Ахтармишун 8 май 2020.
- ↑ Умерла дагестанская поэтесса Фазу Алиева (урус). РИА «Дагестан» (8 май 2020). Ахтармишун 8 май 2020.
- ↑ Народная поэтесса Дагестана Фазу Алиева похоронена в Махачкале (урус). «Кавказский Узел» (8 май 2020). Ахтармишун 8 май 2020.
- ↑ В Махачкале открыли памятник народной поэтессе Дагестана Фазу Алиевой (урус). ТАСС (8 май 2020). Ахтармишун 8 май 2020.