Лезги кхьинар: различия между версиями
| ЦӀар 114: | ЦӀар 114: | ||
| |
| |
||
|} |
|} |
||
Гьарфар IPA-да гьикl жедатlа къалурун: |
|||
* '''C с'''- {{IPA|t͡ʃʰ}} |
|||
* '''K k'''- {{IPA|kʰ}} |
|||
* '''P p'''- {{IPA|pʰ}} |
|||
* '''T t'''- {{IPA|tʰ}} |
|||
* '''Z z'''- {{IPA|t͡sʰ}} |
|||
== Кирилл алфиб 1938 йисалай == |
== Кирилл алфиб 1938 йисалай == |
||
15:25, 11 июнь 2012 жуьре
Лезги хатl — Лезги чlалан кхьинрун хатl.
1928 йисалди лезгири ишлемишзавай кхьинар араб гьарфаралди пун араб алфиб тир, гьадал медресерал ва ислам мектебра тарсар тхузавай. 1920 йисариз гьадал акьуднай дин квачир ктабар. Кlеник къалурнавай гьалфибнай жергве хвенач.
Латин элифба1928-1932 йисарин
Араб алфиб
| آ | ب | چ | ج | ڃ | د | اه | ا |
| ف | گ | غ | ﻫ | اى | اي | ک | ل |
| م | ن | اۊ | پ | ڢ | ۊ | ر | س |
| ص | ش | ت | ط | او | و | خ | ݤ |
| څ | ز | ژ | ڗ |
Ва араб алфибдихъ галаз ишлемишзавай Кирилл кхьинрин алфиб Услара туькlуьрнай. 1860 йисара. 1911 йисуз амма сакlус дегишарнай адан жуьредал буквар туькlуьрнавай.
1928 йисуз, вири СССР латин алфиб ишлемишиз гатlуна, лезги алфибни латин кхьинрал авуна.
Вв 1938 йисуз лезги чlал, массачlалархьиз халкьрин СССР-дин, Кирилл кхьинрал хкана. (ва гьа вахтунда лезги чlал авчир Ё ё гьарф туна гьама геректуш ва гьарф УӀ уӀ дегишарна Уь уь).
Латин элифба1928-1932 йисарин
| А а | Æ æ | B b | C c | Сс сс | Є є | D d | Е е | |
| Ӡ ӡ | Ӡ’ ӡ’ | F f | G g | Ƣ ƣ | H h | Ħ ħ | Ⱨ ⱨ | |
| I i | J j | K k | Kk kk | Ⱪ ⱪ | L l | М m | N n | |
| О о | Ө ө | P p | Pp pp | Ṕ ṕ | Q q | Qq qq | R r | |
| S s | Ş ş | T t | Tt tt | Ŧ ŧ | U u | Y y | V v | |
| W w | X x | Ẍ ẍ | Ӿ ӿ | Z z | Zz zz | Ƶ ƶ |
Гьарфар IPA-да гьикl жедатlа къалурун:
Кирилл алфиб 1938 йисалай
| А а | Б б | В в | Г г | Гъ гъ | Гь гь | Д д | Е е |
| Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Къ къ | Кь кь |
| КӀ кӏ | Л л | М м | Н н | О о | П п | ПӀ пӏ | Р р |
| С с | Т т | ТӀ тӏ | У у | Уь уь | Ф ф | Х х | Хъ хъ |
| Хь хь | Ц ц | ЦӀ цӏ | Ч ч | ЧӀ чӏ | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ |
| Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Лезги чlала 54 ачух тушир лишан ава ва гьабур алфибда тунач чи чин чlал чlурхьуй лугьуз
| Labial | Dental | (Post)- alveolar |
Velar | Uvular | Glottal | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| plain | lab. | plain | lab. | plain | lab. | |||||
| Nasal | /m/ м | /n/ н | ||||||||
| Plosive | voiced | /b/ б | /d/ д | /dʷ/ дв | /g/ г | /gʷ/ гв | ||||
| voiceless | /p/ п | /t/ т | /tʷ/ тв | /k/ к | /kʷ/ кв | /q/ къ | /qʷ/ къв | /ʔ/ ъ | ||
| aspirated | /pʰ/ п | /tʰ/ т | /tʷʰ/ тв | /kʰ/ к | /kʷʰ/ кв | /qʰ/ хъ | /qʷʰ/ хъв | |||
| ejective | /pʼ/ пI | /tʼ/ тI | /tʷʼ/ тIв | /kʼ/ кI | /kʷʼ/ кIв | /qʼ/ кь | /qʷʼ/ кьв | |||
| Affricate | voiceless | /t͡s/ ц | /t͡sʷ/ цв | /t͡ʃ/ ч | ||||||
| aspirated | /t͡sʰ/ ц | /t͡sʷʰ/ цв | /t͡ʃʰ/ ч | |||||||
| ejective | /t͡sʼ/ цI | /t͡sʷʼ/ цIв | /t͡ʃʼ/ чI | |||||||
| Fricative | voiced | /z/ з | /zʷ/ зв | /ʒ/ ж | /ʁ/ гъ | /ʁʷ/ гъв | ||||
| voiceless | /f/ ф | /s/ с | /sʷ/ св | /ʃ/ ш | /x/ ? | /χ/ х | /χʷ/ хв | /h/ гь | ||
| Approximant | /l/ л | /w/ в | ||||||||
| Trill | /r/ р | |||||||||
Таблиц лезги гьаржуьре алфибрин
| Араб | Латин | Кирилл |
|---|---|---|
| آ | A a | А а |
| ب | B в | Б б |
| و | V v | В в |
| گ | G g | Г г |
| غ | Ƣ ƣ | Гъ гъ |
| ﻫ | H h | Гь гь |
| د | D d | Д д |
| اه | E e | Е е |
| - | - | Ё ё |
| ژ | Ƶ ƶ | Ж ж |
| ز | Z z | З з |
| اى | I i | И и |
| ي | J j | Й й |
| ک | K k | К к |
| ڠ | Q q | Къ къ |
| ۊ | Ꝗ ꝗ | Кь кь |
| گ | Ⱪ ⱪ | КӀ кӀ |
| ل | L l | Л л |
| م | M m | М м |
| ن | N n | Н н |
| او | O o | О о |
| پ | P p | П п |
| ڢ | P̡ p̡ | ПӀ пӀ |
| ر | R r | Р р |
| س | S s | С с |
| ت | T t | Т т |
| ط | T̨ t̨ | ТӀ тӀ |
| او | U u | У у |
| اۊ | Y y | Уь уь |
| ف | F f | Ф ф |
| خ | X x | Х х |
| څ | Ӿ ӿ | Хъ хъ |
| ݤ | Ҳ ҳ | Хь хь |
| ص | S̷ s̷ | Ц ц |
| ڗ | Ⱬ ⱬ | ЦӀ цӀ |
| چ | C c | Ч ч |
| ج | Ç ç | ЧӀ чӀ |
| ش | Ş ş | Ш ш |
| - | - | Щ щ |
| - | - | ъ |
| - | - | Ы ы |
| - | - | ь |
| اه | E e | Э э |
| - | - | Ю ю |
| - | - | Я я |
