КъИДС

Симптомар КъИДС

КЪачунвай иммун дефицитдин синдром, (урус. Синдром приобретённого иммунного дефицита; СПИД; ингл. acquired immunodeficiency syndrome; AIDS) — лап хаталу азар.

Азар гьинай атанатӀа

СПИД. Саки 100 йис идалай вилик Африкада малум хьайи гзаф хаталу, инсанар гзаф кьадарра телеф хьунин тӀегъуьндиз элкъведай и азардикай неинки чи республикада, гьакӀ Россиядани виликрай хабар авайди тушир. Ам 1981-йисуз РагъакӀидай патан Европада, 1985-йисан июлдиз дуьньядин 40 уьлкведа малум хьана. Анжах 1987-йисан мартдиз Россияда ахьтин азар квай са кас дуьздал акъатна. Адалай инихъ СПИД-ди йисалай-суз гегьенш камар къачуз башламишна.

Азар Дагъустанда

Азар дуьнеда чкӀанавал 2003 йис(гьукуматралди)

Гьа икӀ, ада Дагъустандални «гьужумна». Адан дувулар куьруь са вахтунда лап деринриз фена. Къе арадал атанвай гьалари республикадин здравоохраненидин министерстводикни къалабулух кутунва. И хаталу азардин сирерикай ва ам чкӀизвай рекьерикай суьгьбет авун чи махсус корреспондентди Дагъустан Республикадин СПИД-центрадин духтур Жалал Мегьамедович РИЗВАНОВАВАЙ тӀалабна. Ингье ада вуч лагьанатӀа: — Дугъриданни, махсус вирусар (ВИЧ-вирус иммунодефицита человека) себеб яз галукьзавай и азар гзаф хаталу, сагъардай мумкинвал авачир, инсанар телеф хьунал гъизвайбурукай я. Статистикадин делилралди, СПИД-дик дуьньяда йикъа 8 агъзур инсан азарлу жезва, 6 агъзур кас рекьизва. Урусатдин Федерацияда ВИЧ инфекция квай 545 агъзур кас малум я, Дагъустанда лагьайтӀа, абурун кьадар 1620-далай виниз алатнава.

Жалал Мегьамедович, СПИД акьван хаталу хьунин себебрикай ва ам акатунин рекьерикай лагьанайтӀа, хъсан тир. — Хаталувал адакай ибарат я хьи, ам галукьай инсандиз хабарни тахьун мумкин я. Кьвед лагьайди, сагъардай дарманар саки малум туш. СПИД квай инсан рекьизва, пуд лагьайди, адан инфекция квай инсандиз яргъалди (4-6 вацралай 4-6 йисалди) хабар жезвач. Гила азардин лишанрикай: лимфоаденоматияни гардандин, кешерин, хъуьчӀерин патар-кӀанер (цӀумаруфар) са жуьре дакӀвада. Яргъал вахтунда ифинар акьалтда, геждалди къен фида, йифен вахтунда гьекь акъатда, яхун жеда. Гзафни-гзаф (60-80 % дуьшуьшра) СПИД-дик азарлубур стӀалжем хьанвайди хьиз аквада. Центральный нервийрин къурулуш харапӀ хьунни СПИД-дин лишан я. Азар галукьунин рекьер гьихьтинбур я лагьайтӀа, СПИД-дик азарлу ксарихъ галаз месин алакъайра хьун, гьахьтин азар квай касдин иви ягъун…, азар квай дидеди аял хун.

ЭлячӀунар

• ЮНЭЙДС
• Федеральный научно-методический Центр по профилактике и борьбе со СПИДом