Бежта белген: различия между версиями

Бежтин белген
	Герб
Уьлкве	Урусат
Федерациядин субъект	Дагъустан
Муниципал район	Бежтин район
Администрациядин юкь	Бежта
Къенепатан паюнар	4 муниципалитетар акатзава
Райондин кьил	Курбаналиев Ризван Магомедович
Бине кьунва	1992 йис
Майдан	575 км²
Агьалияр	9 783 кас (2010)
Миллетар	бежтинар, гунзибар
Динар	суни - мусурманар
Сятдин чӀул	UTC+4
Телефондин код	+7 87274
Автомобилдин код	05

Интерактивная навигация по истории

Вилик алатай дуьзар хъувун ЦIийи масакIавилер

Содержимое удалено Содержимое добавлено

ВизуальныйВики-текст

Линейный

17:29, 28 январь 2013 жуьре

Бежтин белген (урус. Бежтинский участок) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин белген (урус. участок). Административвилелди Цунтин райондин пай хьиз арадал атанвайди я.

Администрациядин юкь — Бежта хуьр я.

География

Район Дагъустан Республикадин суван рагъакIидай пата, Авар Койсу вацIун кьиле, ЧIехи Къавкъаздин кьилелай элячIдай цIиргъера, гьулуьн дережадилай 1500-3500 м кьакьанда чка кьунвайди я. Кефердинни рагъакIидай пата Цунтин райондив, кефердинни рагъэкъечIдай пата Тлярата райондив ва рагъакIидай пата Гуржистандихъ галаз са сергьятра ава.

Райондин чилерин майдан — 575 км² я.

Климат

Белгендин климат, къайи яргъи хъуьтIуьвни куьруь гаталди тафават авай, юкьван гьалдин — мекьи я. Белгендин гьавадин вини дережадин ламувал набататрин хъсан экъечIуниз куьмек гузва. Хъчарин жуьреба - жуьревилив ва булвилив тафават авай гегьенш чIурар, белгендин асул девлет я. Гьавиляй хуьруьн майишатдин асул кIвалахар ина лежбервални малдарвал я.

Минерал чешмеяр

Белгендин чилера пара кьадарда гъвечIи ва чIехи минерал цин чешмеяр ава: недай затIар гьазуруниз виже къведай кьел квай, сода квай ятар, ва сагъардай экъуьнар ийидай гугурт, гургуртни - водород ва шуьтруь ракьун чими ятар.

Тарих

Бежта белген 1992 йисуз арадал гъанвай ва Дагъустан Республикадинни гьакIни нири Урусат Федерациядин административивлин паюнда уникум тир гьал я.

Дагъустан Республикадин Конституцияди тайинарнавайвал Бежта белген Цунтин райондин составдик акатзава.

Агьалияр

2008 йисан малуматриз килигна, белгендин агьалийрин кьадар 9,5 агъзур кас тир. Чкадин миллетар — бежтинар ва гунзибар я, бежтин ва гунзиб чIаларал рахазвайди я. ^[2] Диндал гьалтайла вири суни - мусурманар я.

2009 йисан 1 январь тарихдин малуматрив кьурвал «Бежта белген» муниципалитетдин миллетрин состав^[3]:

Халкь	Кьадар, кас.	Пай вири агьалийрикай, %
бежтинар	8280	84,6 %
гунзибар	1040	10,6 %
дидояр	468	4,8 %
вири санал	9783	100,00 %

Администратциядин паюнар

Райондик 4 муниципалитетдин образование (хуьруьнсовет) акатзава ^[4].

Бежта белгендин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай 12 хуьрер, (къалин шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);

«Бежта» хуьруьнсовет — Ахайотар, Ачи-Чунгур, Бежта, Караузек, Качалай, Каратуьбе ва 40 лет Октября хуьрер.
«Тлядал» хуьруьнсовет — Тлядал хуьр.
«Хашархота» хуьруьнсовет — Хашархота хуьр.
«Гунзиб» хуьруьрсовет — Гарбутль, Гунзиб ва Нахада хуьрер — гунзибар.

Хуьрер - анклавар

Административвилелди Бежтин белгендиз талукь 12 хуьруькай ругуд хуьр Бабаюрт райондин чилерал ала. ^[5]:-->

Бабаюрт райондин чилерал алай Бежтин белгендин (Цунтин райондин) хуьрер: Ахайотар, Ачи-Чунгур, Караузек, Качалай, Каратуьбе ва 40 лет Октября.

Баянар

ЭлячIунар

[Дагъустан Республикадин президентдин сайтун Бежта белгендикай малуматар]

Шаблон:Бежта белгендин яшамиш жезвай чкаяр

[1] Банк городов сайтуна Бежтин белгендикай официал малуматар

[2] Этнокарта Западного Дагестана. Андо-цезские языки

[3] Бежтинский участок

[4] ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН ОТ 13.01.2005 N6 О СТАТУСЕ И ГРАНИЦАХ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН

[5] Бабаюртовский районный суд Республики Дагестан

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ ЦӀар 64: / ЦӀар 64: @@
 Райондин чилерин майдан — 575 км² я.
+===Климат===
+Белгендин климат, къайи яргъи хъуьтIуьвни куьруь гаталди тафават авай, юкьван гьалдин — мекьи я. Белгендин гьавадин вини дережадин ламувал набататрин хъсан экъечIуниз куьмек гузва. Хъчарин жуьреба - жуьревилив ва булвилив тафават авай гегьенш чIурар, белгендин асул девлет я. Гьавиляй хуьруьн майишатдин асул кIвалахар ина лежбервални малдарвал я.
+===Минерал чешмеяр===
+Белгендин чилера пара кьадарда гъвечIи ва чIехи минерал цин чешмеяр ава: недай затIар гьазуруниз виже къведай кьел квай, сода квай ятар, ва сагъардай экъуьнар ийидай гугурт, гургуртни - водород ва шуьтруь ракьун чими ятар.
 == Тарих ==
+Бежта белген [[1992 йис]]уз арадал гъанвай ва [[Дагъустан Республика]]динни гьакIни нири [[Урусат Федерация]]дин административивлин паюнда
+уникум тир гьал я.
+Дагъустан Республикадин Конституцияди тайинарнавайвал Бежта белген [[Цунтин район]]дин составдик акатзава.
 == Агьалияр ==
+[[2008 йис]]ан малуматриз килигна, белгендин агьалийрин кьадар 9,5 агъзур кас тир. Чкадин миллетар — [[бежтинар]] ва [[гунзибар]] я, [[бежтин чIал|бежтин]] ва [[гунзиб чIал]]арал рахазвайди я. <ref>[http://lingvarium.org/maps/caucas/9-andido.gif Этнокарта Западного Дагестана. Андо-цезские языки]</ref> Диндал гьалтайла вири [[сунияр|суни]] - [[мусурманар]] я.
-<!-- Райондин агьалийрин чIехи пай туьрк халкьариз къвезва ([[къумукъар]], [[ногъаяр]] — 65 % - лай пара, [[2002 йис]]). Суван халкьар (аварар, даргияр, яхулар, рутулар) и райондиз [[XX виш йис]]ан юкьварай куьч хьана ацукьиз эгечIнай.<ref>[http://lingvarium.org/maps/caucas/8-dag.gif Этнокарта Южного, Западного и Центрального Дагестана. Нахско-дагестанские языки]</ref> Районда [[урусар|урусрин]] пай [[1939 йис]]уз 20,6 % - дилай [[2002 йис]]уз 0,9 % - дал кьван агъуз хьанвай.<ref>[http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rndaghestan.html Население Дагестана]</ref>
-[[2011 йис]]ан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижадиз килигна, районда 45 701 кас яшамиш жезвай.
-[[2010 йис]]ан малуматриз килигна, районда 45 073 кас яшамиш жезвай. <br />
-[[2002 йис]]ан Вири Урусатдин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматриз килигна, районда миллетрин состав <ref>[http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/babayurt02.html Данные по переписи 2002 года]</ref>:-->
+[[2009 йис]]ан 1 январь тарихдин малуматрив кьурвал «Бежта белген» муниципалитетдин миллетрин состав<ref>[http://president.e-dag.ru/map/25/ Бежтинский участок]</ref>:
 {|class="wikitable sortable"
 |-
@@ ЦӀар 101: / ЦӀар 107: @@
 Райондик 4 муниципалитетдин образование (хуьруьнсовет) акатзава <ref>[http://pravo.levonevsky.org/bazazru/texts06/txt06121.htm ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН ОТ 13.01.2005 N6 О СТАТУСЕ И ГРАНИЦАХ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН]</ref>.
-Бежта белгендин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай хуьрер, ('''къалин''' шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);
+Бежта белгендин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай 12 хуьрер, ('''къалин''' шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);
 # [[Бежта хуьруьнсовет|«Бежта» хуьруьнсовет]] — [[Ахайотар]], [[Ачи-Чунгур]], '''[[Бежта]]''', [[Караузек]], [[Качалай]], [[Каратуьбе]] ва [[40 лет Октября]] хуьрер.
 # [[Тлядал хуьруьнсовет|«Тлядал» хуьруьнсовет]] — '''[[Тлядал]]''' хуьр.
 # [[Хашархота хуьруьнсовет|«Хашархота» хуьруьнсовет]] — '''[[Хашархота]]''' хуьр.
-# [[Гунзиб хуьруьрсовет|«Гунзиб» хуьруьрсовет]] — '''[[Гарбутль]]''', [[Гунзиб]] ва [[Нахада]] хуьрер.
+# [[Гунзиб хуьруьрсовет|«Гунзиб» хуьруьрсовет]] — '''[[Гарбутль]]''', [[Гунзиб]] ва [[Нахада]] хуьрер — гунзибар.
 ===Хуьрер - анклавар===
-<!-- Идалай гъейри, Бабаюрт райондин чилера административвилелди муькуь районриз талукь тир хуьрер ава (анклавар)<ref>[http://babajurtovskiy.dag.sudrf.ru/modules.php?name=info_court&id=4 Бабаюртовский районный суд Республики Дагестан]</ref>:-->
+Административвилелди Бежтин белгендиз талукь 12 хуьруькай ругуд хуьр [[Бабаюрт район]]дин чилерал ала. <ref>[http://babajurtovskiy.dag.sudrf.ru/modules.php?name=info_court&id=4 Бабаюртовский районный суд Республики Дагестан]</ref>:-->
+Бабаюрт райондин чилерал алай Бежтин белгендин (Цунтин райондин) хуьрер: [[Ахайотар]], [[Ачи-Чунгур]], [[Караузек]], [[Качалай]], [[Каратуьбе]] ва [[40 лет Октября]].
 == Баянар ==
@@ ЦӀар 115: / ЦӀар 123: @@
 == ЭлячIунар ==
+* [[http://president.e-dag.ru/map/25/ Дагъустан Республикадин президентдин сайтун Бежта белгендикай малуматар]]
-{{Бежта райондин яшамиш жезвай чкаяр}}
+{{Бежта белгендин яшамиш жезвай чкаяр}}
 {{Дагъустан}}

Дагъустан
	Кьилин шегьер: Магьачкъала
	Шегьерар: Буйнакск · Дагъустандин ЦӀаяр · Избербаш · Каспийск · Кизилюрт · Кизляр · Кьвевар · Хасавюрт · Кьибле-Сухокумск
	Администрациядин паюнар:
	Районар: Агъул · Акуша · Ахвах · Ахцегь · Бабаюрт · Бежта · Ботлих · Буйнакск · Гергебиль · Гуниб · Гьумбет · Дахада · Дербент · Докъузпара · Кизилюрт · Кизляр · Кули · Кумторкъала · Къазбек · Къайтагъ · Къарабудахкент · Къаякент · Кьурагь · Лак · Леваши · Мегьарамдхуьруьн · Нугъай · Рутул · Сергокъала · СтӀал Сулейман · Табасаран · Тарумовка · Тлярата · Унцукул · Хасавюрт · Хив · Хунзах · Цунта · ЦӀийи Лак · ЦӀумада · ЧӀарода · Шамил
	Макъалаяр: География • Герб • Гимн • Тарих • Агьалияр • Административ паюнар • ТӀаратӀ