Бежта белген: различия между версиями

Бежта белген
	Герб
Уьлкве	Урусат
Федерациядин субъект	Дагъустан
Администрациядин юкь	Бежта
Къенепатан паюнар	4 муниципалитетар акатзава
Райондин кьил	Шахбанов Шахбан Магомедович
Бине кьунва	1992 йис
Майдан	575 км²
Агьалияр	↘7 369 кас (2013)
Миллетар	бежтинар, гунзибар
Динар	суни - мусурманар
Сятдин чӀул	UTC+4
Телефондин код	+7 87274
Автомобилдин код	05
Официал сайт	http://bezhta.ru

Интерактивная навигация по истории

Вилик алатай дуьзар хъувун ЦIийи масакIавилер

Содержимое удалено Содержимое добавлено

ВизуальныйВики-текст

Линейный

13:21, 4 октябрь 2013 жуьре

Бежта белген (урус. Бежтинский участок) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин белген (урус. участок). Административвилелди Цунта райондин пай хьиз арадал атанвайди я.

Администрациядин юкь — Бежта хуьр я.

География

Район Дагъустан Республикадин суван рагъакIидай пата, Авар Койсу вацIун кьиле, ЧIехи Къавкъаздин кьилелай элячIдай цIиргъера, гьулуьн дережадилай 1500-3500 м кьакьанда ала. Кефердинни рагъакIидай пата Цунтин райондихъ галаз, кефердинни рагъэкъечIдай пата Тлярата райондихъ ва рагъакIидай пата Гуржистандихъ галаз са сергьятра ава.

Райондин чилерин майдан — 575 км² я.

Климат

Белгендин климат, къайи яргъи хъуьтIуьвни куьруь гаталди тафават авай, юкьван гьалдин — мекьи я. Белгендин гьавадин вини дережадин ламувал набататрин хъсан экъечIуниз куьмек гузва. Хъчарин жуьреба - жуьревилив ва булвилив тафават авай гегьенш чIурар, белгендин асул девлет я. Гьавиляй хуьруьн майишатдин асул кIвалахар ина лежбервални малдарвал я.

Минералдин чешмеяр

Белгендин чилера пара кьадарда гъвечIи ва чIехи минерал цин чешмеяр ава: недай затIар гьазуруниз виже къведай кьел квай, сода квай ятар, ва сагъардай экъуьнар ийидай гугурт, гургуртни - водород ва шуьтруь ракьун чими ятар.

Тарих

Бежта белген 1992 йисуз арадал гъанвай ва Дагъустан Республикадинни гьакIни вири Урусат Федерациядин административивлин паюнда уникум тир гьал я.

Дагъустан Республикадин Конституцияди тайинарнавайвал Бежта белген Цунтин райондин составдик акатзава.

Агьалияр

Йисариз килигна Бежта райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика:

Йис	2008	2009	2012	2013
Агьалияр	9 500	↗ 9 783	↘ 7 328 ^[1]	↗ 7 369 ^[2]

Чкадин миллетар — бежтинар ва гунзибар я, абур бежтин ва гунзиб чIаларал рахазва ^[3]. Диндал гьалтайла вири суни - мусурманар я.

2009 йисан 1 январь тарихдин малуматрив кьурвал «Бежта белген» муниципалитетдин миллетрин состав ^[4]:

Халкь	Кьадар, кас.	Пай вири агьалийрикай, %
бежтинар	8280	84,6 %
гунзибар	1040	10,6 %
дидояр	468	4,8 %
вири санал	9783	100,00 %

Администратциядин паюнар

Райондик 4 муниципалитетдин образование (хуьруьнсовет) акатзава ^[5].

Бежта белгендин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай 12 хуьрер, (къалин шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);

«Бежта» хуьруьнсовет — Ахайотар, Ачи-Чунгур, Бежта, Караузек, Качалай, Каратуьбе ва 40 лет Октября хуьрер.
«Тлядал» хуьруьнсовет — Тлядал хуьр.
«Хашархота» хуьруьнсовет — Хашархота хуьр.
«Гунзиб» хуьруьрсовет — Гарбутль, Гунзиб ва Нахада хуьрер — гунзибар.

Хуьрер - анклавар

Административвилелди Бежта белгендиз талукь 12 хуьруькай ругуд хуьр Бабаюрт райондин чилерал ала. ^[6]:

Бабаюрт райондин чилерал алай Бежта белгендин (Цунтин райондин) хуьрер:

Ахайотар, Ачи-Чунгур, Караузек, Качалай, Каратуьбе ва 40 лет Октября.

Баянар

ЭлячIунар

Дагъустан Республикадин президентдин сайтун Бежта белгендикай малуматар

Шаблон:Бежта белгендин яшамиш жезвай чкаяр

[1] Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 г.

[2] 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 г.

[3] Этнокарта Западного Дагестана. Андо-цезские языки

[4] Бежтинский участок

[5] ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН ОТ 13.01.2005 N6 О СТАТУСЕ И ГРАНИЦАХ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН

[6] Бабаюртовский районный суд Республики Дагестан

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ ЦӀар 1: / ЦӀар 1: @@
+{{Администрациядин тек
-{{ЯШЧ2
 |тӀвар=Бежта белген
 |статус= Муниципалитетдин район
@@ ЦӀар 18: / ЦӀар 18: @@
  |гербдин гьяркьуьвал = 140
  |пайдахдин гьяркьуьвал =
+ |карта  = Бежтинский участок Дагестан.png
+ |картадин алцум    =310px
+ |атдин карта        =
+ |атдин картадин алцум    =
  |региондин жуьре         = Федерациядин субъект
  |регион                  = Дагъустан
  |регион таблицада        =
  |райондин жуьре          = Муниципал район
- |район                   = Бежтин район
+ |район                   =
  |жемятдин жуьре          = Администрациядин юкь
  |жемят                   = [[Бежта]]
@@ ЦӀар 28: / ЦӀар 32: @@
  |къенепатан паюнар       = 4 муниципалитетар акатзава
  |кьилин жуьре            = Райондин кьил
- |кьил                    = Курбаналиев Ризван Магомедович
+ |кьил                    = Шахбанов Шахбан Магомедович
  |бине эцигай тарих       = [[1992 йис]]
  |статус йисалай          =
@@ ЦӀар 36: / ЦӀар 40: @@
  |климат                  =
  |официал чӀал             =
+ |агьалияр                = {{тIимил хьун1}}7 369
- |агьалияр                = 9 783 <ref>[http://www.bankgorodov.ru/region/raion.php?id=208415 Банк городов сайтуна Бежтин белгендикай официал малуматар]</ref>
-  |сиягьдиз къачур йис    = 2010
+  |сиягьдиз къачур йис    = 2013
   |къалинвал              =
   |агломерация            =
@@ ЦӀар 56: / ЦӀар 60: @@
  }}
-'''Бежта белген''' ({{lang-ru|Бежтинский участок}}) — [[Урусат|Урусат Федерациядин]] [[Дагъустан республика]]да авай муниципалитетдин белген ({{lang-ru|участок}}). Административвилелди [[Цунтин район]]дин пай хьиз арадал атанвайди я.
+'''Бежта белген''' ({{lang-ru|Бежтинский участок}}) — [[Урусат|Урусат Федерациядин]] [[Дагъустан республика]]да авай муниципалитетдин белген ({{lang-ru|участок}}). Административвилелди [[Цунта район]]дин пай хьиз арадал атанвайди я.
 Администрациядин юкь — [[Бежта]] хуьр я.
 == География ==
-Район [[Дагъустан Республика]]дин суван рагъакIидай пата, [[Авар Койсу]] вацIун кьиле, [[ЧIехи Къавкъаз]]дин кьилелай элячIдай цIиргъера, гьулуьн дережадилай 1500-3500 м кьакьанда чка кьунвайди я. Кефердинни рагъакIидай пата [[Цунтин район]]див, кефердинни рагъэкъечIдай пата [[Тлярата район]]див ва рагъакIидай пата [[Гуржистан]]дихъ галаз са сергьятра ава.
+Район [[Дагъустан Республика]]дин суван рагъакIидай пата, [[Авар Койсу]] вацIун кьиле, [[ЧIехи Къавкъаз]]дин кьилелай элячIдай цIиргъера, гьулуьн дережадилай 1500-3500 м кьакьанда ала. Кефердинни рагъакIидай пата [[Цунтин район]]дихъ галаз, кефердинни рагъэкъечIдай пата [[Тлярата район]]дихъ ва рагъакIидай пата [[Гуржистан]]дихъ галаз са сергьятра ава.
 Райондин чилерин майдан — 575 км² я.
@@ ЦӀар 78: / ЦӀар 82: @@
 == Агьалияр ==
+Йисариз килигна Бежта райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика:
-[[2008 йис]]ан малуматриз килигна, белгендин агьалийрин кьадар 9,5 агъзур кас тир. Чкадин миллетар — [[бежтинар]] ва [[гунзибар]] я, [[бежтин чIал|бежтин]] ва [[гунзиб чIал]]арал рахазвайди я. <ref>[http://lingvarium.org/maps/caucas/9-andido.gif Этнокарта Западного Дагестана. Андо-цезские языки]</ref> Диндал гьалтайла вири [[сунияр|суни]] - [[мусурманар]] я.
+{|class="wikitable" style="padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:500px;height:70px;text-align:center;font-size:12px;cellspacing=0"
-[[2009 йис]]ан 1 январь тарихдин малуматрив кьурвал «Бежта белген» муниципалитетдин миллетрин состав<ref>[http://president.e-dag.ru/map/25/ Бежтинский участок]</ref>:
+|-
+|'''Йис'''
+|'''[[2008 йис|2008]]'''
+|'''[[2009 йис|2009]]'''
+|'''[[2012 йис|2012]]'''
+|'''[[2013 йис|2013]]'''
+|-
+|'''Агьалияр'''
+|9 500
+|{{гзаф хьун1}} 9 783
+|{{тIимил хьун1}} 7 328 <ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 г.]</ref>
+|{{гзаф хьун1}} 7 369 <ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 г.]</ref>
+|}
+Чкадин миллетар — [[бежтинар]] ва [[гунзибар]] я, абур [[бежтин чIал|бежтин]] ва [[гунзиб чIал]]арал рахазва <ref>[http://lingvarium.org/maps/caucas/9-andido.gif Этнокарта Западного Дагестана. Андо-цезские языки]</ref>. Диндал гьалтайла вири [[сунияр|суни]] - [[мусурманар]] я.
+[[2009 йис]]ан 1 январь тарихдин малуматрив кьурвал «Бежта белген» муниципалитетдин миллетрин состав <ref>[http://president.e-dag.ru/map/25/ Бежтинский участок]</ref>:
 {|class="wikitable sortable"
 |-

Дагъустан
	Кьилин шегьер: Магьачкъала
	Шегьерар: Буйнакск · Дагъустандин ЦӀаяр · Избербаш · Каспийск · Кизилюрт · Кизляр · Кьвевар · Хасавюрт · Кьибле-Сухокумск
	Администрациядин паюнар:
	Районар: Агъул · Акуша · Ахвах · Ахцегь · Бабаюрт · Бежта · Ботлих · Буйнакск · Гергебиль · Гуниб · Гьумбет · Дахада · Дербент · Докъузпара · Кизилюрт · Кизляр · Кули · Кумторкъала · Къазбек · Къайтагъ · Къарабудахкент · Къаякент · Кьурагь · Лак · Леваши · Мегьарамдхуьруьн · Нугъай · Рутул · Сергокъала · СтӀал Сулейман · Табасаран · Тарумовка · Тлярата · Унцукул · Хасавюрт · Хив · Хунзах · Цунта · ЦӀийи Лак · ЦӀумада · ЧӀарода · Шамил
	Макъалаяр: География • Герб • Гимн • Тарих • Агьалияр • Административ паюнар • ТӀаратӀ