Психология

Психология - инсандини амай чан квай гьайванри чпи чеб тухузвай гьал чирзавай алим я, гьакӀни инсанрин кӀеретӀрин гьалдиз баян гузвай.

Тарих

Урус алим-психолог С. Л. Рубинштейна 1940 йисан гьалдизпсихологиядиз тарихдин патай къимет ганвай. «Психология пара чӀехини пара жегьил илим я, адахъ 1000 йисан тарих ава, ятӀани ам вири виликан чӀавара ава. Вич вичиз яшамишзавай илим хьиз адан тарихди цӀутӀар йисар гьисабзава, ятӀани адан рекъин чӀехи пай фидософияди кьазва, гьавиляй лагьайтӀа жеда, философия гьикьван аватӀа - гьакьван психологияни ава».

Антик бере

Фадлай авай антик чӀаван кхьидайбуру инсандин руьгьуьнизни акьулдиз пара чка гузвай чпин фикирра. Исятдан чӀавалди дегь чӀван кхьидайбуру кхьейи зтӀарикай гьелени къимет авайди кьилди са Гиппократан фикир я Темпераментрикай. ГьакӀни Платонан фикирри еке таъсир гана психологиядиз. Маса илимарни хьиз, психологиядин чӀехи буба Аристотель я лагьайтӀа жеда.

Кьуланйисарин бере

Кьуланйисарин кӀвалахар психологиядикай, Европада чӀехи пай диндинни акьулдин суалриз таликь тир. Еке таъсир и патай хашперес философри гана, Фома Аквавидилай эгечӀна, гьакӀни Аристотелян фикирарни къачунвай. РагъэкъечӀдай патан алимрикай психологиядикай пара фикирар авайди Ибн Сина (Авиценна) тир.

ЦӀийи чӀав

1590 йиса Рудольф Гоклениуса сифте сеферда «психология» гаф ишлемишна, руьгьукай илимдиз тӀвар гудайла. Адан сачӀаванди Оттон Касман сифте кас тир, а гаф къенин гъавурда ишлемишнавай.