Кефердинни-рагъакӀидай патан федерал округ: различия между версиями
гъ Aslan4ik Кефердинни-рагъакӀидай патан федерал округ макъаладин тӀвар, ракъурунин винелай Кефердинни-рагъакIидай патан федерал округ -ди… |
|||
| ЦӀар 30: | ЦӀар 30: | ||
[[Категория:Урусатдин Федерациядин округар]] |
[[Категория:Урусатдин Федерациядин округар]] |
||
[[Категория:Кефердинни |
[[Категория:Кефердинни рагъакӀидай патан арадин федерал округ]] |
||
12:14, 14 октябрь 2016 жуьре
Кефердинни-РагъакӀидай патан федерал округ (урус. Северо-Западный федеральный округ), куьрелди КРФО (урус. СЗФО) — Урусатдин кефер пата алай федерал округ. Округ УФ-дин президентдин 2000 йисан 13 майдиз кьабулнавай къарардалди туькIуьрнай.
Округдин администрациядин юкь ва виридалайни чӀехи шегьер Санкт-Петербург я.
География
Округ уьлкведин кефер пата ала, адан чӀехи пай Европадал къвезва. Округдин майдан 1 686 968 км² я, им вири уьлкведин 9,87 % пай я.
Климат хъуьтуьл субарктик я. Гьава гзаф ламу я. Къвазвай къваларин чӀIехи пай бугъадиз элкъуьн тийизвай виляй и чилерал пара кьадар уьленар, вирер ва вацӀар арадал къвезва. Округдин климатдиз чӀехи таъсир гузвайди, кефер патай адан къерехар чуьхуьзвай Кеферпатан-МуркӀарин океандинни Атлантик океандин ятар я. Кефердинни-рагъакIидай пата адет яз кьуд чими, гад серин, кефер патара кьуьд къати, гад куьруь ва чимиз алатзава. Федерал округдин климат къулай тирди гьисабзавайди я.
Округдин чилерин чIехи пай арандал ала. Ина акахьай тамар, тайгаяр, тундраяр ва тамун тундраяр хьтин тIебиатдин зонаяр ава. Тамарин майдандиз килигна КРФО кIвенкIве аваз физвай округрикай сад я. Урусатдин Европа пата авай тамарин дуьз 50 % пай Кефердинни-РагъакIидай патан федерал округдал къвезва.
Округдин чилерайтIуз пара кьадарда къен гьяркьуь, гимийрин рекьер тир вацIар авахьзава. Абурукай виридалайни чIехибур Кеферпатан Двина, адан хилер тир Вычегда ва Сухоной, ва Печора вацIар я. Округдин иллаки рагъакIидай пад пара кьадар вирерив девлетлу я, абурун арада Европадин виридалайни чIехи вирер тир Ладожское ва Онежское вирер я.
Агьалияр
Округдик квай субъектар
ЧӀехи шегьерар
Экономика
Кефердинни-РагъакIидай патан федерал округ кьве районрикай ибарат я: ибур Кеферпатан ва Кефердинни-РагъакIидай патан районар я.
Вири Урусатдин апатитрин 72 %, титандин 77 %, бокситрин 45%, минералар квай ятарин 19 % ва алмаздинни никельдин 18 % игьтиятар Кефердинни-РагъакIидай патан округда акъудзавайди я. Округдин экономикада нафтI ва газ акъудунин кеспиди кьетIен чка кьунва.
НафтIадин ва цIивиндин акъудунар асул гьисабдалди Коми республикада тухузва. Региондин нафтIадин 88 % Усинское ва Возейское мяденрай акъудзавайди я. Газдин 90 % Вуктыльское мяденди гузва. НафтIадинни газдин мяденар гьакIни Калининград вилаятда, Баренцево ва Карское гьуьлерин кьерерал ава.