Акбар ЧӀехи

ЧӀехи Акбар I
جلال الدین محمد اکبر
Дидедиз хьайи чӀав	14 октябрь 1542
Дидедиз хьайи чка	Амаракот, Синд Пакистан
Кьиникьин чӀав	17 октябрь 1605 (63 йис)
Кьиникьин чка	Агра Индия
Гьукумат	ЧӀехи Моголрин династия
Пеше	монарх
Буба	Хумаюн
Диде	Хамида Бану Бегум
Гъуьл-пабвал	Мариам уз-Замани, Рукийя Султан бегим ва Салима Султан-бегум
Мукьвади	Джахангир, Султан Мурад-мирза, Султан Даниал-мирза, Aram Banu Begum, Khanum Sultan Begum ва Shakr-un-Nissa Begum
Викигьамбарда авай шикилар

Акбар, Джелал-ад-Дин Мугьаммад гьакӀни ЧӀехи Акбар (1542, 14 баскӀум (октябрь) — 1605, 17 баскӀум (октябрь)) — ЧӀехи Моголрин династиядин пудлагьай падишагь, тимуридрикай сад, Бабурдин хтул, Тамерландин сихилдикай тир кас. Акбарди Могол династиядин къуват кӀеви авунай ва чара гьукуматар дяведалди къачунрин рекьелди вичин гьукуматдин сергьятар мадни гегьеншарнай.

Уьмуьрдикай

ЧӀехи Акбар, Хумаюн императордин хва тир. 1542-й йсан 14 баскӀумдиз (октябрьдиз), Инд вацӀун дугунда авай гила Пакистандин Синд провинциядин Амаракот шегьерда хайиди я, гьина вичин уьмуьрдин 12 йис гьалнай. 1555-й йисуз ам вичин дах Хумаюндихъ галаз, литературадинни художестводин юкь тир Дели шегьердиз куьч хьанвай.

1556-й йисуз Хумаюн кьенвай, ва 14 йис авай Акбарди гьакимвилин кьенерар вичин гъилиз къачунвай. Кьуд йисалай ада регент тир Байрам хан чукурна ва са шумуд бунтар гужалди терг авуна, гьабрун арада вичин стха Гьакимахъ галаз чуькьвена ласарнай къарагъунарни авайди тир, адаз империядикай ирс яз амукьнавай ччилерин сергьятар гегьенш ийиз гатӀуннай. Акбара, Раджпутана, Гуджарат, Бенгалия ва Кашмир сад авунай. Адан яргъи муьгьлетдин гьакимвилин асул пай, Кеферпатан Индиядин муьтӀуьгъ тежер гьакимар вичиз табийруниз ва уьлкведа кӀеви ислягьвал тваз акъуднай.

ЭлячӀунар

• Абу-л-Фазл Аллами. Акбар-наме
• Акбар Джелаль-ад-дин(кьейи элячӀун)
• Акбар // Брокгауздин ва Ефрондин Энциклопедиядин гафарган: 86 томар (82 т. ва 4 доп.). — Санкт-Петербург, 1890—1907.  (урус)