Лезги миллетдинни медениятдин федерациядин дережадин автономия

Федеральная лезгинская национально-культурная автономия
Flag of Federal Lezgian National and Cultural Autonomy.jpg
Бине эцигунин тарих	1999 йисан 9 апрель
Ключевые фигуры	Ариф Керимов (председатель)
Сайт	http://www.flnka.ru

This page has been nominated for speedy deletion · И чар квадар хъувуна кӀанзава The reason given is «Contains non-Lezgin language. This is a violation of the language status of the section. I'm deleting.».If you disagree with its speedy deletion, please explain why on its talk page. If this page obviously does not meet the criteria for speedy deletion, or you intend to fix it, please remove this notice, but do not remove this notice from a page that you have created yourself. Administrators, remember to check if anything links here and the page history (last edit) before deletion.

Шаблон:Датадиз килигна категория

Лезги миллетдинни медениятдин федерациядин дережадин автономия (куьрелди ЛММФДА; урус. Федеральная лезгинская национально-культурная автономия, ФЛНКА) — урусатдин жемятдин тешкилат. Урусатда авай лезги жемятдин тешкилатрикай виридайни чӀехиди язва.

Тешкилат 1999 йисуз Ариф Керимова арадал гъанва. Гьада 2023 йисал кьван организациядин кьиле авай тир.

ЛММФДА-дин кьилин офисди Москвада чка кьуна. АкӀ ятӀани абурун ихтиярар вири уьлкведа чукӀурзава.

ЛММФДА-ди СМТ-дин экономикадинни социал шурадихъ консультатив статус къачуна, Урусатда мад са миллетдинни медениятдин автономиядиз ам авайди туш.. И Шуради агъадихъ къалурнавай халкьарин арада авай садхьунинрин иштираквал ийизва: Векилвал авачир миллетринни халкьарин тешкилат (UNPO) ва Европадин гъвечӀи миллетрин федерал галкӀ (FUEN).

Тарих

1996 лагьай йисуз Федерациядин дережедал миллетрин политикадай тир къанун кьабулна: «Миллетрин культурадин автономиядикай».

А вахтунда лезги халкьдин жемятди чпин миллетдин хкягъунин ихтияр, чпин рехъ жагъурзавай. И кьунвай къанунда лезгийриз алат акуна чпин миллетдин шартӀар кӀеви ийиз, тамам ухшар хуьз, культура вилик ракъуриз ва халкьдин хас тир лишанар хуьз.

1997 лагьай йисалай эгечӀна журеба-жуьре Урусатдин регионра миллетрин культурадин автономияр ахъагъиз хьана.

9 лагьай апрелдиз Москвада Федерациядин дережадин лезгийрин МКА бинедал эцигна.

КӀвалах

Тешкилатди вичин вилик эцигнава Россиядин къене авай лезгийрин кӀватӀалар санал кӀватӀна халкьдиз талукь тир лишанар кӀеви ийиз, хайи чӀал хуьз ва вилик тухуз, миллетдин культура ва чирвал лезги чӀалал тухун паталди, лезгийрин миллетдин культурадин метлебар хуьз.

ЛММФДА-дин устав агьадихъ галай везифаяр кхьенва:

— Урусатда яшамиш жезвай лезгийрин арада хайи чӀал хуьз, чириз ва гегьенш авун паталди шартӀар арадал гъиз; — тешкилатдин ва финанасрин куьмекдалди чирвал хайи чӀалал арадал гъун паталди кьадай талукь тир къурулушар туькӀуьриз; — тешкилатдин ва финансрин куьмекдалди арадал гъанвай талукь тир къурулушар миллетдин культура хуьз ва вилик тухуз; — ЛММФДА Урусатдин ва СНГ-дин гьукуматрин, жемятрин, жуьреба-жуьре коммерциядин тешкилатрихъ сад-садахъ галаз кӀвалах тухузва лезги халкьдин миллетдин культурадин метлебар гьял ийиз; — маса везифаяр, уставда кхьенвай шартӀар агакьдайвал.

Вичин кӀвалахдин сергьятра ЛММФДА-ди жуьреба-жуьре крар ийизва, абурун арада Урусатда ва Азербайжанда яшамиш жезвай лезгийрин социалдин, политикадин ва экономикадин гьал хъсанардайвал талукь тир къурулушриз меслят къалурзава.

2003 лагьай йисуз Урусатдин Федерациядин Гьукуматдин Думадин депутатар галаз ЛММФДА-ди регьберар Дагъустандиз фена.

Фейи вахтунда чкадин жуьреба-жуьре дережадин чиновникрихъ галаз дуьшуьш хьана.

Тешкилатди са шумуд теклиф авуна, месэла, Азербайджан Республикадин КцӀар шегьерда, гьина виридлай гзаф лезгияр яшамиш жезвай кинай, Урусатдин Федерациядин консульство ахъайиз меслят авуна.

Амай ЛММФДА-ди дикъет гузвай везифаярикай ччара кьве рехъ лезги халкьдин экономикадин, миллетдин ва экологиядин дериндай гьисс авуна хкудиз жезва:

— «Самурдин там хуьн» — са шумуд серенжемар ФЛМКади кьилиз акъудна Самурдин там хуьн паталди. Са патахъай, ФЛМКади жезмай кьван алахъна Самур вацӀан дельтадай чилик галай ятар акъудиз какадарна, вучиз лагьайтӀа а ятар акъудайтӀа там кьурадай ва а ччилерал еке бедбахтвал жедай.

Федерациядин дережадин экспертар, депутата рва жемятрин алахъавайбур теклифна, гьукуматдин органриз са шумуд малуматар ракъурна, талукь тир къурулушра рахунар авуна.

Муькуь патахъай, тешкилатди гьукуматдин талукь тир къурулушриз малуматар ракъурна арза галаз тӀебиятдин заказникдиз «Самурдин там» гьадалайни лап еке тӀебият хуьдай статус гун паталди. 22 лагьай декабрдиз 2011 лагьай йисуз УФ-дин правительстводи 2322 номердихъ галаз лап къетӀендиз хуьзвай Федерациядин тӀебиатдин ччилер гегьенш авун паталди Концепция кьабулна. Гьа пландин серенжемар кьилиз акъудун паталди, Дагъустанда Самурдин миллетдин парк туькӀруьз фикирда къачуна.

— Виликан Урусатдин хуьрерай Храх-Уба ва Урьян-Уба хуьрерай чарасузди куьч хьайи инсанриз куьмек гун.

ЛММФДА-ди виридалай вилик Федерациядин дережадал малумарна а месэла гьерекатна гьял авун паталди. Са шумуд сеферда Россиядин МИД-дин векилрихъ галаз рахунар ва консультацияр тухвана. А месэла Ариф Керимова Урусатдин Президентдихъ галаз рахадайла винел акъудна. Президентди Правительстводиз тапшуругъна 900 млн далай гзаф пул а везифа гьялун паталди.

Храх-Убадин жемятдин векилри ЛММФДА-дин регьбер А. Керимован тӀварцӀиз везифаяр гьялиз куьмек гайи виляй разивал ракъурна.

Анжах 2018 лагьай йисуз чара атӀана куьч хьайи инсанри чпиз кӀвалер эцигдай сертификатар къачуна.

Гьа кьве къалурнавай везифаяр ЛММФДА-дин регьбер А. Керимова Урусатдин Президентдихъ галаз фейи 2017 лагьай йисан июлдиз миллетдин арайрин заседаниядал малумарна.

ФЛМКАдин агалкьунрикай сад я — Зейнудин Батмановаз, вичин чан эцигна Кьурагь районда жегьил, аял галай, хзан террористрин гъиляй акъудай, Россиядин Игит звание гуз куьмек гана.

Тешкилатди вичин вилик эцигнавай метлеб — Россияда авай лезгийрин диаспорар санал кӀватӀна лезги чӀал, лезгийриз хас тир лишанар, миллетдин культура хуьз ва вилик тухун паталди.