Иран патал чешмедиз килигун

{{Гьукумат
| тӀвар = Иран
| официал тӀвар = Исламдин Республика Иран
| тамам тӀвар = جمهوری اسلامی ایران
| тӀвар-род = Ирандин‎‎
| пайдах = Flag of Iran.svg
| пайдахдин тӀвар = Ирандин пайдах
| пайдахдин кьадар = 125px
| герб = Coat of arms of Iran.svg
| гербдин тӀвар = Ирандин герб
| карта = Iran on the globe (Afro-Eurasia centered).svg
| гимн = Ирандин гимн
| кьилин шегьер = [[Тегьран]]
| шегьерар = [[Тегьран]], [[Мешгьед]], [[Исфагьан]], [[Тебриз]], [[Караж]], [[Шираз]]
| чӀал = [[Фарси]]
| идара авунин тегьер = [[Исламдин республика]]
| кьил = [[Али Хаменеи]] ([[Ирандин рахбар|рахбар]]), <br>[[Ибрагьим Раиси]] ([[Ирандин президент|президент]])
| чил = 1 648 195
| цин кьадар = 0,7
| ччилиз килигна чка = 17
| халкь = 81 000 000
| халкьдин чка = 17
| агьалидин чуькьуьнвал = 49,1
| пул = [[Ирандин риал]]
| КъВБ = 1100
| КъВБдин чка = 23
| агьалийрин са касдал къвезвай КъВБ = 13 073
| ИПВИ = 0,797
| ИПВИ чка = 65
| интернет-домен = [[.ir]]
| телефондин код = +98
| сятдин чӀул = +3:30 / +4:30, [[IRST]]
}}
'''Исламдин Республика Иран''', куьрелди '''Иран''', гьакӀни 1935-лагьай йисал кьван '''Персия''' — [[Кьиблединни ракъакӀидай патан Азия]]да авай гьукумат я. Кьилин шегьер — [[Тегьран]] я.

КъВБ-диз килигна (маса къачунин алакьунин паритетдин жигьетдай) экономикадин кьадардал гьалтайла исламдин дуьньяда Иран кьудлагьай чкадал ала, РагъакӀидай патан Азияда — кьведлагьайдал (Туьркиядалай гуьгъуьниз<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html Сравнение ВВП] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181006043400/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html |date=2018-10-06 }}{{ref-en}}</ref>). Иран — технологиядин жегьетдай региондин виридалайни вилик фенвай гьукуматрикай сад я. Стратегиядин фикирдай Иранди Евразиядин чӀехи метлеб квай регионда чка кьунва, адаз ири нафтадинни тӀебии газдин запасар ава.

== Тарих ==
Кхьенвай чешмейриз килигайла Ирандин тарихди саки 5 агъзур йис желбзава. Адан чилер садлагьай гьукумат — [[Элам]] — чи девирдилай вилик III-лагьай агъзур йисуз [[Хузестан]]да арадал акъатна. Вич Агьеменидрикай тир Садлагьай Дарий авай чӀавуз Персиядин империя [[Греция]]дилайни [[Киренаика]]дилай гатӀумна [[Инд]] ва [[Тарим]] вацӀарал кьван яргъи тир.

Вичин кхьенвай тарихдин чӀехи паюнин къене Персия хьиз малум тир Иран 2000-дилай пара йисан къене дуьньядин виридалайни таъсирлу сиясатдинни медениятдин юкьварикай сад тир. Пара виш йисарин къене агъавал ийизвай дин заратуштравал тир. XVI-лагьай виш йисахъ ислам Ирандин гьукуматдин дин хьана.

Аятолла [[Хомейни]]дин гъилик кваз 1979-лагьай йисуз Иранда Исламдин инкъилаб хьана, адан нетижада монархия алудна гадарна ва исламдин республика малумарна.

== География ==
РагъакӀидай пата [[Иракь]]дихъ галаз, кефердинни рагъакӀидай пата [[Азербайджан]]дихъ галаз<ref name="midrf">[http://www.mid.ru/dks.nsf/606ebc9dffb0201643256be000604cf1/3d9d73ef46393d23c3257163002078b0?OpenDocument Иран — Общие сведения о стране]</ref>, [[Эрменистан]]дихъ галаз<ref name="midrf"/>, [[Туьркия]]дихъ галаз<ref name="midrf"/> ва кьабул тахьанвай [[Суван Къарабагъдин Респубдика]]дихъ галаз<ref name="midrf"/>, кефердин пата [[Туьркемнистан]]дихъ галаз<ref name="midrf"/>, рагъэкъечӀдай пата — [[Афгъанистан]]дихъни<ref name="midrf"/> [[Пакистан]]дихъ<ref name="midrf"/> галаз сергьят пайзава. Кефердин патай адан къерехар [[Каспий гьуьл]]уь, кьибледин патай [[Индиядин океан]]дин Персиядин ва Омандин заливри кьунва.

=== Административ паюн ===
{{Image label begin|image=Blank-Map-Iran-With-Water-Bodies.PNG|width={{{width|500}}}|float={{{float|none}}}}}
{{Image label small|x=0.038|y=0.184|scale={{{width|480}}}|text=[[РагъакӀидай патан Азербайджан|РагъакӀидай патан<br>Азербайжан]]}}
{{Image label small|x=0.087|y=0.122|scale={{{width|480}}}|text=[[РагъэкъечӀдай патан Азербайжан|РагъэкъечӀдай патан<br>Азербайжан]]}}
{{Image label small|x=0.176|y=0.102|scale={{{width|480}}}|text=[[Ардебиль]]}}
{{Image label small|x=0.255|y=0.180|scale={{{width|480}}}|text=[[Гилян]]}}
{{Image label small|x=0.360|y=0.245|scale={{{width|480}}}|text=[[Мазендеран]]}}
{{Image label small|x=0.180|y=0.220|scale={{{width|480}}}|text=[[Зенджан (остан)|Зенджан]]}}
{{Image label small|x=0.100|y=0.271|scale={{{width|480}}}|text=[[Курдистан (остан)|Курдистан]]}}
{{Image label small|x=0.260|y=0.240|scale={{{width|480}}}|text=[[Казвин (остан)|Казвин]]}}
{{Image label small|x=0.370|y=0.290|scale={{{width|480}}}|text=[[Тегьран (остан)|Тегьран]]}}
{{Image label small|x=0.075|y=0.360|scale={{{width|480}}}|text=[[Керманшах (остан)|Керманшах]]}}
{{Image label small|x=0.195|y=0.311|scale={{{width|480}}}|text=[[Хамадан (остан)|Хамадан]]}}
{{Image label small|x=0.090|y=0.427|scale={{{width|480}}}|text=[[Илам (остан)|Илам]]}}
{{Image label small|x=0.169|y=0.425|scale={{{width|480}}}|text=[[Лурестан]]}}
{{Image label small|x=0.244|y=0.382|scale={{{width|480}}}|text=[[Юкьван остан|Меркези]]}}
{{Image label small|x=0.340|y=0.350|scale={{{width|480}}}|text=[[Кум (остан)|Кум]]}}
{{Image label small|x=0.190|y=0.538|scale={{{width|480}}}|text=[[Хузестан]]}}
{{Image label small|x=0.260|y=0.505|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Чехармехальни Бахтиария|Чехармехальни<br> Бахтиария]]</center>}}
{{Image label small|x=0.275|y=0.580|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Кохгилуйени Бойерахмед|Кохгилуйени<br>Бойерахмед]]</center>}}
{{Image label small|x=0.310|y=0.265|scale={{{width|480}}}|text=[[Альборз]]}}
{{Image label small|x=0.375|y=0.440|scale={{{width|480}}}|text=[[Исфахан (остан)|Исфахан]]}}
{{Image label small|x=0.520|y=0.305|scale={{{width|480}}}|text=[[Семнан (остан)|Семнан]]}}
{{Image label small|x=0.510|y=0.200|scale={{{width|480}}}|text=[[Голестан]]}}
{{Image label small|x=0.630|y=0.175|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Кеферпатан Хорасан|Кеферпатан<br>Хорасан]]</center>}}
{{Image label small|x=0.750|y=0.270|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Хорасан-Резави|Хорасан<br>-Резави]]</center>}}
{{Image label small|x=0.740|y=0.451|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Кьиблепатан Хорасан|Кьиблепатан<br>Хорасан]]</center>}}
{{Image label small|x=0.570|y=0.490|scale={{{width|480}}}|text=[[Йезд (остан)|Йезд]]}}
{{Image label small|x=0.640|y=0.630|scale={{{width|480}}}|text=[[Керман (остан)|Керман]]}}
{{Image label small|x=0.327|y=0.704|scale={{{width|480}}}|text=[[Бушир (остан)|Бушир]]}}
{{Image label small|x=0.600|y=0.810|scale={{{width|480}}}|text=[[Хормозган]]}}
{{Image label small|x=0.450|y=0.700|scale={{{width|480}}}|text=[[Фарс (остан)|Фарс]]}}
{{Image label small|x=0.830|y=0.760|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Систанни Белуджистан|Систанни<br>Белуджистан]]
</center>}}
{{Image label end}}
<div style="-moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; -o-column-count: 2; -ms-column-count: 2; column-count: 2;">
# [[Тегьран (остан)|Тегьран]]
# [[Кум (остан)|Кум]]
# [[Юкьван остан]]
# [[Казвин (остан)|Казвин]]
# [[Гилян]]
# [[Ардебиль (остан)|Ардебиль]]
# [[Зенджан (остан)|Зенджан]]
# [[РагъэкъечӀдай патан Азербайджан]]
# [[РагъакӀидай патан Азербайджан]]
# [[Курдистан (остан)|Курдистан]]
# [[Хамадан (остан)|Хамадан]]
# [[Керманшах (остан)|Керманшах]]
# [[Илам (остан)|Илам]]
# [[Лурестан]]
# [[Хузестан]]
# [[Чехармехальни Бахтиария]]
# [[Кохгилуйени Бойерахмед]]
# [[Бушир (остан)|Бушир]]
# [[Фарс (остан)|Фарс]]
# [[Хормозган]]
# [[Систанни Белуджистан]]
# [[Керман (остан)|Керман]]
# [[Йезд (остан)|Йезд]]
# [[Исфахан (остан)|Исфахан]]
# [[Семнан (остан)|Семнан]]
# [[Мазендеран]]
# [[Голестан]]
# [[Кеферпатан Хорасан]]
# [[Хорасан-Резави]]
# [[Кьиблепатан Хорасан]]
# [[Альборз]]
</div>

== Баянар ==
{{Баянар}}

== ЭлячӀунар ==
* [http://www.iran-un.org/ Permanent Mission of The Islamic Republic of Iran to the United Nations New York]
{{Къецепатан элячӀунар}}

{{Азиядин гьукуматар}}
{{1000}}

[[Категория:Иран|*]]