Перейти к содержанию

Шеварднадзе Эдуард Амвросиян хва

Википедиядихъай
Шеварднадзе Эдуард Амвросиян хва
ედუარდ ამბროსის ძე შევარდნაძე
Хьайила ганвай тӀвар ედუარდ შევარდნაძე ва Эдуард Амвросиевич Шеварднадзе
Дидедиз хьайи чӀав 1928 йисан 25 январь(1928-01-25)[1][2][3][4][5]
Дидедиз хьайи чка Мамати
Кьиникьин чӀав 2014 йисан 7 июль(2014-07-07)[6][4][5] (86 йис.)
Кьиникьин чка Тбилиси[6]
Гьукумат ССРГ ва Гуржистан
Пеше политик ва дипломат
Гъуьл-пабвал Нанули Радженовна Шеварднадзе
Пишкешар Социализмдин Зегьметдин Игит, орден Октябрьской Революции, орден Отечественной войны I степени, Орден Зегьметдин Яру Пайдах, орден Турецкой Республики, орден «Независимость»[7], Большой крест особой степени ордена «За заслуги перед Федеративной Республикой Германия», Почётный гражданин Тбилиси[8], орден князя Ярослава Мудрого I степени[9], орден «За выдающиеся заслуги»[10], медаль «За трудовую доблесть», медаль «В ознаменование 100-летия со дня рождения Владимира Ильича Ленина», медаль «За отличную службу по охране общественного порядка», орден Святого Месропа Маштоца, заслуженный работник МВД, Ленинан орден, Ленинан орден, Ленинан орден, Ленинан орден, Ленинан орден, орден Святого Михаила и Святого Георгия[11][12], золотой Олимпийский орден[13], медаль «Вифлеем» ва орден «За заслуги перед Федеративной Республикой Германия»
Автограф Автограф
 Викигьамбарда авай шикилар

Эдуард Амвросиян хва Шеварднадзе (гуржи: ედუარდ ამბროსის ძე შევარდნაძე, Эдуа́рд Амбро́сис дзе Шевардна́дзе, 1928 йисан 25 гьерез, Мамати хуьр, Ланчхути район, Гурия[14] — 2014 йисан 7 чиледиз, Тбилиси[15]) — гуржийринни советрин политикадинни гьукуматдин крархъан, Гуржистандин ССР Жемятдин къайда хуьнуьхин министр (1965—1968 й-р.); Гуржистандин ССР Къепепатан крарин министр (1968—1972 й-р); Гуржистандин КП ЮК-дин 1-лагьай секретарь (1972—1985 й-р); СССГ-дин Къецепатан крарин Министр (1985—1990 й-р); СССГ-дин Къецепатан алакъайрин Министр (1991 йисан 19 цӀехуьл — 1991 йисан 8 лагьай фундукӀ); Гуржистандин Президент (1995—2003 й-р) я. 1985—2000 йисарин къене СГКП ЮК Политбюродин член. Социализмдин зегьметдин кьегьал я, къенепатан къуллугъдин генерал-майор.

Уьмуьрдин рехъ

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Акакий Шеварднадзедин тӀвар алай табличка. Церемониалрин майдандал алай Брестдин къеле хуьдайбурун патал туькӀуьрнавай кучукун.

Эдуард Амвросиян хва Шеварднадзе 1928-лагьай йисан 25-лагьай гьердиз Грузиядин ССГ-дин Гуриядик акатзавай Ланчхоти райондин Мамати хуьре вичин дидедиз хьана. Адан бубади хуьруьн мектебда муаллимвиле кӀвалахзавай тир, урус чӀаланни литературадин тарсар гузвай тир. Диде-бубадин кӀеви алахъуналди ам Тбилисидин медицинадин техникумдиз гьахьна. 1946-лагьай йисуз кӀелунар акьалтӀдалай кьулухъ ада, вичин диде-бубадин кӀан хьуниз килиг тавуна, ам политикадал алахъиз гатӀумна.

Политикадин карьерадин гатӀумун

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ЦӀемуьжуьд йиса аваз, техникум акьалтӀнамазди, ам комсомолдин райкомдин хилен кьилел акъвазна, ахпа са арадлай Гуржистандин компартиядин ЮК-дихъ галай партиядин мектебдиз гьахьна. 1948-лагьай йисуз Эдуард Компартиядиз гьахьна. 1949-1951-лагьай йисарин къене ам Гуржистандин компартиядин ЮК-дихъ галай партиядин мектебда кӀелзавай тир. Партмектеб акьалтӀнамазди Эдуарди Гуржистандин ЛКЖГ-дин ЮК-дин инструктор хьана.

1952-лагьай йисуз Шеварднадзе Гуржистандин ЛКЖГ-дин ЮК-дин секретардин ахпа са арадлай кьведлагьай секретардин чкадал тайинарна. Са йисалай Эдуард Гуржистандин ЛКЖГ-дин ЮК-дин садлагьай секретар хьана. 1959-лагьай йисуз ада А.Цулукидзедин тӀварунихъ галай Кутаисидин педагогикадин институт акьалтӀна. 1961-1963-лагьай йисарин къене Шеварднадзеди Мцхетидин райкомда секретарвиле кӀвалахзавай тир.

1963-лагьай йисалай кьулухъ ада Тбилисидин партиядик акатзавай Первомайскдин райкомдин садлагьай секретарвиле кӀвалахзавай тир. 1964-1965-лагьай йисарин къене Эдуардди Жемятдин къайда хуьнуьхин министерстводин кьилин садлагьай куьмекхъан яз кӀвалахна. 1965-1972-лагьай йисарин къене ам и министерстводин кьилел акъвазнавай тир.

1972-лагьай йисуз — ам Гуржистандин КП-дик акатзавай Тбилисидин шегьердин комитетдин садлагьай секретарь тир.

1979-лагьай йисуз ирандин студентри АСШ-рин Тегерандава авай посольстводай акъуднавай документ

Советрин Гуржистандин кьилехъан

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

1972-лагьай йисан 29-лагьай марадиз Эдуард Шеварднадзе Гуржистандин Коммунизмвилин Партиядин Юкьван Комитетдин садлагьай секретардин чкадал тайинарна. Шеварднадзедин дибдин везифа Василий Мжаванадзе республикадин кьилехъанвиле авай чӀавуз абад хьанвай коррупциядихъни «хъендик квай» экономикадихъ галаз женг чӀугун тир.

Коррупциядихъ галаз женг чӀугун

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Шеварднадзедин карьера фад вилик фин ада тухур коррупциядиз аски политикадин нетижа я. Адан вилик хьайиди авай чӀавуз Грузия Советрин ГалкӀда виридалайни чӀехи дережадин коррупция авай республика тир. Василий Мжаванадзеди авур идара усал регьбервилелди, хата-хатурвилелди, зулумкарвилелди, ришветхъанвилелдини коррупциядалди тафаватлу тир.

Гьа чӀавуз Грузияда коррупция саки манийвилер авачиз вилик физвай тир. Ахьтин политика республикадин система чӀехи четинвилера туна. Мисал патал, Грузияди экспорт авур затӀаррикай кьилди са 68 вишекайди къанунрив кьур делилдалди авур тир, гьакӀ ятӀани маса советрин республикайра и къалурзавай лишан саки 100 вишекайдин дережадив кьван агакьзавай тир.

Вичин коррупциядиз акси тир тухур кампания Шеварднадзеди жемятдин фикирар чирунин рекьелди ийизвайди тир. Коррупциядихъ женг чӀугун патал ада чара авачиз гьиллер ийизвай тир. И кардин лишан тир мисал — вири къецепатан экспорт акъвазундилай кьулухъ са шумуд сеферда Шеварднадзе лежберрин парталар алаз памадуррив ацӀанвай машин сергьятдалай элячӀна. Эхир нетижада, ада саки вири сергьятхъанар къуллугърилай алудна.

Эдуард Шеварднадзеди вичи лагьайди хьиз, ада вири чӀехи чиновникривай чапла гъил къалурун тӀалабна. Эхир нетижада, «рагъакӀидайпатан» фирмайрин акъудунин сяттерин чкадал ада советринбур къачуз эмир авуна.

«Кадраяр михьунин» сифте йисни зурдин къене Шеварднадзеди 20 министр, 3 шегьеркомдин секретар, 10 районрин кьилиз тухудай комитетрин кьилни куьмекхъан къуллугърилай алудна. Абурун чкадал цӀийи кьилехъанди ГьХК-дин, КъКМ-дин кӀвалаххъанарни жегьил технократар тайинарна.

В. Соловьеванни Е. Клепиковадин гафариз килигна, сифте вад йисан къене вич цӀийи къуллугъдал алаз Шеварднадзеди 30 агъзурдилай пара кас дустагъ авуна (абурукай зур СГКП-дин членар тир), мадни ада 40 агъзур инсан абуру кьур къуллугърилай алудна.

Вири и крар Эдуард Шеварднадзе коррупциядихъ галаз чӀехи женг чӀугвадайди къалурзавай тир. 1981-лагьай йисан пахундин къаннируга кхьей СССГ-дин Лап-Кьилин Советдин къарардив кьурвал, Эдуард Амвросиян хциз Социализмдин зегьметдин кьегьалдин тӀвар гана (Ленинан ордендихъни «Мукални кӀута» къизил медалдихъ галаз).

Амма асул гьисабдалди Шеварднадзедин коррупциядиз акси тир кампания кьиле тефир хьана.

Баянар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
  1. ↑ Шеварднадзе Эдуард Амвросиевич, Шеварднадзе Эдуард Амвросиевич // Большая советская энциклопедия, 1969—1978 Проверено 28 сентябрьдиз 2015.
  2. ↑ идентификатор BNF Проверено 10 октябрьдиз 2015.
  3. ↑ Discogs Проверено 9 октябрьдиз 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 Энциклопедия Брокгауз Проверено 9 октябрьдиз 2017.
  5. ↑ 5,0 5,1 Хорватская энциклопедия
  6. ↑ 6,0 6,1 Record #118996959 // Общий нормативный контроль (GND) Проверено 15 октябрьдиз 2015.
  7. ↑ http://www.e-qanun.az/framework/591
  8. ↑ http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00001162/
  9. ↑ https://zakon.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=1257/99#Text
  10. ↑ http://db.natlib.uz/ru/editions/19478
  11. ↑ https://www.president.gov.ge/en/SinglePage/LoadSinglePageContent?menuId=256
  12. ↑ http://data.parliament.uk/DepositedPapers/Files/DEP2009-2154/DEP2009-2154.doc&usg=AOvVaw35gbgBZBGNGszG5NoZYriA
  13. ↑ Olympedia Проверено 18 августдиз 2024.
  14. ↑ ЛЮДИ — Эдуард Амвросиевич Шеварднадзе
  15. ↑ LENTA.RU — Умер Эдуард Шеварднадзе
Чешне "https://lez.wikipedia.org/w/index.php?title=Шеварднадзе_Эдуард_Амвросиян_хва&oldid=81919" я