Грекрин алфавит

Гре́крин алфавит — грек чӀалан гьакӀни грек хелдин масса чӀаларин алфавит. Ам чи эрадин вилик IX виш йисан эхирдай ва я ч.э.в. VIII виш йисан сифте кьилерай гилалди датӀана кардик ква. Аквадай гьалда, грек алфавит, ахъа тир ва ахъа тушир ванар чара лишанрив къалурзавай садлагьай алфавит тир. Алфавитда 26 гьарф ава, идалайни гъейри класиик девирдай вилик грек чӀалан бязи нугъатра мад 4 гьарф - Ϝ, ϝ (дигамма), Ϻ, ϻ (сан), Ϙ, ϙ (коппа), Ͳ, ͳ (сампи) кардик квай. Классик грек чӀалал и кьуд дегь гьарфарикай садлагьай пуд гьарф цифраяр кхьин паталай кардик квай.

Тарих

Грекрин алфавит арадиз къвезвай финикрин кхьинрин пунал, амма галкӀунвал авач сифте грек кхьинихъ, цӀарцӀин кхьин Б ни кипрдин кхьин системадихъ.

Гьарфарин тӀварар

Гьар гьарф финикрин алфавитди лугьузвай гафунал, гатӀузвай гӀа гьарфунлай; и ухшарди, садлагьай гьарфунин тӀвар алеф («джунгав»), кьведлагьай гьарф — бет («кӀвал»), пудлагьай гьарф — гимел («деве») гӀакӀни мсб..

Гьарфар кардик кутурла грек чӀал кхьин авун патал, тӀварар гьарфарин тӀимил масакӀа хьанавай грек фонологидин журедихъ. ИкӀ алеф, бет, гимел хьанва алфа, бета, гамма, чпин мана михьиз квахьна. Геждаз цӀийи гьарфар кутурла, амма масакӀни хьайила, гӀабриз мана авай тӀварар ганвай. Месела, омикрон ни омега мана ава, «гъвечӀи о» и «эке о».

Мана метлеб

Грек алфавит пун хьанва, гьадан къайдадив арадиз атанава бул алфавитар, булдаз чикӀанавай Европада ни Мукьув РагъакӀидай пата, кардик квай кхьинрин системара, бул гьукуматра дунеди, гӀабрин аради латин ни кирилл алфавитар.

Мадни гьарфар кардик кутазва халкь арадин символар хьиз математикадини маса илимра, кардик квай тӀварар лугьун паталди элементар частицар, гъетерни маса шеэр.

Гьарфар

Гьарф	ТӀвар				Сесинал лугьун		Финикрин сифте ухшар	Латин транслитерация		Сандин мана
	дегь.-грек.	визан- тиядин	гилан. грек.	лезги	дегь.-грек.	гилан. грек.		дегь.-грек.	гилан. грек.
Α α	ἄλφα		άλφα	алфа	[a] [aː]	[a]	алеф	a		1
Β β	βῆτα		βήτα	бета (вита)	[b]	[v]	бет	b	v	2
Γ γ	γάμμα		γάμμα γάμα	гамма	[g]	[ɣ], [ʝ]	гимель	g	gh, g, j	3
Δ δ	δέλτα		δέλτα	делта	[d]	[ð]	далет	d	d, dh	4
Ε ε	εἶ	ἒ ψιλόν	έψιλον	эпсилон	[e]		хе	e		5
Ζ ζ	ζῆτα		ζήτα	дзета (зита)	[dz], ахпа [zː]	[z]	заин	z		7
Η η	ἦτα		ήτα	эта (ита)	[ɛː]	[i]	хет	e, ē	i	8
Θ θ	θῆτα		θήτα	тета (фита)	[tʰ]	[θ]	тет	th		9
Ι ι	ἰῶτα		ιώτα γιώτα	йота	[i] [iː]	[i], [j]	йод	i		10
Κ κ	κάππα		κάππα κάπα	каппа	[k]	[k], [c]	каф	k		20
Λ λ	λάβδα	λάμβδα	λάμδα λάμβδα	лямбда (лямда)	[l]		ламед	l		30
Μ μ	μῦ		μι μυ	мю (ми)	[m]		мем	m		40
Ν ν	νῦ		νι νυ	ню (ни)	[n]		нун	n		50
Ξ ξ	ξεῖ	ξῖ	ξι	кси	[ks]		самех	x	x, ks	60
Ο ο	οὖ	ὂ μικρόν	όμικρον	омикрон	[o]		аин	o		70
Π π	πεῖ	πῖ	πι	пи	[p]		пе	p		80
Ρ ρ	ῥῶ		ρω	ро	[r], [r̥]	[r]	реш	r (ῥ: rh)	r	100
Σ σ ς	σῖγμα		σίγμα	сигма	[s]		шин	s		200
Τ τ	ταῦ		ταυ	тау (таф)	[t]		тав	t		300
Υ υ	ὖ	ὖ ψιλόν	ύψιλον	ипсилон	[y], [yː] (сифте [u], [uː])	[i]	вав	u, y	y, v, f	400
Φ φ	φεῖ	φῖ	φι	фи	[pʰ]	[f]	ахъатун- чизвач	ph	f	500
Χ χ	χεῖ	χῖ	χι	хи	[kʰ]	[x], [ç]		ch	ch, kh	600
Ψ ψ	ψεῖ	ψῖ	ψι	пси	[ps]			ps		700
Ω ω	ὦ	ὦ μέγα	ωμέγα	омега	[ɔː]	[o]	аин	o, ō	o	800

Мадни килига

• Грекрин алфавитдин кьиса
• Алфавитдал сан кхьин
• Аттик ситем сан кӀелунин
• Грекрин систем сан кӀелунин
• Дегьгрек пулунинни алцумунин еденицаяр