Флорида

Википедиядихъай

Флорида (англ. Florida, исп. florida — «цуьк ахъайзавай») - кьилин шегьер Таллахасси тир, АСШдин кьиблединни - рагъэкъечӀдай пата авай штат. Мексика заливдинни Атлантик океандин арада авай сатӀварцин зуростровда чка кьунва,кьибле патай Флорида проливдин ятари кьунва. Ксарин кьадардай, АСШда кьуд лагьай чкада физва (Калифорния, Техас ва Нью - Йоркдилай къулухъ) ва майдандин чӀехивиляй кьанникьведлагьай чкада.

  • Майдан - 170 304км2
  • Ксарин кьадар - 18 801 310 кас

ЧӀехи шегьерар - Джэксонвилл (виридалай чӀехиди), Майами, Тампа, Орландо.

География[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Алай чка[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

АСШдин Алабама ва Джорждия штатрихъ галаз сергьятарзва. Штатдин сергьятар вири зуростровдин яргъивилихъди физва, гьакӀни адахъ кефер пата са тӀимил ччилер ва кьибле пата авай Флорида - Кис островрин кӀватӀал акатзава. Зуростровдинни Флорида - Кис островрин арада Флорида пролив ава. Штат рагъакӀидай патай Мексика заливдин, кьибле патай Флорид проливдин ва рагъэкъечӀдай патай Атлантик океандин ятари кьунва.

Штатдин виридалай кьакьан кӀук - Бриттон - Хилл кӀунтӀ я, адан кьакьанвал 106 м ва вири штатрин кьакьан чкайрикай виридалай аскӀанди я. И кӀунтӀ штатдин лап кефер пата ава ва Флорид зуростровдиз талукь туш. Зуростровдин виридалай кьакьан кӀук - Шекердин кьил сув я. Штатдин майдандин чӀехи пай - кьулувал я, кьилди са кефер пад - кӀунтӀар авай чкаяр я.

Климат[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Флоридадин климат вири штатда сад туш: кефер пата муссон гарарин гьава вини я, Окибочи вирин мукьув - субтропиквилинни ламу гьава ва кьибле пата - океанвилин гьава. Майами шегьердин хъуьтуьл кьуьд, хъутӀуьн береда ам курортдин асул зона ийизва.

Кефер ва Юкьван Флоридадик йисан къене къвезвай ракьинин экведин сятер - 2400 - 2800 сят, Кьибле патаз - 2800-3200 сят.

Штатдин кефер патан йисан юкьван температура - 21°С - дилай, кьибле патан 28°С кьван. Кефер патан хъуьтӀуьн юкьван температура — 4 °С-дилай, кьибле патан - 18 °С кьван. Гатуз температура 38 °С-дилай виниз кьеридиз физва. Флоридадин Юкван ва Кьибле патара гуьлуьн къезил гарарин себебдилай гад гьакьванни чими туш. Виридалай вини температура Монтечиллодин мукьув гуьзетнай - 43 °С, виридалай агъа температура Таллахассидин мукьвара хьанай - 19 °С.

Ина къваларин йисан кьадар, штатрин арада виридалай пара я. Фад - фад иниз тропик тӀурфанарни къукърумар къвезва, и штат цӀайлапандин ягъунрин кьадардай рекордар ягъазва. Къукърум галаз гьакӀни хар ва торнадо жезва. Флоридадин кьибле пата авай ва саки гуьлуьн дережада авай шегьерриз цин ацӀурунри чӀехи зиянар гузва. Жив жуьреда къвалар, Кибле пата гьеле садрани хьанвайди туш, кьилди са Кефер пата кьеридиз къвазва куьруь вахтунин живер гуьзетнай, адалайни артух и живер гьар йисуз къвазвайди туш.

Гадни зул «тӀурфанрин бере» я. 1855 йисалай 2006 йисал кьван ФлоридадайтӀуз 114 тӀурфан алатнай, абурукай 37 3 лагьай категориядиз талукь тир. Гилан чӀаван, гьихьтин гьава жедатӀа виликамаз лугьунин тегьерар, тӀурфандикай галукьзавай чукӀурунрин кьадар пара кьван агъуз ийиз куьмекзава. Амма адахъни бафа авач, ва риск алай вакъияяр тӀимил хьанвач, гьакӀ 1998 йисан августдиз, Флоридадин киблединни - рагъэкъечӀдай патайтӀуз алатнай Эндрю тӀвар эцигнай тӀурфандин нетижада 40 дилай пара кас кьенвай. Пулунин жигьетдай галукьнавай зиян 20 миллиард доллар тир. Гьа тӀурфан чӀавуз Майами шегьердин патаг гвай Хомстел шегьердин дараматрин 90 % чӀукӀунар галукьнавай. Адетдалди марфарин бере Флоридада июлдин эхирда эгечӀна ноябрьдин сифте кьилерал кьван давамзава. Мадни фад-фад Флоридадиз тӀурфанар сентябрь вацра къвезва.

Флоридадин гьава пара метлеб ва къимет авай "тӀебиятдин ресурс" я. Гьа и климатди гьар йисуз иниз, чимивал ва гьарчӀавуз кьацӀуз амукьзавай пальма ттарар кӀанзавай миллионралди туристар чӀугзава. Амма мадни пара туристар Флоридадиз хъуьтӀуьз къвезва, вучиз лагьайтӀа хъуьтӀуьн Флорида, кефер америка континентда виридалай чими чка я. Январьдин юкьван температура 18°—21 °C я.

Флора[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Флоридадин майданда, сад - садахъай аквадай гьалда тафават авай набататрин са шумуд зона ава: Субтропик ахъа тамарин зона, маса зонайрикай гзав цуькверин жуьрейрикай, гьакӀни орхидей цуькверин чӀехи жуьреба - жуьрейрикай, ина 60 дилай пара жуьре ава, тафават аваз я.

Валарин тамарин зона, асулдай куьруь, къумадин наратт тарарикай ибарат я. Гьа и зонада мадни пальметто, мериленддин мегъуьн ттар ва чӀулав мегъуьн ттар экъечӀзава.

Уьленрин зона, ибурун арада Эвергдейдс хьтин чӀехи уьленар ава, гьакӀни уьцӀуь уьленрин гъвечӀи зонаяр.

Тамарин зона, ина чӀехи пайда кӀеви жинсинин тарар виниз я, гьакӀни цацар хьтин пешер алай тарар, уьленрин наратт тар, наратт тарцин маса жуьреяр, мегъуьн тарцин ва шумал тарцин жуьреяр ава. Асулдай и тамар Флоридадин кефер патара чка кьунва.

Юкьван Флоридада саваннрин зона ава, гьина кагьу - латук ва америкадин лотос хьтин набататар экъечӀзава.

Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]