Грекрин алфавит

Гре́крин алфавит — грек чӀалан гьакӀни грек хелдин масса чӀаларин алфавит. Ам чи эрадин вилик IX виш йисан эхирдай ва я ч.э.в. VIII виш йисан сифте кьилерай гилалди датӀана кардик ква. Аквадай гьалда, грек алфавит, ахъа тир ва ахъа тушир ванар чара лишанрив къалурзавай садлагьай алфавит тир. Алфавитда 26 гьарф ава, идалайни гъейри класиик девирдай вилик грек чӀалан бязи нугъатра мад 4 гьарф - Ϝ, ϝ (дигамма), Ϻ, ϻ (сан), Ϙ, ϙ (коппа), Ͳ, ͳ (сампи) кардик квай. Классик грек чӀалал и кьуд дегь гьарфарикай садлагьай пуд гьарф цифраяр кхьин паталай кардик квай.

Тарих

Грекрин алфавит арадиз къвезвай финикрин кхьинрин пунал, амма галкӀунвал авач сифте грек кхьинихъ, цӀарцӀин кхьин Б ни кипрдин кхьин системадихъ.

Гьарфарин тlварар

Гьар гьарф финикрин алфавитди лугьузвай гафунал, гатlузвай гlа гьарфунлай; и ухшарди, садлагьай гьарфунин тlвар алеф («джунгав»), кьведлагьай гьарф — бет («кlвал»), пудлагьай гьарф — гимел («деве») гlакlни мсб..

Гьарфар кардик кутурла грек чlал кхьин авун патал, тlварар гьарфарин тlимил масакlа хьанавай грек фонологидин журедихъ. Икl алеф, бет, гимел хьанва алфа, бета, гамма, чпин мана михьиз квахьна. Геждаз цlийи гьарфар кутурла, амма масакlни хьайила, гlабриз мана авай тlварар ганвай. Месела, омикрон ни омега мана ава, «гъвечlи о» и «эке о».

Мана метлеб

Грек алфавит пун хьанва, гьадан къайдадив арадиз атанава бул алфавитар, булдаз чикlанавай Европада ни Мукьув Рагъакlидай пата, кардик квай кхьинрин системара, бул гьукуматра дунеди, гlабрин аради латин ни кирилл алфавитар.

Мадни гьарфар кардик кутазва халкь арадин символар хьиз математикадини маса илимра, кардик квай тlварар лугьун паталди элементар частицар, гъетерни маса шеэр.

Гьарфар

Гьарф	ТӀвар				Сесинал лугьун		Финикрин сифте ухшар	Латин транслитерация		Сандин мана
	дегь.-грек.	визан- тиядин	гилан. грек.	лезги	дегь.-грек.	гилан. грек.		дегь.-грек.	гилан. грек.
Α α	ἄλφα		άλφα	алфа	[a] [aː]	[a]	алеф	a		1
Β β	βῆτα		βήτα	бета (вита)	[b]	[v]	бет	b	v	2
Γ γ	γάμμα		γάμμα γάμα	гамма	[g]	[ɣ], [ʝ]	гимель	g	gh, g, j	3
Δ δ	δέλτα		δέλτα	делта	[d]	[ð]	далет	d	d, dh	4
Ε ε	εἶ	ἒ ψιλόν	έψιλον	эпсилон	[e]		хе	e		5
Ζ ζ	ζῆτα		ζήτα	дзета (зита)	[dz], ахпа [zː]	[z]	заин	z		7
Η η	ἦτα		ήτα	эта (ита)	[ɛː]	[i]	хет	e, ē	i	8
Θ θ	θῆτα		θήτα	тета (фита)	[tʰ]	[θ]	тет	th		9
Ι ι	ἰῶτα		ιώτα γιώτα	йота	[i] [iː]	[i], [j]	йод	i		10
Κ κ	κάππα		κάππα κάπα	каппа	[k]	[k], [c]	каф	k		20
Λ λ	λάβδα	λάμβδα	λάμδα λάμβδα	лямбда (лямда)	[l]		ламед	l		30
Μ μ	μῦ		μι μυ	мю (ми)	[m]		мем	m		40
Ν ν	νῦ		νι νυ	ню (ни)	[n]		нун	n		50
Ξ ξ	ξεῖ	ξῖ	ξι	кси	[ks]		самех	x	x, ks	60
Ο ο	οὖ	ὂ μικρόν	όμικρον	омикрон	[o]		аин	o		70
Π π	πεῖ	πῖ	πι	пи	[p]		пе	p		80
Ρ ρ	ῥῶ		ρω	ро	[r], [r̥]	[r]	реш	r (ῥ: rh)	r	100
Σ σ ς	σῖγμα		σίγμα	сигма	[s]		шин	s		200
Τ τ	ταῦ		ταυ	тау (таф)	[t]		тав	t		300
Υ υ	ὖ	ὖ ψιλόν	ύψιλον	ипсилон	[y], [yː] (сифте [u], [uː])	[i]	вав	u, y	y, v, f	400
Φ φ	φεῖ	φῖ	φι	фи	[pʰ]	[f]	ахъатун- чизвач	ph	f	500
Χ χ	χεῖ	χῖ	χι	хи	[kʰ]	[x], [ç]		ch	ch, kh	600
Ψ ψ	ψεῖ	ψῖ	ψι	пси	[ps]			ps		700
Ω ω	ὦ	ὦ μέγα	ωμέγα	омега	[ɔː]	[o]	аин	o, ō	o	800

Мадни килига

• Грекрин алфавитдин кьиса
• Алфавитдал сан кхьин
• Аттик ситем сан кӀелунин
• Грекрин систем сан кӀелунин
• Дегьгрек пулунинни алцумунин еденицаяр