Садлагьай салютдин шегьер

Садлагьай салютдин шегьер (урус. Город первого салюта) — Орёл ва Белгород шегьеррин официал тушир тӀвар я. И кьве шегьер 1943 йисан 5 августдиз Курскдин ягъунрин къене РагъакӀидай патан, Юкьван, Воронеждин, Брянскдин ва Чуьлдин фронтрин кьушунралди немцерикай хкудна. Орёл шегьер экуьнахъ къахчуна, Белгород — нянихъ, сятдин 18:00-даз.

1943 йисан 5 августдин къул чӀугур Иосиф Сталинан буйругъдиз № 2 килигна гьа йукъуз Орёл ва Белгород чапхучнрикай азад авунвай кьушунрин гьуьрметдай Москвада артиллериядин салют гана. Им Ватандин ЧӀехи дяведин вахтунин къене садлагьай салют тир, гьавиляй гьанла Орёлдални Белгороддал «садлагьай салютдин шегьер» лакӀаб акьалтна.

Гьа а буйругъдалди Лап кьилин Главнокомандующийди садлагьай сеферда кьетӀендаказ чпин гьунар къалурнавай кьушунрин дестейриз «Орёлдинбур» ва «Белгороддинбур» гьуьрметдин тӀварар гана.

Гьисабунив кьурвал, шегьерда салютдин ван жедайвал 100 зенитдин туп ишлемишна кӀанзвай тир. Амма салютдин тешкилатчийриз анжах 1200 гьулле авачир снаряд авай тир (дяведин вахтунда запас яз абур Москвадин ПВО-дин гарнизондаа хуьзвачир), гьавиляй виш тупукай анжах 12 залп ягъиз жезвай тир. ГьакӀни салютдик суван тупунин кремлдин дивизион кардик кутуна (24 туп), абуруз жедай гуьлле авачир снарядар авай тир. АкӀ хьайила, 5-лагьай августдин йифен кьулариз 30 секунда арада аваз 124 тупуникай 12 залп яна. Залприн ван виринра ван жедайвал тупунин группаяр Москвадин чара-чара районра авай стадионрални буш чилерал эцигна.

Эдебиат

Журавлёв Д. А. (литературная запись Е. А. Смотрицкого). Почему в первом салюте участвовало 124 орудия // Огневой щит Москвы. Глава 10. За высокую боеготовность. — М.: Воениздат, 1972. — С. 219—220. — 232 с.

ЭлячӀунар

Белгород шегьердин администрациядин сайтдал Архивация 28 июль 2021 йисан. (урус)
Орёл шегьердин администрациядин сайтдал (урус)