Перейти к содержанию

Урусатдин шегьерар

Википедиядихъай

2010-лагьай йисан Вириурусатдин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрив кьурвал, 1100 яшамишдай мукьдив (чкадив) шегьеррин статус гвайди я (2002-лагьай йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрив кьурвал, 1098 шегьер тир).

2013-лагьай йисан гьер вацран садлагьай йикъан гьалдиз килигна шегьеррин сан-гьисаб 1097-див тӀимил хьана, вучиз лагьайтӀа 2012-лагьай йисан чиле вацран садлагьай йикъалай инихъ Московский, Щербинкани Троицк шегьерар Москвадин ибаратдик акатна ва Урусстатди абур кьилдин шегьерар хьиз мад гьисабзавайди туш.[1][2]

Къирим федерал округдин 17 шегьер (КъФО-да тухванвай агьалияр сиягьдиз къачунин малуматар), Татарстанда арадал гъанвай цӀийи Иннополис шегьер, ва гьакӀни 2014-лагьай йисан 2-лагьай кьамугдиз Москва вилаятда терг хьанвай Юбилейный шегьер (Королев шегьердин ибаратдик акатна) гьисабдиз къачуна, 2013-лагьай йисан гьер вацран садлагьай йикъан гьалдиз килигна, Урусатдин Федерациядин шегьеррин кьадар 1114-див агакьнава.[3][4]

2015-лагьай йисан кьамуг вацран садлагьай йикъан гьалдиз килигна, УФ-дин шегьеррин сан-гьисаб 1112-див тӀимил хьана, вучиз лагьайтӀа 2015-лагьай йисан 22-лагьай гьердиз Москва вилаятдин Железнодорожный шегьер Балашихадин ибаратдик акатнай ва 2015-лагьай йисан 1-лагьай кьамугдиз Москва вилаятдин Климовск шегьер Подольскдин ибаратдик акатнай.[5][6]

2015-лагьай йисан баскӀум вацран цӀудлагьай йикъан гьалдиз килигна, шегьеррин сан-гьисаб 1113-див чӀехи хьана, вучиз лагьайтӀа 2015-лагьай йисан мара вацран 29 йикъан, № 578-ОЗ нумрадихъ галай «Амур вилаятдин Углегорск шегьер дегишруникай» къанундив кьурвал Углегорск лугьудай шегьервилин хуьр шегьердиз дегишарна, 2015-лагьай йисан 30-лагьай фундукӀдиз адал Циолковский цӀийи тӀвар эцигна.[7][8]

2015-лагьай йисан цӀехуьл вацран садлагьай йикъан гьалдиз килигна, УФ-дин шегьеррин сан-гьисаб 1112-див тӀимил хьана, вучиз лагьайтӀа Москва вилаятдин Ожерелье шегьер Каширадин ибаратдик акатна.[9]

Инкъилабдилай гуьгъуьнин девирда Урасатдин Федерациядин шегьеррин сан-гьисаб административни территориал дегишрунин нетижада масакӀа хъижезвай тир, гьа гьисабдик квай ибур я:

шегьеррин кьадар чӀехи авунвай дегишрунар:

шегьеррин кьадар тӀимил авунвай дегишрунар:

Агьалийрин кьадардал гьалтайла шегьерар кӀватӀалриз чара авун

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Урусатдин Федерациядин вилаятар вилик ракъурунин министрвили акъуднавай къайдайрин кӀватӀалдив кьурвал, уьлкведин шегьерар агъадихъ галай тегьерда чара ийида:[10]

  • Лап ирибур — 1 миллион касдилай виниз агьалияр авайбур я;
  • Ирибур — 250 агъзурдилай 1 миллиондал кьван кас авайбур я;
  • ЧӀехибур — 100-далай 250-дал кьван агъзур кас авайбур я;
  • Юкьван гьалдинбур — 50-далай 100-дал кьван агъзур кас авайбур я;
  • ГъвечӀибур[11] — 50-дал кьван агъзур кас авайбур я.

2015-лагьай йисан гьер вацран садлагьай йикъан малуматар.[12]

Федерал округ Лап ирибур

(1 миллиондилай виниз)

Ирибур
(500 агъзурдалай — 1 миллиондал кьван)
Ирибур
(250 агъзурдалай — 500 агъзурдал кьван)
ЧӀехибур
(100 агъзурдалай — 250 агъзурдал кьван)
Юкьванбур
(50 агъзурдалай — 100 агъзурдал кьван)
ГъвечӀибур
(50 агъзурдал кьван)
Вири
Яргъал тир рагъэкъечӀдайпатан ФО 0 2 2 6 6 50 66
Къиримдин ФО 0 0 2 2 2 11 17
Волгадин ФО 5 7 5 15 35 132 199
Кефердинни РагъакӀидайпатан ФО 1 0 6 4 13 122 146
Кеферпатан Къавкъаздин ФО 0 1 3 10 10 32 56
Сибирдин ФО 3 5 2 11 20 89 130
Уралдин ФО 2 1 5 8 16 83 115
Юкьван ФО1 2 3 13 26 37 225 306
Кьиблепатан ФО 2 2 4 9 16 46 79
Вири1 15 21 42 91 155 790 1114
Агьалияр, кас 32386896 12852979 14543345 13986954 10861119 16210922 100842215
Агьалияр, % 32,12 % 12,75 % 14,42 % 13,87 % 10,77 % 16,08 % 100,00 %

1Москвадин цӀийи сергьятрин къене авай 3 шегьер (Московский, Щербинка ва Троицк) квачиз; гьакӀни Королев шегьердин цӀийи сергьятрин къене терг хьанвай Юбилейный квачиз[12].

2010-лагьай йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрив кьурвал

Федерал округ Лап ирибур

(1 миллиондилай виниз)

Ирибур
(500 агъзурдалай — 1 миллиондал кьван)
Ирибур
(250 агъзурдалай — 500 агъзурдал кьван)
ЧӀехибур
(100 агъзурдалай — 250 агъзурдал кьван)
Юкьванбур
(50 агъзурдалай — 100 агъзурдал кьван)
ГъвечӀибур
(50 агъзурдал кьван)
Вири
Яргъал тир рагъэкъечӀдайпатан ФО 0 2 2 6 6 50 66
Волгадин ФО 5 7 4 17 35 130 198
Кефердинни РагъакӀидайпатан ФО 1 0 6 4 13 122 146
Кеферпатан Къавкъаздин ФО 0 1 3 9 8 35 56
Сибирдин ФО 2 6 2 12 19 89 130
Уралдин ФО 2 1 5 8 17 82 115
Юкьван ФО 2 3 11 25 40 228 310
Кьиблепатан ФО 2 2 3 10 17 45 79
Вири 12 25 36 91 155 781 1100
Агьалияр, кас 28222475 15754662 12146124 14105196 10854230 16444121 97526808
Агьалияр, % 28,9 16,2 12,5 14,5 11,1 16,9 100,0

2013-лагьай йисан 1-лагьай йикъав, уьлкведа шегьеррин кьадар 1097-див тӀимил хьанва, вучиз лагьайтӀа Москвади Московский, Щербинка ва Троицк шегьеррин территорияр туькьуьнин гъиляй.[13]

  1. m24.ru — Щербинка отпразднует День города в составе Москвы
  2. Независимый сайт Троицкого округа Москвы — Жители Троицкого округа стали москвичами!
  3. Закон Московской области от 21 мая 2014 года № 54/2014-ОЗ "Об объединении городов областного подчинения Московской области Королёв и Юбилейный и внесении изменения в Закон Московской области «Об административно-территориальном устройстве Московской области»
  4. Коммерсант Ъ — В Татарстане открыли новый город Иннополис
  5. Д-1-662па "Об объединении городов областного подчинения Московской области Балашиха и Железнодорожный и внесении изменения в Закон Московской области «Об административно-территориальном устройстве Московской области»
  6. Д-1-865 па "Об объединении городов областного подчинения Московской области Климовск и Подольск, упразднении Подольского района Московской области и внесении изменений в Закон Московской области «Об административно-территориальном устройстве Московской области»
  7. Закон Амурской области об изменении статуса посёлка Углегорск
  8. Федеральный закон от 30.12.2015 N 411-ФЗ «О присвоении образованному в Амурской области городу наименования — Циолковский»
  9. Совет депутатов Муниципального образования «Городское поселение Ожерелье» Каширского муниципального района Московской области 21.07.2015 г. № 4\31 «Об объединении городов Кашира и Ожерелье Каширского района Московской области»(кьейи элячӀун)
  10. МИНИСТЕРСТВО РЕГИОНАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ РФ. Свод правил СП 42.13330.2011 Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений Актуализированная редакция. СНиП 2.07.01-89. Издание официальное — Москва 2011 Архивация 18 апрель 2013 йисан.
  11. Шегьеррилай гъейри «гъвечӀибур» лугьудай категориядик, Урусатдин Федерациядин вилаятар вилик ракъурунин министрвили акъуднавай къайдайрин кӀватӀалдив кьурвал, вири шегьервилин хуьрер акатзавайди я. И макъаладин таблицаяр туькӀуьрдайла шегьервилин хуьрер гьисабдиз къачунвайди туш
  12. 12,0 12,1 Росстат. Федеральная служба Государственной статистики. Численность населения Российской Федерации на 1 января 2015 года. 24. Группировка числа городов по численности населения, проживающего в них, на 1 января 2015 года; 25. Группировка численности населения, проживающего в городах, на 1 января 2015 года
  13. Росстат. Федеральная служба Государственной статистики. Численность населения Российской Федерации на 1 января 2013 года. 24. Группировка числа городов по численности населения, проживающего в них, на 1 января 2013 года; 25. Группировка численности населения, проживающего в городах, на 1 января 2013 года