Шихсаидрин Амри Рзадин хва
Шихсаидрин Амри Рзадин хва | |
|---|---|
| Дидедиз хьайи чӀав | 1928 йисан 20 март |
| Дидедиз хьайи чка | Кьвевар |
| Кьиникьин чӀав | 2019 йисан 21 сентябрь (91 йис) |
| Кьиникьин чка | Магьачкъала |
| Гьукумат | ССРГ ва Урусат |
| Илимдин хел | востоковедение, тарих[1], исламоведение ва исламология[1] |
| КӀвалахдай чка | Институт истории, археологии и этнографии ДФИЦ РАН |
| Альма-матер | СПбГУ-дин РагъэкъечӀдай патан факултет |
| Илимдин дережа | Тарихдин илимрин доктор |
| Пишкешарни премияр | медаль «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.», Дуствал орден, юбилейная медаль «50 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.» ва заслуженный деятель науки Российской Федерации |
Шихсаидрин Амри Рзадин хва (1928 йисан 20 мартдиз, Дербент — 2019 йисан 21 сентябрдиз, Магьачкъала[2]) — советрин ва Урусатдин кьетӀен чӀехи[3] рагъэкъечӀдай патан уьлквеяр чирдай алим, тарихдин илимдал кӀвалахзавай алим, исламдин суалар ахтармишзавай кас я.
Илимдин ахтармишундин асул тир хлер: юкьван виш йисарин Дагъустандин тарих ва меденияди, исламрин меденият, арабрин гъилелди кхьенвай ктаб ва мад масабур. Профессор.
Уьмуьрдин рехъ
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Амри Шихсаидов 1928-лагьай йисан 20 мартдиз Дербентда интеллигентрин хзанда дидедиз хьана[4]. Ам шейх Ярагъ Мугьаммадан ва философ Алкьвадар Гьасанан несил я[4]. Адан буба Рза Шихсаидов Дагъустандин сагъвал хуьнин рекьяй садлагьай нарком тир. 1945-лагьай йисуз Кьасумхуьруьн юкьван мектеб акьалтiа. 1951 йисуз Ленинграддин гьукуматдин университетдин рагъэкъечӀдай патан уьлквеяр чирдай факультетдик экечӀна[4].
Адаз В. М. Алексеев, В. М. Жирмунски, И. Ю. Крачковски, И. А. Орбели, В. В. Струве академикри, В. И. Беляев , А. А. Фрейман, А. И. Якубовски профессори ва маса чӀехи алимри тарсар гана. ИЯЛ Институтда аспирантурада заочно кӀелна. 1951-1954-лагьай йисарин къене Магьачкъала шегьердин № 5 юкьван мектебда тарихдин тарсар гана. 1954-лагьай йисалай гатӀумна РАН-дин ДНЦ-дин тарихдин, археологиядин ва этнографиядин Институтда кӀвалахна. 1999-лагьай йисалай эгечӀна — Институтдин асул кьиле авай къуллугъэгьли. 1973 — 1999-лагьай йисарин къене РАН-дин ДНЦ-дин ИАЭ-дин рагъэкъечӀдай патан уьлквейрин гъилик кхьенвай чарарин Отделдин кьиле акъвазна. Дагъустандин гьукуматдин университетда тарихдин факультетда тарсар гана, востоковедиядин факультет ахъагъайдалай кьулухъ башламишна гьана кӀвалахиз[5].
1963-лагьай йисуз «Ислам юкьван вишйисарин Дагъустанда» темадай кандидат тӀвар къачун паталди диссертаци хвена[5].
1976-лагьай йисуз доктор тӀвар къачун патал «Дагъустан X-XIV-лагьай вишйисара. Миллетрин майишатдин лишанрин тежриба» темадай диссертаци хвена[5].
Дагъустандин районра археографиядин экспедицийрин кьиле акъвазна иштираквални авуна. Экспедициядин метлебар тир — Дагъустанрин ва араб чӀаларал гъилелди кхьенвай кӀватӀалар жугъурна, гьисабна ва каталогриз кӀватӀиз. Шихсаидова чуьлда авунвавай ахтармишвилери куьмекна кӀватӀиз 300 виш кьван гъилиг кхьенвай чарар, гьабрин арада 5000 агъзур XII — XX-лагьай вишйисара кхьенвай ктабар. Ада са шумуд ктабрин кӀватӀалар, са шумуд виш куьгьне заманрилай амай арабрин эпиграфикадин имаратар ва Дагъустандин юкьван вишйисарин культурадин ва тарихдин чарар ахъайна. Россиядин востоковедрин ва Европадин арабистрин ва исламоведрин кӀватӀалрин член я. ИИАЭ-дин ва ДГУдин илимдин ва диссертацияр хведай кӀватӀалрин член я[5].
Лондонда акъудзавай «Центрально-Азиатское обозрение» журналдин редакциядин кӀватӀалдин член я. Россиядин шегьерра, Амманда, Будапешта, Лондонда, Монреалда, Парижда, Стокголмда хьайи илимрин кӀватӀалра иштираквал авуна[5].
350 лай гзаф илимдин кӀвалахар кхьена, гьабрин арада 20 монографияни галаз[5].
2019-лагьай йисан 21 сентябрдиз Магьачкъалада рагьметдиз фенва. Ам Магъачкъала шегьердин «Персидский» сурарал кучукна[2].
Баянар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- ↑ 1,0 1,1 Чешская национальная авторитетная база данных Проверено 30 майдиз 2023.
- ↑ 2,0 2,1 Умер Амри Шихсаидов (урус). РИА «Дербент» (15 декабрь 2019). Ахтармишун 15 декабрь 2019.
- ↑ Ушел из жизни Амри Шихсаидов (урус). Федеральная лезгинская национально-культурная автономия (15 декабрь 2019). Ахтармишун 15 декабрь 2019.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Памяти Амри Шихсаидова (урус). Дагестанский государственный университет (15 декабрь 2019). Ахтармишун 15 декабрь 2019.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Амри Рзаевич Шихсаидов / Знаменитые люди. СКФО.РУ. Ахтармишун 3 сентябрь 2014.
| ||||
