Юрий Алексеевич Гагарин

Юрий Гагарин
Юрий Гагарин
	урус. Юрий Алексеевич Гагарин
Хьайила ганвай тӀвар	Юрий Алексеевич Гагарин
Дидедиз хьайи чӀав	9 март 1934
Дидедиз хьайи чка	Клушино, Смоленск область
Кьиникьин чӀав	27 март 1968 (34 йис)
Кьиникьин чка	Киржач, Владимир область
Гьукумат	ССРГ
Пеше	самолёт гьалдайди, космонавт
Буба	Алексей Иванович Гагарин (1902—1973)
Диде	Анна Тимофеевна Матвеева (1903—1984)
Гъуьл-пабвал	Валентина Ивановна Гагарина
Мукьвади	Зоя Гагарина (Бруевич) (1927—2004) (вах);; Борис (1936—1977) (стха); ; Валентин (1924—2006) (стха) ; Елена (дид. 1959) (руш) ; Галина (дид. 1961) (руш)
Пишкешар	Советрин Союздин Кьегьалвилин медаль ва масабурни
Автограф
	Викигьамбарда авай шикилар

Юрий Алексеевич Гагарин (9 март 1934 (1934-03-09), Клушино, Гжат район, Смоленск область, хайи 27 март 1968, Киржач, Владимир область — ССРГ-дин летчик–космонавт, Советрин ГалкӀдин Игит, са хейли гьукуматрин чӀехи лишанрин кавалер, гзаф Урусатдин ва маса гьукуматрин шегьеррин лайихлу ватанэгьли я.

ССРГ-дин ВВС-лайрин полковник (1963), 1 дережадин дяведин летчик, спортдин лайихлу устӀар (1961), ВЛКСМ-дин ЦК-дин член, ССРГ-дин Верховны Советдин депутат 7 ва 8 эверунрин.

1961 йисан 12 апрелдиз Юрий Гагарин дуьньядин тарихда лув гана космосдиз фейи сифте инсан хьана^[1]^[2]. Казахстанда авай Байконур космодромдилай Гагарин къене аваз ракета тухузвай «Рагъ экъечӀдай пад» гимини «Рагъ экъечӀдай пад 1» галаз космосдиз ахъана.

108 декьикьадлай гугъуьнуьз Гагаринан гими Саратов вилаятда авай Энгельс шегьердин патав хъсандиз чилел ацукьна. 1961 йисан 12 лагьай апрел, Юрий Гагарин космосдиз лув гана фейи югъ, сувар яз гьисабзава - Космонавтикадин Югъ я. Вири дуьньяда сифтегьан космосдиз лув гана фин гзаф дикъет гъана ва Ю.Гагарин лап тӀвар-ван авай кас хьана. Сифтегьан космонавт Совет гьукуматдин къенени гзаф чкайриз фена, инсанрихъ галаз гьалтна. Гуьгъуьнай хьайи йисара Ю.Гагарина гзаф жемятдин ва политикадин кӀвалах тухвана, ада профессор Н.Е.Жуковскийдин тӀварунихъ галай дяведин ва гьавадин инженердин академия кӀелна куьтягьна^[3], гьадалай гуьгъуьнай космонавтар гьазурзавай Центрада кӀвалахна ва мад са сеферда космосдиз лув гана физ гьазур жезвайди тир.

1968 йисан 27 мартдиз Ю.Гагарин тухузвай самолет МиГ-15УТИ Владимир вилаятда авай Новоселово хуьруьн патав чилел аватна. Гагарин кьена^[4]. Вучиз самолет чилел аватнатӀа, себебар ва гьалар и кӀвалахдин къенин йикъалди чир хьанвайди туш. Юрий Гагарин терг хьанвай виляй вири Советрин уьлкведа яс малумарна^[5].

Дуьньядин сифтегьан космонавтдин гьуьрметдай адан тӀвар са шумуд чкадиз (адан хайи шегьер Гжатскни гьа гьисабдик кваз), гзаф куьчейриз ва проспектриз ганва. Дуьньядин жуьреба-жуьре шегьерра Ю.Гагариназ памятникар эцигнава.