Абилов Магьмуд Абдулрзадин хва патал чешмедиз килигун

{{Дяведин кӀвалахдар
 | ТӀвар              = Абилрин Магьмуд Абдулрзадин хва
 | ТӀварцӀин оригинал   = Абилов Магьмуд Абдулрзадин хва
 | Шикил            = Абилов_Махмуд-Абдул-Рза.jpg
 | Гьяркьуьвал           = 210px
 | Къул          = 
 | Хайила ганвай тӀвар = 
 | ЛакӀабар        = 
 | Хайи тарих    = {{Дидедиз дата|15|9|1898}}
 | Хайи чка   = [[Урусатдин Империя]], [[Бакудин губерния]], [[Къубадин уезд]], [[КӀурхуьр]] (гилан [[КцӀар район]])
 | Кьиникьин тарих      = {{Кьена дата|2|01|1972}}
 | Кьиникьин чка     = 
 | Гражданвал      = {{ССРГдин пайдах}} [[СССР]]
 | Дах                = 
 | Диде               = 
 | Гъуьл              = 
 | Паб                = 
 | Аялар              = 
 | Кьушунрин жуьре    = [[ях кьушунар]]
 | Къуллугъдин йисар   = [[1920 йис|1920]] - [[1955 йис|1955]]
 | ТӀвар                = генерал-майор
 | Часть                = 
 | Регьбервалзавай      = 
 | Къуллугъ             = 
 | Дявеяр/женгер        = [[Советдинни-грузиядин дяве]], [[Ватандин ЧӀехи дяве]]
 | Пишкешарни премияяр     = {{{!}} style="background:transparent" 
{{!}}{{Ленинан орден}}{{!!}}{{Яру Пайдахдин орден}}{{!!}}{{Яру Пайдахдин орден}}{{!!}}{{Яру Пайдахдин орден}}
{{!}}-
{{!}}{{Яру Пайдахдин орден}}{{!!}}{{Яру Пайдахдин орден}}{{!!}}{{2-й дережадин Суворован Орден}}{{!!}}{{2-й дережадин Кутузован Орден}}
{{!}}-
{{!}}{{Богдан Хмелницкийдин II дережадин орден}}{{!!}}{{Орден «Яру Гъед»}}{{!!}}{{Яру Армиядин Лежберрини КӀвалахдаррин партиядин XX йис}}
{{!}}}
 | Алакъаяр           =
 | Отставкада         =
 | Сайт             = 
 | Къул            = 
 | Викигьамбар        =
}}

'''Абилрин Магьмуд Абдулрзадин хва''' ([[1898 йис]]ан 15 сентябрь, [[КцӀар район]], [[КӀурхуьр]] — [[1972 йис]]) — [[Лезгияр|Лезги]] миллетдин векил тир генерал-майор (1945).

Генерал-майор Магьмуд Абилован тӀвар дуьньядин машгьур генералрин сиягьда гьатнава. [[Ватандин ЧӀехи дяве]]да дивизиядиз регьбервал гайи ада дявевилин тактикадиз гзаф цӀийивилер гъанай.

== Биография ==
Лезгийрин кьегьал хва Магьмуд Абдулрзадин хва Абилов [[1898 йис]]уз [[Кьиблепатан Лезгистан]]дин [[КцӀар район]]дин [[КӀурхуьр]]е дидедиз хьана. [[Ялама]] станциядал алай мектебда кӀелзавай, амма [[1915 йис]]уз адан дахдин ва [[1917 йис]]уз — дидедин кьиникьин себебдилай адавай мектеб куьтягьиз хьанач. Буба кьейидилай кьулухъ ам [[Ялама (станция)|Ялама]] ракьун — рекьин станциядал кӀвалахиз хьанвай.

== Дявевилин къуллугъдал ==
[[1920 йис]]уз [[Баку]]да Яру Армиядин жергейрик экечӀай Магьмуда уьмуьрдин эхирдалди ватандиз къуллугъна. [[1921 йис]]уз Бакуда дявевилин мектеб акьалтӀарай ам къуллугъ авун патал [[Урусат]]диз ракъурнай. Са вахтунда и алакьунар авай жегьил [[Нижний Новгород]]дин 17-й дивизиядин 49-й полкунин ротадин командирвиле тайинарнай, [[1922 йис]]алай М. Абилова Азербайжандин 77-й дивизияда къуллугъна. [[1929 йис|1929]]—[[1930 йис]]ара ам [[Тбилиси]] шегьердин дявевилин мектебдин курсант, анаг кӀелна куьтягьайла ротадин командир тир. [[1937]] уз Бакудиз хтай Магьмудаз [[Нахичеванский Жемшид Жафаркъули оглы|Жемшид Нахчиванский]], [[Мегьмандаров  Самедбег Садыгьбек оглы|Самедбег Мегьмандаров]], [[Али-Агъа Шихлинский Исмаил-Агъа оглы|Али-Агъа Шихлинский]] ва [[Везиров Гамбай Мамед оглы|Гамбай Везиров]] хьтин сейли военныйрихъ галаз санал кӀвалахун кьисмет хьана.

[[1938 йис]]уз вини дережадин офицервилин курс акьалтӀарай Магьмуд Абиловал Дальний Востокдин Дявевилин Округдин стрелковый корпусдин бригададин разведкадин частунин командирвал ихтибарна. И частуни [[Япон гьуьл]]уьн къерехда японрин [[самурай]]рихъ галаз женгера кьегьалвилер къалурна.

М. Абилова Ватандин ЧӀехи дяведин тарихдин зурба чинар кхьена. [[1939 йис|1939]]—[[1941 йис]]ара М. Абилов дивизиядин командирдин заместителвиле тайинарна. Инай ам кӀелун патал [[Москва]]диз, Яру Армиядин Кьилин Штабдин Академиядиз ракъурна. Академия акьалтӀарайла адаз Сибирдин Дявевилин Округдин 146-стрелковый бригададин командирвал тагькимарна. [[1942 йис|1942]]—[[1943 йис]]ара Лычково-Белый Бордин патав дяведиз гьазур хьайи адан бригадади душмандин сенгерар кьиляй-кьилди чукӀурна, фашистриз [[Ленинград]]диз гьахьдай мумкинвал ганач. Идалай гуъгъуьниз М. Абилова [[Калуга]] шегьерда 146-й бригададин бинедал алаз 70-й дивизия туькӀуьрна ва Москва хуьн патал кьиле фейи женгера иштиракна. Адан дивизияди 300-елай гзаф хуьрерни шегьерар фашистрин пацукай хкудна. Десна вацӀун кьерел кьиле фейи къати женгера полковник М. Абилова кьегьялвилинни тешкилвилин чешне къалурна. [[1944 йис]]ан мартдилай ада 70-й дивизиядиз регьбервал гана ва гуьгъуьнлай ам II Белорусиядин Фронтдин 250-й Бобруйск дивизиядин командирвиле тайинарна. Адан регьбервилик кваз и дивизия [[1944 йис]]ан 22 июндиз фашистрин «Меркез» группировка чукӀурун патал къати женгерив эгечӀна. Дивизияди Белорусиядин вишералди шегьерар ва хуьрер душмандикай азад авуна. Польшадин сергьятар элячӀна, инай фашистар чукурдалай гуьгъуьниз дивизия [[РагъэкъечӀдай Пруссия]]диз гьахьна.

[[1945 йис]]ан 20 апрелдиз СССР-дин Халкьдин Комиссаррин Советдин къарардалди М. Абиловаз генерал-майордин чин гана. Гьа йисан [[7 май]]диз М. Абилован кьушунди Эльба вацӀун къерехар фашистрикай михьна ва адан яракьвилин къуватар союзникрин кьушунрихъ галаз гьалтна. Германиядин [[Бранденбург]] шегьерда кьиле фейи дяведа къалурай кьегьалвилерай генерал-майор М. Абилов Америкадин «Легион-оф-мерит» ордендиз лайихвилер аваз хьана. Америкадин Президент [[Гарри Трумен]]а Магьмудаз ракъурай чар дуьньядин басмадин органри сад лагьай чинра басма авуна.

«Лацу кӀвал», Вашингтон:

<blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"> [[Файл:Aquote1.png|30px|"|link=]] Яру Армиядин 250-й дивизиядин командир, генерал-майор Магьмуд Абилова [[1943 йис]]ан августдилай [[1945 йис]]ан майдал кьван кьиле фейи женгера ва чуьлда дяведин везифаяр кьилиз акъудун патал гьерекатар алакъаламишунин карда лугьуз тежедай хьтин чӀехи алакьунар къалурна. Адан регьбервилик квай дивизияди Десна вацӀал вегьена ва муькуь йисуз Нарев вацӀун рагъакӀидай кьер кьуна. Идалай кьулухъ ада РагъэкъечӀдай Пруссия галайнихъ гьерекат авуна, душмандин чӀехи группаяр барбатӀна, Берлиндив агакьна. Ам даим вичин дивизиядин кӀвенкӀве хьана ва рагъакӀидай патан сюзникрихъ галаз гъалибвилин гьалтун гьазурайбурукай сад хьана. Генерал Абилован кьегьалвилери ва къалурай гьунарри Европада санал операцияр тухунин кардик чӀехи пай кутуна. [[АСШ]]-дин Президент [[Гарри Трумен]]. [[Файл:Aquote2.png|30px|"|link=]]</blockquote>

[[1946 йис]]ан июлдиз Советрин Яракьвилин Къуватрин кьадар тӀимиларунихъ галаз алакъалу яз маса дивизияр хьиз Бобруйск дивизияни чукӀурна. М. Абилова Белорусиядин Дявевилин Округдин 96-й бригададин командирдин заместителвиле, гуъгъуьнлай 28-й Армиядин 41-й корпусдин командирдин заместителвиле къуллугъ авуна.

[[1951 йис]]уз генерал-майор М. Абилов Ворошилован тӀварунихъ галай Дявевилин Академиядиз ракъурна. [[1954 йис]]уз инаг акьалтӀарай ам 216-й дивизиядин командирвиле тайинарна. [[1955 йис]]ан 13 декабрьдиз Хуьнуьхин министерстводин къарардив отставкадиз экъечӀнай Магьмуд Абилова вичин уьмуьрдин эхирдалди жегьил несил ватанпересвилин руьгьда тербия авунин карда иштиракна. Ватандиз ва халкьдиз къуллугъ авунин рекьяй чешне къалурай М. Абилов Ленинан ордендиз, вад «Яру Пайдах» ордендиз, II дережадин Суворован ва II дережадин Кутузован орденриз, Богдан Хмелницкийдин ордендиз, «Яру Гъед» ордендиз, Польша Республикадин «Виртути-Миллитари» ордендиз ва гзаф медалриз лайихвилер аваз хьанай.

М. Абилов [[1972 йис]]ан 2 январдиз рагьметдиз фена. Ам [[Баку]]дин «Фехри Хиябанда» кучукна.

== РикӀел хуьн патал ==
[[1998 йис]]уз генерал-майор Магьмуд Абилован 100 — йисан юбилей гегьеншдиз къейд авуна. КцӀар шегьердин майдандал адан гуьмбет хкажна ва гьа майдандиз генералдин тӀвар гана.

== Пишкешар ==
Къуллугъ ийизвай чӀавуз Магьмуд Абилова къачунвай пишкешар:<ref name="PODVIG">[http://podvignaroda.mil.ru/ ОБД «Подвиг народа»] {{Webarchive|url=https://archive.is/20141014125136/http://podvignaroda.mil.ru/?%23id=11888217&tab=navDetailDocument |date=2014-10-14 }}</ref>

* [[Ленинан Орден]];
* Вад [[Яру Пайдахдин орден]]ар — 14.02.1943, 10.1944, 3.11.1944, 10.02.1945,…
* 2-й дережадин [[Суворован Орден]] — 15.04.1945
* 2-й дережадин [[Кутузован Орден]] — 28.09.1943
* 2-й дережадин [[Богдан Хмелницкийдин орден]] — 29.05.1945
* [[«Яру Гъед» Орден]];
* [[Медаль «Яру Армиядин Лежберрини КӀвалахдаррин партиядин XX йис»]] — 1938
* Муькуь медалар.
* [[Польшадин Халкьдин Республика|ПХР]]-дин ва [[АСШ]]-дин орденар;

== Баянар ==
{{Баянар}}

== ЭлячӀунар ==
* [http://sd250.narod.ru/text/abilov.html Абилов Махмуд Абдулрза оглу] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100515051423/http://sd250.narod.ru/text/abilov.html |date=2010-05-15 }}
* [http://www.mi-dag.ru/news/115/veterans/2007/12/12/3239 ''А.-М. Бабаев.'' Славный боевой путь генерала Махмуда Абилова (К 110-летию со дня рождения)]

[[Категория:Советрин генерал-майорар]]
[[Категория:Ленинан Ордендин кавалерар]]
[[Категория:Яру Пайдахдин ордендин кавалерар]]
[[Категория:Лезги генералар]]
[[Категория:Лезгийрин дяведин кар ийидайбур]]