Сибирдин федерал округ
Сибирдин федерал округ (урус. Сибирский федеральный округ), куьрелди СФО (урус. СФО) — Урусатдин кьулан пата алай федерал округ. Округ УФ-дин президентдин 2000 йисан 13 майдиз кьабулнавай къарардалди туькӀуьрнай.
Округдик 12 субъект акатзава. Абурун арада республикаяр, автономиядин ва милли регионар ава. Администрациядин юкь ва виридалайни чӀехи шегьер Новосибирск я.
География
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Округ уьлкведин юкьван пата, Азияда ава. Адан майдан 5 144 953 км² я, им вири уьлкведин 30.09 % туькӀуьрзава. ЧӀехивилиз килигна округрин арада кьведлагьай чкадал ала (садлагьай чкадал ЯРФО ала).
Агьалияр
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Миллетар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]2010 йисан агьалияр сиягьдиз къачунрин малуматриз килигна, округдин миллетрин состав агъадихъ галайвал тир [1]: Вири санал— 19 256 426 кас.
- Урусар — 16 542 506 (85,91 %)
- Бурятар — 442 794 (2,30 %)
- Туваяр — 259 971 (1,35 %)
- Украинар — 227 353 (1,18 %)
- Татарар — 204 321 (1,06 %)
- Немецар — 198 109 (1,03 %)
- Къазахар — 117 507 (0,61 %)
- Алтаяр — 72 841 (0,38 %)
- Хакасар — 70 859 (0,37 %)
- Эрменияр — 63 091 (0,33 %)
- Азербайжанар — 54 762 (0,28 %)
- Белорусар — 47 829 (0,25 %)
- Узбекар — 41 799 (0,22 %)
- Чувашар — 40 527 (0,21 %)
- Тажикар — 32 419 (0,17 %)
- Киргизар — 30 871 (0,16 %)
- Мордва — 19 238 (0,10 %)
- Цыганар — 15 162 (0,08 %)
- Башкирар — 12 929 (0,07 %)
- Шорар — 12 397 (0,06 %)
- Кореяр — 11 193 (0,06 %)
- Молдаванар — 11 155 (0,06 %)
- Эвенкар — 10 243 (0,05 %)
- Чувудар — 9 642 (0,05 %)
- Марияр — 9 116 (0,05 %)
- Китайвияр — 9 075 (0,05 %)
- Удмуртар — 8 822 (0,05 %)
- Полякар — 8 435 (0,04 %)
- Гуржияр — 7 884 (0,04 %)
- Эстонар — 7 112 (0,04 %)
- Долганар — 5 854 (0,03 %)
- Муькуьбур — 561 206 кас (2,91 %)
Экономика
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Вири Урусатдин кьуркьушумдин ва платинадин 85 %, цӀивиндин ва молибдендин 80 %, никельдин 71 %, цурцин 69 %, гимишдин 44 %, къизилдин 40 % игьтиятар гьа и округдал къвезва.
Округдин къене авай ракьун-рекьерин вири санал яргъивал, вири Урусатдин ракьун-рекьерин 17,5 % туькӀуьрзава.
Округдик квай субъектар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]№ | Флаг | Федерациядин субъект | Агьалияр, кас | Майдан, км² | Администрациядин юкь |
---|---|---|---|---|---|
1 | Республика Алтай | ↗ 215 263 | 92 903 км² | Горно-Алтайск | |
2 | Алтайский край | ↘ 2 376 660 | 167 996 км² | Барнаул | |
3 | Республика Бурятия | ↗ | км² | Улан-Удэ | |
4 | Забайкальский край | ↘ | км² | Чита | |
5 | Иркутская область | ↘ | км² | Иркутск | |
6 | Кемеровская область | ↘ | км² | Кемерово | |
7 | Красноярский край | ↗ | км² | Красноярск | |
8 | Новосибирская область | ↗ | км² | Новосибирск | |
9 | Омская область | ↘ | км² | Омск | |
10 | Томская область | ↗ | км² | Томск | |
11 | Республика Тыва | ↗ | км² | Кызыл | |
12 | Республика Хакасия | ↗ | км² | Абакан |