Шеварднадзе Эдуард Амвросиян хва патал чешмедиз килигун

{{Кас}}
'''Эдуард Амвросиян хва Шеварднадзе''' ({{Lang-ka|ედუარდ ამბროსის ძე შევარდნაძე}}, ''Эдуа́рд Амбро́сис дзе Шевардна́дзе'', 1928 йисан 25 гьерез, [[Мамати]] хуьр, [[Ланчхути район]], [[Гурия (Гуржистан)|Гурия]]<ref>[http://www.peoples.ru/state/king/georgia/shevardnadze/ ЛЮДИ — Эдуард Амвросиевич Шеварднадзе]</ref> — 2014 йисан 7 чиледиз, [[Тбилиси]]<ref>[http://lenta.ru/news/2014/07/07/shevardnadze/ LENTA.RU — Умер Эдуард Шеварднадзе]</ref>) — [[Гуржистан|гуржийринни]] советрин политикадинни гьукуматдин крархъан, Гуржистандин ССР Жемятдин къайда хуьнуьхин министр (1965—1968 й-р.); Гуржистандин ССР Къепепатан крарин министр (1968—1972 й-р); Гуржистандин КП ЮК-дин 1-лагьай секретарь (1972—1985 й-р); СССГ-дин Къецепатан крарин Министр (1985—1990 й-р); СССГ-дин Къецепатан алакъайрин Министр (1991 йисан 19 цӀехуьл — 1991 йисан 8 лагьай фундукӀ); Гуржистандин Президент (1995—2003 й-р) я. 1985—2000 йисарин къене СГКП ЮК Политбюродин член. Социализмдин зегьметдин кьегьал я, къенепатан къуллугъдин генерал-майор.

== Уьмуьрдин рехъ ==
[[Файл:A sign with the name of Sergeant Akaki Shevardnadze, the brother of the former president of Georgia, on the graves of members of Defence of Brest Fortress Square ceremonies.JPG|200px|left|thumb|Акакий Шеварднадзедин тӀвар алай табличка. Церемониалрин майдандал алай Брестдин къеле хуьдайбурун патал туькӀуьрнавай кучукун.]]
Эдуард Амвросиян хва Шеварднадзе 1928-лагьай йисан 25-лагьай гьердиз Грузиядин ССГ-дин Гуриядик акатзавай Ланчхоти райондин Мамати хуьре вичин дидедиз хьана. Адан бубади хуьруьн мектебда муаллимвиле кӀвалахзавай тир, урус чӀаланни литературадин тарсар гузвай тир. Диде-бубадин кӀеви алахъуналди ам Тбилисидин медицинадин техникумдиз гьахьна. 1946-лагьай йисуз кӀелунар акьалтӀдалай кьулухъ ада, вичин диде-бубадин кӀан хьуниз килиг тавуна, ам политикадал алахъиз гатӀумна.

=== Политикадин карьерадин гатӀумун ===
ЦӀемуьжуьд йиса аваз, техникум акьалтӀнамазди, ам комсомолдин райкомдин хилен кьилел акъвазна, ахпа са арадлай Гуржистандин компартиядин ЮК-дихъ галай партиядин мектебдиз гьахьна. 1948-лагьай йисуз Эдуард Компартиядиз гьахьна. 1949-1951-лагьай йисарин къене ам Гуржистандин компартиядин ЮК-дихъ галай партиядин мектебда кӀелзавай тир. Партмектеб акьалтӀнамазди Эдуарди Гуржистандин ЛКЖГ-дин ЮК-дин инструктор хьана.

1952-лагьай йисуз Шеварднадзе Гуржистандин ЛКЖГ-дин ЮК-дин секретардин ахпа са арадлай кьведлагьай секретардин чкадал тайинарна. Са йисалай Эдуард Гуржистандин ЛКЖГ-дин ЮК-дин садлагьай секретар хьана. 1959-лагьай йисуз ада А.Цулукидзедин тӀварунихъ галай [[Акакий Церетели тӀварунихъ галай Кутаисидин гьукуматдин университет|Кутаисидин педагогикадин институт]] акьалтӀна. 1961-1963-лагьай йисарин къене Шеварднадзеди Мцхетидин райкомда секретарвиле кӀвалахзавай тир.

1963-лагьай йисалай кьулухъ ада Тбилисидин партиядик акатзавай Первомайскдин райкомдин садлагьай секретарвиле кӀвалахзавай тир. 1964-1965-лагьай йисарин къене Эдуардди Жемятдин къайда хуьнуьхин министерстводин кьилин садлагьай куьмекхъан яз кӀвалахна. 1965-1972-лагьай йисарин къене ам и министерстводин кьилел акъвазнавай тир.

1972-лагьай йисуз — ам Гуржистандин КП-дик акатзавай Тбилисидин шегьердин комитетдин садлагьай секретарь тир.

[[Файл:Espionage den04 50.png|thumb|left|1979-лагьай йисуз ирандин студентри АСШ-рин Тегерандава авай посольстводай акъуднавай документ]]

== Советрин Гуржистандин кьилехъан ==
1972-лагьай йисан 29-лагьай марадиз Эдуард Шеварднадзе Гуржистандин Коммунизмвилин Партиядин Юкьван Комитетдин садлагьай секретардин чкадал тайинарна. Шеварднадзедин дибдин везифа Василий Мжаванадзе республикадин кьилехъанвиле авай чӀавуз абад хьанвай коррупциядихъни «хъендик квай» экономикадихъ галаз женг чӀугун тир.

=== Коррупциядихъ галаз женг чӀугун ===
Шеварднадзедин карьера фад вилик фин ада тухур коррупциядиз аски политикадин нетижа я. Адан вилик хьайиди авай чӀавуз Грузия Советрин ГалкӀда виридалайни чӀехи дережадин коррупция авай республика тир. Василий Мжаванадзеди авур идара усал регьбервилелди, хата-хатурвилелди, зулумкарвилелди, ришветхъанвилелдини коррупциядалди тафаватлу тир.

Гьа чӀавуз Грузияда коррупция саки манийвилер авачиз вилик физвай тир. Ахьтин политика республикадин система чӀехи четинвилера туна. Мисал патал, Грузияди экспорт авур затӀаррикай кьилди са 68 вишекайди къанунрив кьур делилдалди авур тир, гьакӀ ятӀани маса советрин республикайра и къалурзавай лишан саки 100 вишекайдин дережадив кьван агакьзавай тир.

Вичин коррупциядиз акси тир тухур кампания Шеварднадзеди жемятдин фикирар чирунин рекьелди ийизвайди тир. Коррупциядихъ женг чӀугун патал ада чара авачиз гьиллер ийизвай тир. И кардин лишан тир мисал — вири къецепатан экспорт акъвазундилай кьулухъ са шумуд сеферда Шеварднадзе лежберрин парталар алаз памадуррив ацӀанвай машин сергьятдалай элячӀна. Эхир нетижада, ада саки вири сергьятхъанар къуллугърилай алудна.

Эдуард Шеварднадзеди вичи лагьайди хьиз, ада вири чӀехи чиновникривай чапла гъил къалурун тӀалабна. Эхир нетижада, «рагъакӀидайпатан» фирмайрин акъудунин сяттерин чкадал ада советринбур къачуз эмир авуна.

«Кадраяр михьунин» сифте йисни зурдин къене Шеварднадзеди 20 министр, 3 шегьеркомдин секретар, 10 районрин кьилиз тухудай комитетрин кьилни куьмекхъан къуллугърилай алудна. Абурун чкадал цӀийи кьилехъанди ГьХК-дин, КъКМ-дин кӀвалаххъанарни жегьил технократар тайинарна.

В. Соловьеванни Е. Клепиковадин гафариз килигна, сифте вад йисан къене вич цӀийи къуллугъдал алаз Шеварднадзеди 30 агъзурдилай пара кас дустагъ авуна (абурукай зур СГКП-дин членар тир), мадни ада 40 агъзур инсан абуру кьур къуллугърилай алудна.

Вири и крар Эдуард Шеварднадзе коррупциядихъ галаз чӀехи женг чӀугвадайди къалурзавай тир. 1981-лагьай йисан пахундин къаннируга кхьей СССГ-дин Лап-Кьилин Советдин къарардив кьурвал, Эдуард Амвросиян хциз Социализмдин зегьметдин кьегьалдин тӀвар гана (Ленинан ордендихъни «Мукални кӀута» къизил медалдихъ галаз).

Амма асул гьисабдалди Шеварднадзедин коррупциядиз акси тир кампания кьиле тефир хьана.

== Баянар ==
{{Баянар}}

{{DEFAULTSORT:Шеварднадзе, Эдуард}}
[[Категория:Гуржистандин президентар]]
[[Категория:СССГ-дин Къецепатан крарин министрар]]
[[Категория:Акакий Церетели тӀварунихъ галай Кутаисидин гьукуматдин университет акьалтӀарнавайбур]]