Юкьван Азия
Юкьван Азия, Кьулан Азия — Азияда авай гегьенш, океандихъ галаз сергьятар авачир регион я. ЮНЕСКО-ди гайи тарифдив кьурвал, и региондик Монголия, Китайдин рагъакӀидай пад (Синьцзян, Тибет, Къенепатан Монголия, Цинхай, Сычуань ва Ганьсу вилаятар), Къазахстан, Киргизия, Узбекистан, Туркменистан, Таджикистан ва Урусатдин азия пата авай лап кьиблепатан районар акатзава. 1924–1925 йисара и региондин тӀвар «Туркестан» тир.
Юкьван Азия чара регион хьиз сифте яз Александр Гумбольдтди къалурнай.
Гьамиша и региондин тӀвар кьадайла и чилерал куьчери уьмуьр гьалзавай халкьар ва ЧӀехи пекдин рехъ рикӀел хкведа. Гьакъикъатда, вилик девирда Евразия континентдин саки вири патарай къвезвай савдагарар, хам-мал ва чара-чара медениятар сад-садав гьалтзавай регион — Юкьван Азия тир. Юкьван виш йисара Кьулан Азия экономикадин, сиясатдин ва медениятдин жигьетдай дуьньяда виридалайни вилик фенвай уьлквейрикай сад тир. И чилерал алай Кушан ва Хорезмшагьрин империяяр чпин девирдин виридалайни девлетлу гьукуматар тир. Са кьадар геж арадал атанай Тамерланан империяди Евразиядин чӀехи пай чилер вичиз муьтӀуьгъарна гьукум гьалзавай.
Эдебият
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- Описание Чжунгарии и Восточного Туркестана в древнем и нынешнем состоянии. Переведено с китайского монахом Иакинфом. Части I и II. — Санкт-Петербург: 1829.
- Историческое обозрение ойратов или калмыков с XV столетия до настоящего времени. Сочинено монахом Иакинфом. — Санкт-Петербург: 1834.