Византиядин императоррин сиягь

Википедиядихъай

Византиядин императорар — Византиядин империядин императорар. 1204-лагьай йисдихъ Византий империядал авай цӀикьвед династия: Константиндин, Валентиниан-Феодосийдин, Леодин, Юстиниандин, Ираклийдин, Исаврий династия, Никифордин, Аморий династия, Македонрин династия, Дукадин, Комнинрин ва Ангелусрин династия.

Сиягь[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Константиндин династия[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ТӀвар Шикил Идара Нихъ галаз идара авуна Яшамишзвай вахт Къейд
Константин I ЧӀехи
латFlavius Valerius Aurelius Constantinus
Флавий Валерий Аврелий Константин
25 июльдиз 306 — 29 октябрьдиз 312 (WC) 29 октябрьдиз 312 — 19 сентябрьдиз 324 (WA) 19 сентябрьдиз 324 — 22 майдиз 337 (кьилди император) Максимиан (WA), Галерий (EA), Флавий Север (WA), Максимин Даза (EC) и (EA), Лициний (WC), (WA) и (EA), Валент I (WA), Мартиниан (WA), Крисп, Константин II, Констанций II, Констант, Далмаций ГъвечӀи, Ганнибалиан ГъвечӀи 27 февральдиз 272, Ниш — 22 майдиз 337, Никомедия [1]
Константин II
латFlavius Claudius Constantinus
Флавий Клавдий Константин
1 мартдиз 317 — 22 майдиз 337 (WC) 22 майдиз 337340 (Галлия, Испания ва Британия) стхаяр галаз идара авуна Констанций II ва Констант галаз, Констант галаз дяведал кьена Константин I ЧӀехи (WA), Лициний (EA), Крисп, Констанций II, Констант, Далмаций ГъвечӀи, Ганнибалиан ГъвечӀи февральдиз 317, Арль — 340, Аквилея [2]
Констанций II
латFlavius Julius Constantius
Флавий Юлий Констанций
23 ноябрьдиз 324 — 22 майдиз 337 (цезарь)
22 майдиз 337340 (азиядин провинцияр) стхаяр галаз идара авуна Константин II ва Констант галаз 340350 (рагъэкъечӀдай пад) Констант галаз идара авуна 350 — 3 ноябрьдиз 361 кьилди
Константин I ЧӀехи (WA), Константин II, Констант, Далмаций ГъвечӀи, Ганнибалиан ГъвечӀи, Констанций Галл, Ветранион, Флавий Юлиан 7 августдиз 317, Сирмий — 3 ноябрьдиз 361, Мопсустия, Киликия [3]
Далмаций ГъвечӀи
латFlavius Dalmatius
Флавий Далмаций
19 сентябрьдиз 335337 (цезарь) Константин I ЧӀехи (WA), Константин II, Констанций II, Констант, Ганнибалиан ГъвечӀи кьена (?) 337 [4]
Ганнибалиан ГъвечӀи
латFlavius Hannibalianus
Флавий Ганнибалиан
335 — сентябрьдиз 337 («пачагьрин пачагь ва Понтадин халкъдин») Константин I ЧӀехи (WA), Константин II, Констанций II, Констант, Далмаций ГъвечӀи кьена (?) 337 [5]
Ветранион
латVetranio
1 мартдиз — 25 декабрьдиз 350 Констанций II Мёзия — 356, Сирмий [6]
Констанций Галл
латFlavius Claudius Constantius Gallus
Флавий Клавдий Констанций Галл
15 мартдиз 351354 (цезарь) Констанций II кьиникьалди жаза гана Констанций II 335, Масса — 354, Пула [7]
Флавий Юлиан латFlavius Claudius Julianus Augustus
император хьиз — Флавий Клавдий Юлиан Август
6 ноябрьдиз 355 — февральдиз 360 (цезарь) февральдиз 360 — 3 ноябрьдиз 361 (августдиз) 3 ноябрьдиз 361 — 26 июньдиз 363 (кьилди) Констанций II 331 я тахьайтӀа 332, Константинополь — 26 июньдиз 363, Месопотамия [8]
Иовиан
латFlavius Claudius Iovianus
Флавий Клавдий Иовиан
27 июньдиз 363 — 17 февральдиз 364 330 я тахьайтӀа 331, Сингидунум — 17 февральдиз 364, Дадастана, Вифиния [9]

Валентиниан-Феодосийдин династия[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ТӀвар Шикил Идара Нихъ галаз идара авуна Яшамишзвай вахт Къейд
Валентиниан I латFlavius Valentinianus латFlavius Valentinianus Augustus Флавий Валентиниан император хьиз — Флавий Валентиниан Август 26 февральдиз28 мартдиз 364 (кьилди), 28 мартдиз 36417 ноябрьдиз 375 (рагъакӀидай патал), Валент II галаз идара авуна Валент II, Грациан 321, Кибала17 ноябрьдиз 375, Брегецион, Дунайдал [10]
Валент II латFlavius Julius Valens латFlavius Julius Valens Augustus
Флавий Юлий Валент император хьиз — Флавий Юлий Валент Август
28 мартдиз 36417 ноябрьдиз 375, (рагъэкъечӀдай патал), Валентиниан I галаз идара авуна, 17 ноябрьдиз 3759 августдиз 378 (рагъэкъечӀдай патал), Грациан ва Валентиниан II галаз идара авуна, кьена готрихъ галаз дяведал Валентиниан I, Грациан, Валентиниан II 328, Кибала9 августдиз 378, Адрианопольдин дяве [11]
Прокопий латProcopius 26 сентябрьдиз 36527 майдиз 366 (ГъвечӀи Азиядал), Валент II кьиникьалди жаза гана Константиндин династиядин член 325, Киликия — 27 майдиз 366, Фракия [12]
Грациан латFlavius Gratianus латFlavius Gratianus Augustus
Флавий Грациан император хьиз — Флавий Грациан Август
4 августдиз 36717 ноябрьдиз 375, рагъакӀидай патал бубадихъ галаз идара авуна, 17 ноябрьдиз 37525 августдиз 383 (рагъакӀидай патал), Валентиниан II галаз идара авуна Валентиниан I, Валент II, Валентиниан II, Феодосий I ЧӀехи, душман — Магн Максим 18 апрельдиз 359 йис, Сирмий25 августдиз 383, Лугдунум [13]
Валентиниан II латFlavius Valentinianus латFlavius Valentinianus Augustus
Флавий Валентиниан император хьиз — Флавий Валентиниан Август
37525 августдиз 383, рагъакӀидай патал стхадихъ галаз идара авуна, 25 августдиз 38315 майдиз 392, рагъакӀидай патал Магн Максим галаз идара авуна Валент II, Грациан, Феодосий I ЧӀехи,, Магн Максим 37115 майдиз 392 йис, Вьенн [14]
Магн Максим латMagnus Clemens Maximus
Магн Клемент Максим
38325 августдиз 383, Грациандин душман, 25 августдиз 383387, рагъакӀидай патал Валентиниан II галаз идара авуна, 38728 августдиз 388, душманар Валентиниан II ва Феодосий I ЧӀехи, Феодосий I ЧӀехиди кьиникьалди жаза гана душман — Грациан, Валентиниан II, душман — Феодосий I ЧӀехи 335, Испания28 августдиз 388, Аквилея [15]
Флавий Виктор латFlavius Victor
Флавий Виктор
384 — август 388, буба галаз идара авуна — Магна Максима, Феодосий I ЧӀехиди кьиникьалди жаза гана Магн Максим, Валентиниан II, душман — Феодосий I ЧӀехи кьена августдиз 388, Августа Треверов--> [16]
Евгений латFlavius Eugenius
Флавий Евгений
22 августдиз 3926 сентябрьдиз 394, Феодосий I ЧӀехиди кьиникьалди жаза гана душман — Феодосий I ЧӀехи кьена 6 сентябрьдиз 394, Фригид вацӀал [17]
Феодосий I ЧӀехи латFlavius Theodosius латFlavius Theodosius Augustus
Флавий Феодосий император хьиз — Флавий Феодосий Август
19 январьдиз 37915 майдиз 392 (рагъэкъечӀдай патал), 15 майдиз 39217 январьдиз 395 (кьилди) Грациан, Валентиниан II, Гонорий, Аркадий, душманар — Магн Максим, Флавий Виктор, Евгений 11 январьдиз 347, Кавка, Испания — 17 январьдиз 395, Медиолан [18]
Аркадий латFlavius Arcadius латFlavius Arcadius Augustus грек.: Ἀρκάδιος
Флавий Аркадий император хьиз — Флавий Аркадий Август
январьдиз 38317 январьдиз 395, бубадихъ (Феодосий I ЧӀехи) галаз идара авуна, 17 январьдиз 3951 майдиз 408 (рагъэкъечӀдай патал) Феодосий I ЧӀехи, Гонорий, Феодосий II 377, Испания — 1 майдиз 408, Константинополь [19]
[20]
[21]
[22]
[23]
[24]
Феодосий II латFlavius Theodosius Junior грек.: Θεοδόσιος Β'
Флавий Феодосий Юниор
4021 майдиз 408, бубадихъ (Аркадий (император)) галаз идара авуна, 1 майдиз 40828 июля 450, 414421 вах (Пульхерия) регент я Аркадий 10 апрельдиз 40128 июля 450 [25]
[26]
[27]
[28]
[29]
Маркиан латFlavius Marcianus
Флавий Маркиан
45027 январьдиз 457 392 я тахьайтӀа 396, Фракия — 27 январьдиз 457, Константинополь [30]
[31]

Леорин династия[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ТӀвар Шикил Идара Нихъ галаз идара авуна Яшамишзвай вахт Къейд
Лео I Макелла латFlavius Valerius Leo грек.: Λέων A′ Флавий Валерий Лео 7 февральдиз 457473 кьилди 47318 январьдиз 474 хтул (Лео II (византиядин император)) галаз идара авуна 401, Дакия — 18 январьдиз 474 [32]
[33]
[34]
Лео II латFlavius Leo Junior грек.: Λέων Β′ Флавий Лео Юниор 47318 январьдиз 474 Лео I Макелла галаз идара авуна 18 январьдиз9 февральдиз 474 кьилди 9 февральдиз17 ноябрьдиз 474 Флавий Зенон галаз идара авуна Лео I Макелла, Зенон 46717 ноябрьдиз 474 [35]
[36]
Зенон грек.: Ταρασικοδίσσα латFlavius Zeno грек.: Ζήνων Тарасикодисса, Ариаднадихъ галаз никях авун гуьгъуьнлай — Флавий Зенон 9 февральдиз17 ноябрьдиз 474 Лео II (византиядин император) галаз идара авуна 9 февральдиз 4749 январьдиз 475 кьилди, Василискди алудна гадарна август 4769 апрельдиз 491 (тахт къахчуна) Лео II 4259 апрельдиз 491 [37]
Василиск латFlavius Basiliscus грек.: Βασιλίσκος Флавий Василиск 9 январьдиз 475 — август 476 Зенонди алудна гадарна, гишила кьена дустагъхандал кьена кьуьтуьз 476/477, Каппадокия [38]
Анастасий I латFlavius Anastasius грек.: Ἀναστάσιος A΄ Флавий Анастасий 11 апрельдиз 4919 июльдиз 518 430, Дуррес9 июньдиз 518, Константинополь [39]

Юстиниандин династия[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ТӀвар Шикил Идара Нихъ галаз идара авуна Яшамишзвай вахт Къейд
Юстин I латFlavius Iustinus грек.: Ἰουστίνος Флавий Юстин 5181 апрельдиз 527 (кьилди) 1 апрельдиз 5271 августдиз 527 Юстиниан I галаз идара авуна Юстиниан I ?, Ниш арадал — 1 августдиз 527, Константинополь [40]
Юстиниан I латFlavius Petrus Sabbatius Justinianus грек.: Ιουστινιανός Α' (ο Μέγας) Флавий Пётр Савватий Юстиниан 1 апрельдиз 5271 августдиз 527 Юстин I галаз идара авуна 1 августдиз 52714 ноябрьдиз 565 кьилди Юстин I 11 майдиз 483, Тавресий, Дардания14 ноябрьдиз 565, Константинополь [41]
Юстин II латFlavius Iustinus Iunior латFlavius Iustinus Iunior Augustus грек.: Ιουστίνος Β Флавий Юстин Юниор Август император хьиз — Флавий Юстин Юниор Август 15 ноябрьдиз 565574 кьилди 57426 сентябрьдиз 578 Тиберий II галаз идара авуна Тиберий II Константин 5204 октябрьдиз 578 [42]
Тиберий II Константин латFlavius Tiberius Constantinus латFlavius Tiberius Constantinus Augustus грек.: Τιβέριος Β′ Κωνσταντίνος Флавий Тиберий Константин император хьиз — Флавий Тиберий Константин Август 5744 октябрьдиз 578 Юстин II галаз идара авуна 4 октябрьдиз 57814 августдиз 582 кьилди Юстин II 520, Фракия — 14 августдиз 582 [43]
Маврикий латFlavius Mauricius Tiberius латFlavius Mauricius Tiberius Augustus грек.: Μαυρίκιος Флавий Маврикий Тиберий император хьиз — Флавий Маврикий Тиберий Август 14 августдиз 58223 ноябрьдиз 602 Фокади кьиникьалди жаза гана 539, Аравис, Каппадокия27 ноябрьдиз 602, Халкидон [44]
Фока латFlavius Phocas латFlavius Phocas Augustus грек.: Φωκᾶς Флавий Фока император хьиз — Флавий Фока Август 23 ноябрьдиз 6025 октябрьдиз 610 Ираклий I алудна гадарна кьена 5 октябрьдиз 610, Константинополь [45]

Ираклийдин династия[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ТӀвар Шикил Идара Нихъ галаз идара авуна Яшамишзвай вахт Къейд
Ираклий I латFlavius Heraclius латFlavius Heraclius Augustus грек.: Ηράκλειος ; арм. Հէրագլիըս Флавий Ираклий император хьиз — Флавий Ираклий Август 5 октябрьдиз 61011 февральдиз 641 574, Каппадокия11 февральдиз 641 [46]
Константин III латHeraclius Novus Constantinus грек.: Κωνσταντίνος Γ' Ηράκλειος Ираклий Нов Константин 11 февральдиз24 майдиз 641 Ираклий II галаз идара авуна Ираклий II 3 майдиз 61224 майдиз 641, Константинополь [47]
Ираклий II латConstantinus Heraclionus грек.: Ηράκλειος Β′ Константин Ираклион 11 февральдиз24 майдиз 641 Константин III галаз идара авуна 24 майдиз — сентябрь 641 кьилди; сенатди алудна гадарна Константин III 626, Лазика641 [48]
Констант II грек.: Κώνστας Β' Ηράκλειος Констант Ираклий сентябрь 64115 сентябрьдиз 668 чӀуру къаст ийизвайбур эхъуьн вахтунди яна кьена 7 ноябрьдиз 63015 сентябрьдиз 668, Сиракузар [49]
Константин IV грек.: Κωνσταντίνος Δ' (ο Πωγώνατος) латConstantinus IV Константин (Погонат: Ччуру квай) 15 сентябрьдиз 66810 июльдиз 685 дизентериядилай кьена 65210 июльдиз 685, Константинополь [50]
Юстиниан II грек.: Ιουστινιανός Β' (ο Ρινότμητος) Юстиниан (Ринотмет: Безносый) 10 июльдиз 685695 66911 декабря 711, Константинополь [51]
Леонтий грек.: Λεόντιος Леонтий 695698 кьена 15 февральдиз 706, Константинополь [52]
Тиверий III грек.: Αψίμαρος грек.: Τιβέριος Γ' латTiberius III Апсимар, император хьиз — Тиверий 698705 Памфилия15 февральдиз 706, Константинополь [53]
Филиппик Вардан грек.: Φιλιππικὸς Βαρδάνης латPhilippicus Bardanes Филиппик Вардан 11 декабря 7113 июньдиз 713 Анастасий II алудна гадарна кьена 713 йисуз [54]
Анастасий II грек.: Ἀρτέμιος латArtemius грек.: Ἀναστάσιος Β΄ латAnastasius II Артемий, император хьиз — Анастасий 3 июньдиз 713 — май 715 Феодосий III алудна гадарна кьена 718 [55]
Феодосий III грек.: Θεοδόσιος Γ΄ латTheodosius III Феодосий май 71525 мартдиз 717 Лео III Исавр алудна гадарна 754 йис гуьгъуьнлай кьена, Эфес [56]

Исаврий династия[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ТӀвар Шикил Идара Нихъ галаз идара авуна Яшамишзвай вахт Къейд
Лео III Исавр грек.: Λέων Γ΄ (ο Ίσαυρος) латLeo III Лео 25 мартдиз 71718 июньдиз 741 685, Германикия, ГъвечӀи Азия — 18 июньдиз 741 [57]
Константин V грек.: Κωνσταντίνος Ε΄ (ο Κοπρώνυμος) Константин (Копроним) 18 июньдиз 74114 сентябрьдиз 775 душман — Артавазд июль 71814 сентябрьдиз 775 [58]
Артавазд грек.: Ἀρταύασδος арм. Արտավազդ Артавазд июнь 7412 ноябрьдиз 743 (ГъвечӀи Азиядилай гъейри) душман — Константин V 743 йисуз кьена [59]
Лео IV Хазар грек.: Λέων Δ' (o Χαζάρος) Лео 25 мартдиз 775776 (кьилди) 7768 сентябрьдиз 780 |Константин VI галаз идара авуна Константин VI 25 январьдиз 7508 сентябрьдиз 780 [60]
Константин VI грек.: Κωνσταντίνος Ϛ΄ Константин 7768 сентябрьдиз 780 Лео IV Хазар галаз идара авуна 8 сентябрьдиз 780 — декабрь 790 Лео IV Хазар 14 январьдиз 771797 [61]
Ирина грек.: Ειρήνη Ирина 8 сентябрьдиз 780 — декабрь 790 Константин VI регент 15 августдиз 79731 октябрьдиз 802 кьилди 7529 августдиз 803, остров Лесбос [62]

Эдебият[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

  • Советская Историческая Энциклопедия / Главный редактор Е. М. Жуков. — М.: Советская Энциклопедия, 1963. — Т. 3 Вашингтон — Вячко. — С. 488. — 65000 экз.
  • Успенский Ф. И. История Византийской империи (в 5 томах). — М.: АСТ, 2005
  • Дашков С. Б. «Императоры Византии». — Москва: Издательский дом «Красная площадь», 1997. — ISBN 5-87305-002-3
  • Рыжов К. В. «Все монархи мира. Древняя Греция. Древний Рим. Византия». — Москва: Вече, 1999. — 656 с. — ISBN 5-7838-0342-1
  • Timothy E. Gregory: A History of Byzantium (Blackwell History of the Ancient World). Blackwell, Oxford u. a. 2005.
  • Ralph-Johannes Lilie: Byzanz. Das zweite Rom. Siedler, Berlin 2003.
  • Oxford Dictionary of Byzantium (под ред. А. П. Каждана). — Oxford University Press, 1991. — ISBN Oxford University Press

Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

  1. Константин I ЧӀехи
  2. Константин II
  3. Констанций II
  4. 1 Далмаций ГъвечӀи
  5. 1 Ганнибалиан ГъвечӀи
  6. Ветранион
  7. Констанций Галл
  8. [1]
  9. Иовиан
  10. Валентиниан I
  11. Валент II
  12. Прокопий
  13. Грациан
  14. Валентиниан II
  15. Магн Максим
  16. Флавий Виктор
  17. Евгений
  18. Феодосий I ЧӀехи
  19. Аркадий
  20. Cameron A., Long J. Cameron, Alan. Barbarians and politics at the Court of Arcadius. Berkeley, 1993
  21. Demougeot E. De l’unité à la division de l’empire romain, 395—410: Essai sur la government impérial. Paris, 1951
  22. Güldenpennig A. Geschichte des Oströmischen Reiches unter den Kaisern Arcadius und Theodosius II, Halle, 1885
  23. Liebeschuetz J.H.W.G. Barbarians and Bishops: Army, Church and State in the Age of Arcadius and Chrysostom. Oxford, 1990
  24. Seeck O. Arkadios // RE, Bd. I, sp. 1137—1153.
  25. Феодосий II
  26. S. Crogiez-Pétrequin, P. Jaillette, J.-M. Poinsotte (eds.), Codex Theodosianus V. Texte latin d’après l'édition de Mommsen. Traduction, introduction et notes, Brepols Publishers, 2009, ISBN 978-2-503-51722-3
  27. Fergus Miller: A Greek Roman Empire: Power and Belief Under Theodosius II. University of California Press, Berkeley 2006.
  28. Vasiliki Limberis, Divine Heiress: The Virgin Mary and the Creation of Christian Constantinople (London: Routledge, 1994) has a significant section about Theodosius II and his sister Pulcheria.
  29. Hugh Elton, «Imperial politics at the court of Theodosius II,» in Andrew Cain (ed), The Power of Religion in Late Antiquity: The Power of Religion in Late Antiquity (Aldershot, Ashgate, 2009), 133—142.
  30. Маркиан, Флавий
  31. С. Б. Дашков. Императоры Византии — Маркиан (Марциан)
  32. Лео I
  33. Thomas F. Madden (Presenter). Empire of Gold: A History of the Byzantine Empire; Lecture 2: Justinian and the Reconquest of the West, 457–565 [Audio book]. Prince Frederick: Recorded Books. ISBN 978-1-4281-3267-2.
  34. Stephen Williams, Gerard Friell, The Rome that Did Not Fall The Survival of the East in the Fifth Century, Routledge Press, 1999, ISBN 0-415-15403-0
  35. Лео II
  36. Феофан, «Хронография» В кн. Летопись византийца Феофана от Диоклетиана до царей Михаила и сына его Феофилакта, М. 1884
  37. Зенон
  38. Василиск
  39. Анастасий I
  40. Юстин I
  41. Юстиниан I
  42. Юстин II
  43. Тиберий II
  44. Маврикий
  45. Фока
  46. Ираклий I
  47. Константин III Ираклий
  48. Ираклий II
  49. Констант II
  50. Константин IV
  51. Юстиниан II
  52. Юстиниан II
  53. Тиверий III
  54. Филиппик
  55. Анастасий II
  56. Феодосий III
  57. Лео III
  58. Константин V
  59. Артавазд
  60. Лео IV Хазар
  61. Константин VI Буьркьуь
  62. Ирина