Тарки шамхалвал
Тарки шамхалвал (къум. Таргъулу шавхаллыкъ) — ?-1867 йисарин къене Дагъустандин кефердинни- рагъэкъечӀдай пата хьайи къумукьрин феодал гьукумат я. Кьилин шегьер — Тарки тир.
XVIII виш йисан кьведлагьай паюна и шамхалвилик агъадихъ галай шегьерар ва хуьрер акатзавай:
Тарки (кьилин шегьер), Кяхулай-Торкали, Амирхан-кент, Агъач-аул, Атлы-боюн, Альбурикент, Кум-Тор-кала, Капчугай, Агъа Казанище, Вини Казанище, Буглен, Халимбекаул, Эрпели, Каранай, Ишкарты, Ахатлы, Буйнакск, Къарабудагъкент, Каранайаул, Губден, Кадар, Гели. Аквадай гьаларай шамхалвилик дарги хуьрерни акатнай. Идалайни гъейри уьлкведин къене куьчери уьмуьр гьалзавай 346 нугъай алачухар гьисабнай.
Шамхалвилин къене бийликар лугьудай са шумуд феодал мулкар авай. ХVIII виш йисан эхирда абурун кьадар кьуд тир, ибур: Буйнак ва Бамматул уллу-бийликар, Эрпели ва Къарабудагъкент къарачи-бийликар.
А девирда Сувун Дагъустанда шамхалдивай аслу тир къазийри идара ийзвай округар (хуьруьн-жемиятар) авай — Акуша, Цудахар, Койсубули.
Урусрин чешмейри гайи малуматрив кьурвал, ХVIII виш йисан эхир кьилера шамхалрин ихтиярда авай чилерал 42 агъзур куьчеяр авай, агьалидин кьадар 100 агъзур кас тир.
Тарки шамхалвиле гьамиша чкадин къумукьри гьукум гьалайди я. Абурун арадай виридалайни машгьурбур:
СултӀан-Мут Таркиви (1560–1643 йисар)— къумукъ шанил, кьушундин кьил. Ада гьукум авурла Къумукъ уьлкве вичин там къуватра авай девирдавай.
ЭлячӀунар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- Шамхальство Тарковское на «Академике»
- Шаухалы и Шаухальство Тарковское. Архивация 24 октябрь 2012. Ахтармишун 6 октябрь 2012.
- Густерин П. В. Персидский поход Петра I и мусульманские народы. Архивация 25 январь 2017 йисан.