Терек вацӀ

И терминдин муькуь манаярни ава, килига: Терек (манаяр).

Терекдин гьавиз

Терек

Терек (гуржи: თერგი Тэрги, осет. Терк, къаб. Тэрч, къарач. Терк суу, чеч. Терк, къум. Терек сув) — Кеферпатан Къавкъазда авай вацӀ. Кьве уьлкведин, Гуржистандин ва Урусат Федерациядин чилерайтӀуз авахьзава. Урусатда и вацӀ ругуд субъектрин чилерайтӀуз физва. Къавкъаздин вацӀарикай виридалайни яргъибурукай сад я.

ТӀварцӀикай

Э. М. Мусаеван фикирдив кьурвал, Терек гаф туьрк чӀалан гидроним я ва «къавах» (тарцин) мана гузва. ВацӀун тамам тӀвар Терексу я, яни «Къавахрин вацӀ». Идалайни гъейри, А. В. Суперанскаяди ихьтин гиман авунай: Терек гафуни дегь чӀаван хунн-булгар чӀалал вацӀ мана гузва. Алимди фичин гиман и регионда гзаф мукьвал-мукьвал гьалтзавай терек гидроним галай вацӀарив (Ак-Терек, Кара-Терек, Уч-Терек, Иш-Терек ва мсб.) тестикьарзава.

Дегь гуржи гъиливкхьинра и вацӀун тӀвар Ломеки хьиз гьалтзава. Чечен-ингуш чӀаларал Ломеки «сувун ятар» лагьай чӀал я .

География

Терек вацӀу вичин кьил Къавкъаздин ЧӀехи цӀиргъинилай, Трус кӀама авай 2 713 метр кьакьан Зилга-Хох муркӀадилай къачузава. ВацӀун яргъивал 623 км я, бассейндин гьяркьуьвал 43 200 км².

Гидрология

ВацӀуз къвезвай ятарин тахминан 70 % гатфаринни-гатун бередал къвезва. Терек вацӀу вичин тӀишиз гъизвай ятарин йисан юкьван кьадар 11 куб/км я. Абурукай 4 куб/км дугунриз ва маса крариз харж жезва. Гьуьлуьв тахминан 6 куб/км агакьзава. Цин рагъулвал 400—500 г/м³ я (Волга вацӀалай кьведра гзаф я). Са сан къене Терек вацӀу 9 – 26 миллион тон накьв акъудзава.

ЭлячӀунар

• Терек (река) — Советрин чӀехи энциклопедияда авай макъала.
• Терек в «Словаре современных географических названий» Архивация 18 декабрь 2007 йисан.