Перейти к содержанию

Яргъал-РагъэкъечӀдай патан федерал округ

Википедиядихъай

Яргъал-РагъэкъэчӀдай патан федерал округ (урус. Дальневосточный федеральный округ), куьрелди ЯРФО (урус. ДВФО) — Урусатдин лап рагъэкъэчӀдай пата алай федерал округ. Округ УФ-дин президентдин 2000 йисан 13 майдиз кьабулнавай къарардалди туькӀуьрнай. Округ уьлкведин лап рагъэкъэчӀдай къерехдал алай виляй адаз «Яргъал» округ лугьузва.

Округдин администрациядин юкь ва виридалайни чӀехи шегьер Хабаровск я.

Им, майдандиз килигна Урусатдин виридалайни чӀехи округ я. Округда са миллионер-шегьерни авач.

Округдин майдан 6 169 329 км² я, им вири Урусатдин 36 % я. Окугдин саки вири субъектриз, Амур вилаятдилайни Чувудрин АВ-дилай гъейри, гьуьлуьхъ галаз сергьятар ава. Са тӀварцӀин островдал алай ва административвилелди округдик акатзавай Сахалин вилаят Урусатдилай чараз ала. ЧӀехи чилихъ галаз алакъа гьуьлелайтӀуз гимийрин куьмекдалди хуьзвайди я.

ГьакӀни, округдиз Китайдихъ ва Кеферпатан Кореядихъ галаз къураматдин сергьятар ава.

2010 йисан малуматриз килигна ЯРФО округдин миллетрин состав[1]: Вири — 6 293 129 кас

  1. Урусар — 4 964 107 (78,88 %)
  2. Якутар — 469 897 (7,47 %)
  3. Украинар — 154 954 (2,46 %)
  4. Кореяр — 56 973 (0,91 %)
  5. Татарар — 40 003 (0,64 %)
  6. Эвенкар — 27 030 (0,43 %)
  7. Белорусар — 24 502 (0,39 %)
  8. Эвенар (ламуты) — 22 172 (0,35 %)
  9. Узбекар — 19 561 (0,31 %)
  10. Эрменияр — 19 157 (0,30 %)
  11. Азербайжанар — 16 150 (0,26 %)
  12. Чукчаяр — 15 396 (0,24 %)
  13. Нанаяр — 11 784 (0,19 %)
  14. Бурятар — 10 942 (0,17 %)
  15. Киргизар — 9 562 (0,15 %)
  16. Китайвияр — 8 788 (0,14 %)
  17. Мордва — 8 618 (0,14 %)
  18. Немецар — 8 141 (0,13 %)
  19. Тажикар — 7 891 (0,13 %)
  20. Корякар — 7 723 (0,12 %)
  21. Чувашар — 7 402 (0,12 %)
  22. Башкирар — 6 784 (0,11 %)
  23. Малдаванар — 6 683 (0,11 %)
  24. Къазахар — 4 687 (0,07 %)
  25. Чувудар — 4 626 (0,07 %)
  26. Нивахар — 4 544 (0,07 %)
  27. Ителменар — 3 092 (0,05 %)
  28. Марийяр — 2 771 (0,04 %)
  29. Улчаяр — 2 700 (0,04 %)
  30. Чпин миллет къалур тавунвай ксар — 295 359 (4,69 %)

Округдик квай субъектар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Яргъал-РагъэкъечӀдайпатан федерал округ
Яргъал-РагъэкъечӀдайпатан федерал округ
ТӀаратӀ Федерациядин субъект Администрациядин юкь Майдан (км²) Агьалияр (чел.) ВВБ (млрд. руб.) ВВБ
(са касдал къвезвай, руб.)
1 Амур вилаят Благовещенск 361 913 809 814[2] 179,5[3] 157,8
2 Чувудрин автономиядин вилаят Биробиджан 36 266 168 408[2] 32,5[3] 143,9
3 Камчатка край Петропавловск-Камчатский 464 275 317 206[2] 98,1[3] 227,1
4 Магадан вилаят Магадан 462 464 148 105[2] 58,2[3] 255,2
5 Приморскдин край Владивосток 164 673 1 933 446[2] 464,3[3] 160,3
6 Республика Саха (Якутия) Якутск 3 083 523 956 712[2] 384,7[3] 320,8
7 Сахалин вилаят Южно-Сахалинск 87 101 488 308[2] 492,7[3] 650,3
8 Хабаровскдин край Хабаровск 787 633 1 338 626[2] 351,3[3] 194,8
9 Чукоткадин автономиядин округ Анадыр 721 481 50 759[2] 42,0[3] 615,3
ТӀварАгьалияр
1Владивосток603 244
2Хабаровск601 043
3Якутск294 138
4Амурдал-алай-Комсомольск254 934
5Благовещенск220 077
6Южно-Сахалинск192 734
ТӀварАгьалияр
7Петропавловск-Камчатский182 711
8Уссурийск166 819
9Находка156 442
10Артём102 405
11Магадан94 344
12Биробиджан74 791
ТӀварАгьалияр
13Белогорск67 572
14Нерюнгри58 846
15Свободный56 246
16Арсеньев54 085
17Спасск-Дальний42 491
18Амурск41 074

Урусатдин президентдин тамам ихтиярар гвай векилар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Федерал округрин институт арадал гъунар авурдалай кьулухъ, округда 6 Президентдин тамам ихтияр гвай векил авай:

  1. Константин Пуликовский — 2000-лагьай йисан тӀул вацран 18-лагьай йикъалай 2005-лагьай йисан цӀехуьл вацран 14-лагьай йикъал кьван
  2. Камиль Исхакьов — 2005-лагьай йисан цӀехуьл вацран 14-лагьай йикъалай[4] 2007-лагьай йисан баскӀум вацран 2-лагьай йикъал кьван
  3. Олег Антосенко (и. о.) — 2007-лагьай йисан баскӀум вацран 5-лагьай йикъалай[5] 2007-лагьай йисан баскӀум вацран 29-лагьай йикъал кьван
  4. Олег Сафонов — 2007-лагьай йисан баскӀум вацран 29-лагьай йикъалай 2009-лагьай йисан нава вацран 30-лагьай йикъал кьван
  5. Виктор Ишаев — 2009-лагьай йисан нава вацран 30-лагьай йикъалай 2013-лагьай йисан пахун вацран 31-лагьай йикъал кьван
  6. Юрий Трутнев — 2013-лагьай йисан пахун вацран 31-лагьай йикъалай инихъ[6].