Перейти к содержанию

Яргъал-РагъэкъечӀдай патан федерал округ

Википедиядихъай

Яргъал-РагъэкъэчӀдай патан федерал округ (урус. Дальневосточный федеральный округ), куьрелди ЯРФО (урус. ДВФО) — Урусатдин лап рагъэкъэчӀдай пата алай федерал округ. Округ УФ-дин президентдин 2000 йисан 13 майдиз кьабулнавай къарардалди туькӀуьрнай. Округ уьлкведин лап рагъэкъэчӀдай къерехдал алай виляй адаз «Яргъал» округ лугьузва.

Округдин администрациядин юкь ва виридалайни чӀехи шегьер Хабаровск я.

Им, майдандиз килигна Урусатдин виридалайни чӀехи округ я. Округда са миллионер-шегьерни авач.

География

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Округдин майдан 6 169 329 км² я, им вири Урусатдин 36 % я. Окугдин саки вири субъектриз, Амур вилаятдилайни Чувудрин АВ-дилай гъейри, гьуьлуьхъ галаз сергьятар ава. Са тӀварцӀин островдал алай ва административвилелди округдик акатзавай Сахалин вилаят Урусатдилай чараз ала. ЧӀехи чилихъ галаз алакъа гьуьлелайтӀуз гимийрин куьмекдалди хуьзвайди я.

ГьакӀни, округдиз Китайдихъ ва Кеферпатан Кореядихъ галаз къураматдин сергьятар ава.

Агьалияр

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Миллетар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

2010 йисан малуматриз килигна ЯРФО округдин миллетрин состав[1]: Вири — 6 293 129 кас

  1. Урусар — 4 964 107 (78,88 %)
  2. Якутар — 469 897 (7,47 %)
  3. Украинар — 154 954 (2,46 %)
  4. Кореяр — 56 973 (0,91 %)
  5. Татарар — 40 003 (0,64 %)
  6. Эвенкар — 27 030 (0,43 %)
  7. Белорусар — 24 502 (0,39 %)
  8. Эвенар (ламуты) — 22 172 (0,35 %)
  9. Узбекар — 19 561 (0,31 %)
  10. Эрменияр — 19 157 (0,30 %)
  11. Азербайжанар — 16 150 (0,26 %)
  12. Чукчаяр — 15 396 (0,24 %)
  13. Нанаяр — 11 784 (0,19 %)
  14. Бурятар — 10 942 (0,17 %)
  15. Киргизар — 9 562 (0,15 %)
  16. Китайвияр — 8 788 (0,14 %)
  17. Мордва — 8 618 (0,14 %)
  18. Немецар — 8 141 (0,13 %)
  19. Тажикар — 7 891 (0,13 %)
  20. Корякар — 7 723 (0,12 %)
  21. Чувашар — 7 402 (0,12 %)
  22. Башкирар — 6 784 (0,11 %)
  23. Малдаванар — 6 683 (0,11 %)
  24. Къазахар — 4 687 (0,07 %)
  25. Чувудар — 4 626 (0,07 %)
  26. Нивахар — 4 544 (0,07 %)
  27. Ителменар — 3 092 (0,05 %)
  28. Марийяр — 2 771 (0,04 %)
  29. Улчаяр — 2 700 (0,04 %)
  30. Чпин миллет къалур тавунвай ксар — 295 359 (4,69 %)

Миграция

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Экономика

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Округдик квай субъектар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Яргъал-РагъэкъечӀдайпатан федерал округ
Яргъал-РагъэкъечӀдайпатан федерал округ
№ ТӀаратӀ Федерациядин субъект Администрациядин юкь Майдан (км²) Агьалияр (чел.) ВВБ (млрд. руб.) ВВБ
(са касдал къвезвай, руб.)
1 Амур вилаят Благовещенск 361 913 ▼809 814[2] 179,5[3] 157,8
2 Чувудрин автономиядин вилаят Биробиджан 36 266 ▼168 408[2] 32,5[3] 143,9
3 Камчатка край Петропавловск-Камчатский 464 275 ▼317 206[2] 98,1[3] 227,1
4 Магадан вилаят Магадан 462 464 ▼148 105[2] 58,2[3] 255,2
5 Приморскдин край Владивосток 164 673 ▼1 933 446[2] 464,3[3] 160,3
6 Республика Саха (Якутия) Якутск 3 083 523 ▲956 712[2] 384,7[3] 320,8
7 Сахалин вилаят Южно-Сахалинск 87 101 ▼488 308[2] 492,7[3] 650,3
8 Хабаровскдин край Хабаровск 787 633 ▼1 338 626[2] 351,3[3] 194,8
9 Чукоткадин автономиядин округ Анадыр 721 481 ▲50 759[2] 42,0[3] 615,3

ЧӀехи шегьерар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
№ ТӀвар Агьалияр
1 Владивосток 603 244
2 Хабаровск 601 043
3 Якутск 294 138
4 Амурдал-алай-Комсомольск 254 934
5 Благовещенск 220 077
6 Южно-Сахалинск 192 734
№ ТӀвар Агьалияр
7 Петропавловск-Камчатский 182 711
8 Уссурийск 166 819
9 Находка 156 442
10 Артём 102 405
11 Магадан 94 344
12 Биробиджан 74 791
№ ТӀвар Агьалияр
13 Белогорск 67 572
14 Нерюнгри 58 846
15 Свободный 56 246
16 Арсеньев 54 085
17 Спасск-Дальний 42 491
18 Амурск 41 074

Урусатдин президентдин тамам ихтиярар гвай векилар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Федерал округрин институт арадал гъунар авурдалай кьулухъ, округда 6 Президентдин тамам ихтияр гвай векил авай:

  1. Константин Пуликовский — 2000-лагьай йисан тӀул вацран 18-лагьай йикъалай 2005-лагьай йисан цӀехуьл вацран 14-лагьай йикъал кьван
  2. Камиль Исхакьов — 2005-лагьай йисан цӀехуьл вацран 14-лагьай йикъалай[4] 2007-лагьай йисан баскӀум вацран 2-лагьай йикъал кьван
  3. Олег Антосенко (и. о.) — 2007-лагьай йисан баскӀум вацран 5-лагьай йикъалай[5] 2007-лагьай йисан баскӀум вацран 29-лагьай йикъал кьван
  4. Олег Сафонов — 2007-лагьай йисан баскӀум вацран 29-лагьай йикъалай 2009-лагьай йисан нава вацран 30-лагьай йикъал кьван
  5. Виктор Ишаев — 2009-лагьай йисан нава вацран 30-лагьай йикъалай 2013-лагьай йисан пахун вацран 31-лагьай йикъал кьван
  6. Юрий Трутнев — 2013-лагьай йисан пахун вацран 31-лагьай йикъалай инихъ[6].

Баянар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
  1. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам.: см.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/prpopul2015.xls Предварительная оценка численности населения субъектов РФ на 1 января 2015 года
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 www.gks.ru/free_doc/new_site/vvp/dusha98-12.xls Валовой региональный продукт по субъектам Российской Федерации в 1998—2010 гг.
  4. ↑ TatCenter.ru — Камиль Исхаков назначен полпредом президента РФ в Дальневосточном федеральном округе(кьейи элячӀун)
  5. ↑ «Комсомольская правда. Дальний Восток» — И. о. полпреда назначен Олег Антосенко
  6. ↑ ГАЗЕТА.RU — Виктора Ишаева на посту полпреда в Дальневосточном федеральном округе сменил Юрий Трутнев
Чешне "https://lez.wikipedia.org/w/index.php?title=Яргъал-РагъэкъечӀдай_патан_федерал_округ&oldid=94030" я