Агъа-ЦӀинитӀ

Хуьр Агъа-ЦӀинитӀ урус. Ашага-Цинит Уьлкве УрусатУрусат Федерациядин субъект ДагъустанДагъустан Муниципал район Хив район Хуьруьнсовет «Агъа-АрхитӀ» АПдин кьакьанвал гьуьлуьн дережадилай 950 м Агьалияр 695 кас (2002) Миллетар лезгияр Динар суни - мусурманар Сятдин чӀул UTC+4 Телефондин код +7 87236 Почтунин индекс 368685 Автомобилдин код 05 Код ОКАТО 82 255 805 003 Хуьруьн шикилар www.odnoselchane.ru Космосдай акунар www.wikimapia.org

Агъа-ЦӀинитӀ (урус. Ашага-Цинит) — Дагъустан республикадин Хив районда авай, «Агъа-АрхитӀ» хуьруьнсоветдик акатзавай хуьр.

География

Хуьр Хив райондин кьибле пата, райондин юкь тир Хив хуьрелай 6 км яргъал, Чирагъ вацӀун чапла къерехдал ала.

Тарих

Агъа-ЦӀинитӀ хуьр, ЧӀуру Сурар ва Къурбанувр тӀварар авай чкайрал алай кьве гъвечӀи хуьрерин сад-садахъ гилиг хьуналди арадал атанвай. Са тӀимил геж иниз Вини-ЦӀинитӀ хуьруьн эгьлиярни куьч хьанвай. Вини-ЦӀинитӀ хуьруьн бине кутурбур Рухун хуьряй тирди гьисабзавайди я. Дегь чӀван хуьрер алай чкайра чи. э. вилик IV — чи. э. IV виш йисариз талукь тир Алпандин девирдин тарихдин имаратар дуьздал акъуднай.

Хуьр, Векьелар хуьре уьмуьр гьалзавай Мурсал хандин ханвалдик квай.

Хуьруз кьуьгъверар, тамун гапӀалар, чӀурар хьтин хуьруьн майишатдин мулкар талукь я. Хуьруьн эгьлийрин виридаз кьилдин чилин белгенар авай. ЦӀинитӀвийрин асул кӀвалахар лежбервал ва малдарвал тир. Папар сар расунал, гамар хрунал машгъул тир. Хуьре гьакӀни, хуьруьн майишатдин алатар гьазурзавай къванцин, чатун машгьур устӀарар авай, ибур — Абдулага, Алдерха, Мансур, Бала я.

Хуьре мискӀин ва адак гъвечӀи гуьжре галай. Ана хуьруьнвийри чпин ругьани игьтияжвилер бегьемарзавай. Араб чӀал Абукар-Эфендидиз, Махмудаз, Эминаз чидай.

Итимрин бязибур кеспи ийиз Дербент, Баку шегьерриз рекье гьатзавай.

XIX виш йисуз Агъа-ЦӀинитӀ хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Хъутур - Куьредин наибвалдик акатзавай тир. Агъа-АрхитӀ, Вини-АрхитӀ ва Вини-ЦӀинитӀ хуьрерихъ галаз Агъа-АрхитӀ хуьруьнжемятдик акатзавай.

1930 йисуз хуьре садлагьай гражданвилин сифте чирвилерин мектеб кардик кутунай. Садлагьай муаллимар Манаф, Абдулвагьаб тир. Совет береда виринра колхозар туькӀуьрзавай чӀавуз, ЦӀинитӀрин эгьлиярни колхозра кӀвалахзавай.

50-60-й йисара агьалидин са пай, къванцин цӀивин хкудзавай АрхитӀрин мяденда кӀвалахзавай.

Ватандин ЧӀехи дяведин йисара хуьряй фронтдиз 30 кас рекье гьатнай. Абурукай гзафбур женгера телеф хьанай. ВЧӀД-дин иштиракдар цӀинитӀви Мегьамедов Абдулвагьаб — тӀвар-ван авай тфенг ядай гьавадин аскер тир. Хуьруьн умуми чирвилерин юкьван мектеб адан тӀварунихъ гала. Ватандин дяведин ветеранрин гьуьрметдай хуьре обелиск эцигнава.

ИнфратуькӀуьрун

Къе хуьре умуми чирвилерин юкьван мектеб, фельдшерни-акушервилин пункт, хуьруьн майишатдин производстводин кооператив, хуьруьн клуб, асфальтни-бетондин завод кӀвалахзава. Хуьр газдивни электричестводив таъмин я.

Агьалияр

Къе хуьре 200-елай пара майишатар, 740 кас кьван агьалияр ава.

2002 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 695 касди уьмуьр гьалзавай . Агьалидин вири лезгияр, суни - мусурманар я. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, Агъа-ЦӀинитӀ хуьруьн агьалийрин кьадар вири лезгияр яз 459 кас тир .

Хуьре гуьгъуьнин сихилрин векилар ава: Асанар, ГьицӀияр, Пелеяр, Селимар, Урузар, СехитӀар, Дакьарар.

ТӀвар-ван авай ксар

• Айвазов Исаби — «Зегьметдин Яру Лишан» ордендин кавалер.
• Гамзаев Шамсудин — «III - дережадин Зегьметдин Баркаллувал» ордендин кавалер.
• Магомедов Асамудин — «Зегьмет паталай Баркаллувал» медалдин иеси.
• Вердиханов Магомеднаби — «Зегьметдин Тафаватвал» медалдин иеси.
• Рагимова Хамце — «Зегьметдин Тафаватвал» медалдин иеси.
• Алиева Саимат — «Зегьметдин Тафаватвал» медалдин иеси.

ЭлячӀунар

• «Odnoselchane.ru» сайтуна Агъа-ЦӀинитӀ хуьруькай малуматар Архивация 28 октябрь 2012 йисан.

И макъала гьеле гьазур туш. Тавакъу ийида, и макъала хъсанарна проектдиз куьмек це.