Перейти к содержанию

Аливердийрин Абдулхакь АбутӀрабан хва

Википедиядихъай
Аливердийрин Абдулхакь АбутӀрабан хва
Дидедиз хьайи чӀав 1910 йисан 10 декабрь(1910-12-10)
Дидедиз хьайи чка Ахцегь
Кьиникьин чӀав 1992 йисан 6 октябрь(1992-10-06) (81 йис)
Кьиникьин чка Магьачкъала
Гьукумат Урусатдин империя ва ССРГ
Альма-матер Москвадин гьукуматдин ветеринарияди медицинадин ва биотехнологиядин академия
Илимдин дережа ветеринариядин илимрин доктор
Илимдин тӀвар профессор

Аливердийрин Абдулхакь АбутӀрабан хва (1910 йисан 10 декабрдиз, Ахцегь − 1992 йисан 6 июндиз, Магьачкъала) — советрин гьукуматдин ва Урусатдин алим, ветеринариядин илимрин доктор, профессор я.

Бруцеллездикай дарман жагъурдай алимрикай сад тирди[1]. Ватандин чӀехи дяведин ветеран я. Лезги я.

1910 йисуз 10 декабрдиз Дагъустандин Ахцегь райондин лезги Ахцегь хуьре лежберрин хзанда дидедиз хьана[2]. Буба — Аливердийрин Аливердидин хва АбутӀраб (1886—1963), революция жедалди фяле тир, Баку шегьердай кӀвализ хтайдалай кьулухъ — лежбер. Диде — Аливердийрин Мурадалидин руш Дюрнисе (1890(?)-1964) сифте кӀвал тухузвай, ахпа адани колхозда кӀвалахна. Адан паб — Аливердийрин (Федерова) Николаян руш Нина Аливердияррикай (1907—2002) — лап чӀехи категориядин духтур, са жерге илимрин кӀвалахар ва монографийяр кхьей кас я, медицинадин илимрин кандидат тир[3].

1927—1931 йисара — Дагъустандин зооветеринариядин техникум хъсан къиметар аваз кӀелна куьтягьайла, ам Институтдиз рекье туна[1]. 1931—1934 йисара — Ахцегь хуьруьн маларин духтур яз кӀвалахнава. 1932—1934 йисара — Ахцегь хуьрун комсомолдин кӀватӀалрин секретарь яз хкянава[1]. 1933—1934 йисара — Кьилин Къавкъаздин цӀиргъеда туькӀуьрнавай вахтундал хуьзвай карантиндин чкадин заведиш тир.

1934—1938 йисара — Москвадин ветеринариядин институтдин студент тир, ада ам тафаватлувилелди куьтягьна. 1938—1941 йисара — Москвадин ветеринариядин микробиологиядин кафедрадин аспирантурада кӀелна[2].

1941 йисан 17 июлдилай Яру Армиядин жергейрик экечӀна, маларин духтур яз 1011 СПда Москвадин дяведин округдин 253 дивизияда къуллугъ авуна. 1941 йисан ноябрдиз ССРГ-дин чилерин наркомди Къазахстандиз ракъурна эпидемийрихъ галаз дяве тухуз ва дяведин патав гвай районрай акъуднавай малариз чка гуз тешкил авур кас я[2].

1944 йисан ноябрдиз Москвадиз хтана ветеринариядин институтдин эпизоотологиядин академик С. Н. Вышелесски кьиле авай кафедрадин доцент хьана. 1944—1945 йисара — Москвадин ветеринариядин институтдин эпизоотологиядин кафедрадин доцент тир[1].

1945 йисан ноябрдиз Дагъустандин гьукуматди арза авуна А. Аливердиев Дагъустандин хуьруьн майишатдин институтдин эпизоологиядин кафедрадин заведиш яз Москвадай ракъурна. 1945—1952 йисара ДСХИ-дин эпизоологиядин кафедрадин заведиш ва СССР-дин ИА-дин Дагъустандин филиалда зоологиядин хлен къуллугъэгьли тир[4].

1952—1954 — ССРГ-дин ИА-дин Дагъустандин филиалда ветеринариядин хлен заведиш. 1954—1956 — СССР-дин ИА-дин Дагъустандин филиалда малдарвилин Институтдин директор[4].

1956 йисуз гьа институтдикай Дагъустандин хуьруьн майишатдин илимар ахтармишдай институт авуна. Ана микробиологиядин ва физиологиядин лабораториядин заведишдин чка кьуна[4].

1959—1967 йисара — Дагъустандин илимар ахтармишдай ветеринариядин станциядин директор тир[1].

АбутӀрабан хва Абдулхакьа кӀватӀнавай малуматри Дагъустанда ветеринариядин илимар ахтармишдай институт ахъагъиз куьмекна. Гьа институт 1967 йисуз Дагъ. НИВИ-дин бинедал ахъагъна[1].

1967 йисалай башламишна А.Аливердиев директор тир, ахпа илимдин кӀвалахдин патай директордин чка кьадай кас.

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Путь ученого  (урус). «Дагестанская правда» (15 декабрь 2019). Ахтармишун 15 декабрь 2019.
  2. 2,0 2,1 2,2 Он был родоначальником династии ученых  (урус). «Молодежь Дагестана» (15 декабрь 2019). Ахтармишун 15 декабрь 2019.
  3. Талант — это великий дар  (урус). «Дагестанская правда» (15 декабрь 2019). Ахтармишун 15 декабрь 2019.
  4. 4,0 4,1 4,2 Жил не ради славы  (урус). Федеральная лезгинская национально-культурная автономия (15 декабрь 2019). Ахтармишун 15 декабрь 2019.