Нугъай чӀал

Википедиядихъай
(Нугъай чIал-кай рахкъурнава )
Нугъай чӀал
Вичин тӀвар:

Ногъай тили, Ногъайша

Уьлквеяр:

Дагъустандин пайдах Дагъустан
Ставрополь крайдин пайдах Ставропольдин край
Къарачай-Черкесиядин пайдах Къарачай-Черкесия
Астрахань вилаятдин пайдах Астрахань вилаят

Официал статус:

Дагъустандин пайдах Дагъустан

Рахазвайбурун кьадар:

87 119 кас (2010 йис)

Классификация
Категория:

Евразиядин чӀалар

  • Нугъай чӀал
Кхьинар:

кирилл графика

ЧӀаларин кодар
ГОСТ 7.75–97:

ног 505

ISO 639-1:

ISO 639-2:

nog

ISO 639-3:

nog

Нугъай чӀал (нугъай тили) — асул гьисабдалди Ставропольдин крайда, Дагъустанда, Къарачай-Черкесия Республикада, Астраханьдин вилаятда, Крым Республикада ва Чечняда уьмуьр ийизвай нугъай халкьдин хайи чӀал я. Туьрк чӀаларин группадин кыпчак чӀаларин хзандин кыпчак-нугъай чӀаларин хилек акатзава. И хилек гьакӀни къаракъалпагъ ва казах чӀаларни акатзава. И чӀалар сад садаз пара мукьва я.

2010 йисан малуматриз килигна, нугъай чӀалал Урусатда 87 агъзур кас рахазвай. Дагъустан ва Къарачай-Черкесия Республикайра нугъай чӀалак гьукуматдин чӀалан статус гала.

И чӀалал газетар акъатзава «Шоьл тавысы» (Чуьлерин ван) (Дагъустанда) ва «Ногай давысы» (Нугъайрин ван) (Къарачай-Черкесияда).

Татарстан Республикада авай «Турциядин ван» радиостанциядин редакцияда гьар гьафтеда нугъай чӀалал «Нугайча нэсихэтлэр» (Нугъай чӀалал несигьатар) тӀвар алай радио-гунуг гузва.

Нугъатар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

  • къаранугъай нугъат (Дагъустан ва Чечня)
  • къум (куьми) нугъат (Ставропольдин край)
  • акнугъай ва я кубань нугъат (Къарачай-Черкесия)
  • къарагаш нугъат (Астрахань вилаят)

Крым-татар чӀалан степной (ва я кеферпатан) нугъатни гъакъикъатда нугъай чӀалан нугъатрикай сад я. Бязи лингвистри фикирзава хьи, юртадин ва алабугат татаррин чӀалар нугъай чӀалан нугъатар я, гьа чӀавузни муькуь алимрин фикирралди и кьве чӀалар нугъай чӀалан таъсирдик акатнай татар чӀалан нугъатар я.

Нугъай чӀал, къаракалпагъ чӀал, казах чӀал, гьакӀни крым-татар чӀалан степной нугъат ва узбек чӀалан кыпчак нугъат — ибур вири туьрк чӀаларин группадин кыпчак-нугъай подгруппадик акатзава. Вири кыпчак-нугъай чӀалар ва нугъатар сад садаз акьван мукьва я хьи, дуьньядин чара-чара пипӀера уьмуьр ийизвай и халкьари сада сад гъавурда акьазва. Ва алимрин фикирдалди, и чӀалар дегь девирда авай ва тарихдин къене пай хьанвай са умуми чӀалан нугъатар я.

Эдебиятдин нугъай чӀал къранугъай нугъатдин бинедал арадал гъанва.

Нугъай эдебият[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Нугъай чӀалал са жерге шаирри ва прозаикри эсерар туькӀуьрнавайди я. Абурукай виридалайни машгьурбур:

Эдебият[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Литература[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Шаблон:Туьрк чӀалар