Каратаяр
| Каратаяр КӀкӀирди | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Вири санлай кьадар | |||||||||
|
Тахминан 10 000 кьван кас | |||||||||
| Гегьенш хьанвай ареал | |||||||||
| |||||||||
| ЧӀал | |||||||||
| Карата чӀал | |||||||||
| Дин | |||||||||
| Ислам, суни мусурманар | |||||||||
| Акатзава | |||||||||
| Анди халкьар | |||||||||
| Мукьва халкьар | |||||||||
| ахвахар, чамалалар, андияр, аварар ва мсб. | |||||||||
| Ареалдин карта | |||||||||
 | |||||||||
| 21 ранг |
Каратаяр (кар. кӀкӀирди) — Дагъустандин Ахвах районда хуьрера уьмуьр ийизвай Къавкъаздин бинедин суван халкь. Нах-дагъустан халкьарин группадин авар-анди-цез халкьарин хзандик квай анди халкьарин группадик акатзава. Авар миллетдин этник группа хьиз гьисабзавайди я. Диндал гьалтайла суни-мусурманар я.
Карата хуьрер[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Ахвах районда: Анчик, Арчо, Вини Инхело, Инхело, Карата, Маштада, Рацитль, Рачабулда, Тукита, Цумали.
Хасавюрт районда: Сиух, Тукита, Анчих-кутан, Андуз, Индира, Гавриил-кутан, Кирпич-Кутан, Кокрек, Муцалаул.
Идалайни гъейри каратаяр Бабаюрт, Кизилюрт ва Кизляр районрин кутанра ва хуьруьн майишатра уьмуьр ийизва.
Тарих[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Чпи чпиз кӀкӀирди лугьузва. Мукьвал алай аварри абуруз — кӀкӀаралал лугьузва.
Къавкъаздин дяве куьтягь хьана Дагъустан Урусатдиз муьтӀуьгъ хьайидалай кьулухъ карата миллетдин хуьрер Анди округдин Карата наибвилик акатнай ва 16 хуьруьн-жемиятрикай ибарат тир. 1895 йисуз Дагъустандин вилаятда 6 162 карата гьисабнай. 1938 йисуз абурун кьадар 6 700 тир. СССР девирдилай гатӀумна каратаяр кьилдин миллет хьиз гьисабзавачир, абур авар миллетдин кьадардик квай. 2010 йисуз кьиле тухвай агьалияр сиягьриз къачунин малуматриз килигна, уьлкведа 4 787 касди чеб карата хьиз къейд авунай.
ЧӀал[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Каратаяр карата чӀалал рахазва. Абурун саки виридаз авар чӀал, урус чӀал ва са кьадар чечен чӀалар чида. Карата чӀал — нах-дагъустандин чӀаларин хзандин авар-анди-цез чӀаларин группадик акатзава. Адаз виридалайни мукьва чӀал ахвах чӀал я. Карата чӀал кьве нугъатриз пай жезва: вич карата ва токида нугъат. Вичин нубатда карата нугъатни гуьгъуьнин рахунриз пай жезва: анчих, арчо, рачабал, рацитли рахунар. Вичин кьетӀенвилериз килигна, анчих нугъат ботлих чӀалаз виридалайни мукьва я.
Карата чӀалакай сифте малуматар 1895 йисуз акъатай Р. Эркертан «Къавкъаздин дувулар квай чӀалар» ктабда гьатнава.
Дин[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Диндал гьалтайла каратаяр суни-мусурманар я. Вири Дагъустандин халкьар хьиз каратаярни вилик девирда христианар тир. Анжах XVIII виш йисан сифте кьилера абур мусурманвилиз элкъвенай.
