КцӀар

Википедиядихъай
Азербайжандин пайдах Шегьер
КцӀар
Герб
Герб
Уьлкве
Азербайжан
Регион
Къуба-Хъачмаздин экономикадин регион
Муниципал район
Статус
1938 йисуз шегьердин статус къачунва
Агьалияр
17 500 кас (2013)
Миллетар
Динар
Сятдин чӀул
Телефондин код
+994 23
Почтунин индекс
AZ 3800
Автомобилдин код
38
Хуьруьн шикилар
Космосдай акунар
КцӀар (Азербайжан)
КцӀар
Баку

КцӀар (азер. Qusar) — Азербайжан республикадин КцӀар районда авай шегьер. Райондин администрациядин юкь я.

ТӀварцӀикай[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

КцӀар тӀварцӀин арадал атуникай чара-чара тарихдарри шумудни са баянар гузва. Виридалайни машгьур версиядив кьурвал, КцӀар гаф урус чӀалан Гусар, яни кьушунрин жуьредикай сад тир «балкӀандал алай аскер» гафуникай арадал атана. Идан себеб, Урусатдин Империядин чӀавуз КцӀар шегьерда урусрин балкӀанрал алай аскеррин кьушунрин кӀеретӀар авай.

Муькуь алимрин фикирдалди, КцӀар гаф «гъуц», «кьве сур» (кьисадив кьурвал, са мус ятӀа ина кьве лезгидин арада къал акъатнай, абуру сада сад яна кьинай, ахпа абур кьведни ина кучуднай), «ксар» (дегь алпандин тайифадин тӀвар) гафарикай арадал атанвайди мумкин я.

География[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Шегьер КцӀар райондин кьибле пата, Къуба райондихъ галаз сергьятдал, КцӀар вацӀун кьерел, Баку шегьердилай 180 км яргъал ала. КцӀарин къвалав Фиалка тӀвар алай вир гала.

Тарих[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Агьалияр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Йисариз килигна шегьердин агьалийрин кьадар:

Йис 1926 1939 1959 1970 1979 2009 2013
Агьалияр 2 996 4 329 7 366 11 144 12 017 16 466 17 500
Урусатдин, СССР-дин ва Азербайжандин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматриз килигна КцӀар шегьердин миллетрин состав.
Йис 1926 [1] 1939 [2] 1959 [3] 1970 [4] 1979 [5]
лезгияр 430 (14,4 %) 2 104 (48,6 %) 4 804 (65,2 %) 8 257 (74,1 %) 9 610 (80 %)
азербайжанар 628 (21 %) 826 (19,1 %) 956 (13 %) 1 413 (12,7 %) 1 444 (12 %)
урусар/ украинар 1 634 (54,6 %) 1 034 (23,9 %) 1 050 (14,3 %) 973 (8,7 %) 585 (4,9 %)
чувудар 120 (4 %) 241 (5,6 %) 230 (3,1 %) 313 (2,8 %) 173 (1,4 %)
вири 2 996 (100 %) 4 329 (100 %) 7 366 (100 %) 11 144 (100 %) 12 017 (100 %)

Экономика[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Шегьерда консерврин, некӀедин ва асфальт гьазурзавай заводар кардик ква.

Культура ва чирвилер[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

1998 йисуз КцӀара Гьукуматдин лезги драмадин театр ахъайнай.

2006 йисуз шегьерда 6 юкьван чирвилерин мектебар кӀвалахзавай, абурукай сад азербайжан вадни урус мектебар тир. Идалайни гъейри, шегьерда мектебдилай вилик гьазурвилер гудай чирвилерин идара, Азербайжандин Гьукуматдин Педагогикадин Колледж кардик ква. Колледжда азербайжан чӀалан, ингилис чӀалан ва литературадин муаллимар ва гьакӀни сифте кьилин мектебрин муаллимар гьазурзава.

Улакь[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Спорт[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ТӀвар-ван авай ксар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Килигуниз лайих тир чкаяр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Литература[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]