Ихрек
Хуьр
|
Ихрек (урус. Ихрек, рут. Йирек) — Дагъустан республикадин Рутул районда авай, Аран хуьруьхъ галаз «Ихрек» хуьруьнсоветдик акатзавай хуьр. Хуьруьнсоветдин администрациядин юкь я.
География
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьр Дагъустан Республикадин Рутул райондин юкьван пата, райондин юкь тир Рутул хуьрелай 25 км кефердинни - рагъакӀидай пата, Къара-Самур вацӀун дугуна, адак Муклух вацӀ акахьзавай чкадал чка кьунвайди я.
Тарих
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Чкадин чӀалал хуьруьн тӀвар, чи чка ва я ирид сихилрин чка мана гузвай — Йирак я. Улу-бубайрилай амай сивяй-сивиз атай кьисади лугьузва хьи, Ихрек хуьр, сад садан мукьвал алай ирид гъвечӀи сихилрин хуьрерин сад садахъ гилиг хьунин рекьелди арадал атанвайди я: Хъыртаида, Харабрымыкда, Хвалирмыхда, КӀелидихда, Сырымыда, Риттимыхда ва ХыӀрыцӀ.[1] Вири санлай кьуд сихилрикай ибарат тир и хуьрерин эгьлияр гилан Ихрек хуьруьз куьч хьана гьарда чпиз са мягьле туькӀуьрнавай:
- 1-ай мягьле (Сады маӀгьлаь) - чӀелевер ("хци чӀалар квайбур")
- 2-ай мягьле (Хъуды маӀгьлаь) - къаьрачийр ("къарачияр, цыганар, куьч жезвайбур")
- 3-ай мягьле (Хъулады маӀгьлаь) - кӀаӀсаьнаьр (лакӀаб)
- 4-ай мягьле (Лады маӀгьлаь) - дуггуйр (дуг - "вини")[1]
XIX виш йисуз Ихрек хуьр вири Самур округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Самур округдин Лучек наибвалдиз талукь тир. Кьилдин Ихрек хуьруьнжемят туькӀуьрзавай.
Агьалияр
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]2002 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 2 312 касди уьмуьр гьалзавай [2]. Агьалидин вири рутулар, суни - мусурманар я. 1886 йисан Урусат империядин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал, Ихрек хуьруьн агьалияр, вири рутулар яз 1 725 кас тир [3].
Алай чӀавуз хуьре гуьгъуьнин 41 сихилрин несилри уьмуьр гьалзава: Агъамаьшды, Аьскаьраьшды, АӀбдуладиешды, АӀшдийшды, Баширашды, Былыйшды, Ваьлиешды, Вердиешды, ГьаӀджиешды, ГьаӀджимирзаьещды, ГьаӀсаьсыйшды, Гьудуйшды, Даьвыдаьшды, Даьмыраьшды, Даьрмаьнышды, Заманаьшды, Исмиешды, ЙаӀгьеваьшды, ЙаӀгьеешды, Каьмилаьшды, Кьасымаьшды, Маллаьшукураьшды, Манафаьшды, Мамытыйшды, Маьгьдиешды, МаӀгьмыдаьшды, МаӀмаьваьлиешды, Наьдираьшды, НуӀгьаьшды, Раджабаьшды, РаьшитӀаьшды, Саьмаьдаьшды, СаӀъдиешды, Уджагьаьшды, УӀмаӀрийшды, УӀсмаӀлаьшды, Хизриешды, ШаӀьаӀбаӀсаьшды, ЫӀсаьешды. [4].
ТӀвар-ван авай ксар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- Т.А. Исмаилов — ДГьТУдин ректор, пара кьадарда премияррин ва гьукуматдин пишкешрин лауреат, тӀвар-ван авай алим ва профессор, Дагъустан Республикадин Халкьдин КӀватӀалдин депутат [5].
- С. А. Гамзатова — ГОУ СПО «Дербентдин медицинадин училищедин» директор.[6], Дербентдин ГМО ВПП "Единая Россия" Политсоветдин член.
- Аюбов Нарман Аюбович — экономикадин илимрин кандидат, Ростовдин дараматар эцигунин гьукуматдин университетдин социал-экономикадин суалрин проректор [7].
- Эфендиев, Ямил — акахьай стильдин ягъунрин спортсмен, къайдаяр авачир ягъунрин спортдин жуьредай лап тамам дуьньядин чемпион.[8][9]
- Султанмагомедов, Кавказ — панкратион спортдин жуьредай дуьньядин чемпион, Европадин чемпион, Дуьньядин Кубокдин сагьиб, къайдаяр авачир ягъунрин спортдин жуьредай лап тамам дуьньядин чемпион, тренер, ягъунрин харусентдин Халкьар арадин ДЮСК «Сатурн-Профи» клубдин президент, Халкьар арадин ММА-дин турнир тешкил авунин иштиракдаррикай сад, «Битва Гладиаторов» турнирдин тешкилатдар [10][11][12][13][14][15]
Баянар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- ↑ 1,0 1,1 Р.А. Рамазанов А.Р. Рамазанов. Ихрек // Историко-эпиграфические материалы народов Рутульского района. — ГУП "РГЖТ", 2012. — С. 259.
- ↑ Рутул район. ФЛНК
- ↑ 1886 йисуз хуьрериз килигна Лучек наибвалдин агьалияр
- ↑ Р.А. Рамазанов А.Р. Рамазанов. Амсар // Историко-эпиграфические материалы народов Рутульского района. — ГУП "РГЖТ", 2012. — С. 201.
- ↑ Г. С. Гамидов, Т. А. Исмаилов, И. Л. Туккель. Об авторах // Инновационная экономика: стратегия, политика, решения. — Политехника, 2007. — С. 4.
- ↑ Дербентское медицинское училище
- ↑ Аюбов Н.А.
- ↑ Yamil Efendiev(кьейи элячӀун)
- ↑ Чемпион мира Эфендиев Я.
- ↑ Международный турнир по Боям без правил пройдет в Омске
- ↑ Профиль Кавказа Султанмагомедова
- ↑ Открытие спортивно-оздоровительного лагеря «УЛЫБКА»
- ↑ Турнир Битва Гладиаторов Архивация 15 июль 2014 йисан.
- ↑ Статья — Сайт «Бойцы.ру»
- ↑ Султанмагомедов — тренер
ЭлячӀунар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- Киче, односельчане Архивация 21 октябрь 2011 йисан.