КӀелед

КӀелед
Уьлкве	Урусат
Федерациядин субъект	Дагъустан
Муниципал район	Рутул район
Хуьруьнсовет	«Амсар»
АПдин кьакьанвал	гьуьлуьн дережадалай ; 1400 м
Агьалияр	426 кас (2002)
Миллетар	рутулар
Динар	суни - мусурманар
Сятдин чӀул	UTC+4
Телефондин код	+7 87269
Почтунин индекс	368700
Автомобилдин код	05
Код ОКАТО	82 242 805 002

КӀелед (урус. Кала, рут. КӀелед) — Дагъустан республикадин Рутул районда авай, КӀелед хуьруьхъ галаз «Амсар» хуьруьнсоветдик акатзавай хуьр.

География

Хуьр Дагъустан Республикадин Рутул райондин юкьван пата, райондин юкь тир Рутул хуьрелай 7 км яргъал, Самур вацӀун дугуна, Шиназ вацӀун сивел чка кьунвайди я.

ТӀварцӀикай

«КӀелед» гафунин рутул чӀалал мана авач. Хуьруьн эгьлийрин вирида, ина, тарихдин къене рутулрихъ галаз ассимиляция хьана рутулриз элкъвенвай, татрин несилри уьмуьр гьалзавайди лугьузва. Малум тирвал, тат чӀалал келе гафуни «чӀехи», «кьилин» манаяр гузва ^[1].

Тарих

КӀелед Рутул магьалдин виридалайни дегь хуьрерикай сад я ^[2].

XIX виш йисуз КӀелед хуьр вири Самур округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Самур округдин Лучек наибвалдиз талукь тир. Амсар ва Пилек хуьрерихъ галаз Амсар хуьруьнжемятдик акатзавай.

Агьалияр

2002 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 426 касди уьмуьр гьалзавай ^[3]. Агьалидин вири рутулар, суни - мусурманар я. 1886 йисан Урусат империядин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал, КӀелед хуьруьн агьалияр, вири рутулар яз 196 кас тир ^[4].

Хуьре гуьгъуьнин ругуд сихилрин векилри уьмуьр гьалзава: Шалшалар, Герийер, Инкьиймар, ГьаӀсийер, Къасымар ва Чихтиер.

Пак чкаяр

Хуьруьн мектебдин вилик галай рагал, 1877 йисуз Дагъустандани Чечняда хьайи къарагъунин чӀавуз телеф хьайи кьве жегьил-шагьид кучуднавай пӀир ала. Абурун ивидин къене авай мийитар яргъал алай Согратль хуьряй чпин дидедиз жагъана, хайи КӀелед хуьруьз хкана ина кучуднавайдалай кьулухъ, хуьруьнвийрин арада и чка пак тир чка хьиз гегьенш хьанвай. Абуру шагьидрин сурарин винел мавзолей-гуьмбет туькӀуьрнавай ^[1].

Баянар

↑ ^1,0 ^1,1 В.O. Бобровников. Родовые святилища рутульцев // Дагестанское село вопросы идентичности. — М.-Л.: Москва, 1999. — С. 102.
↑ Р.А. Рамазанов А.Р. Рамазанов. Кала // Историко-эпиграфические материалы народов Рутульского района. — М.-Л.: ГУП "РГЖТ", 2012. — С. 130.
↑ Рутул район. ФЛНК
↑ 1886 йисуз хуьрериз килигна Лучек наибвалдин агьалияр

ЭлячӀунар

[as-1] 1,0 ^1,1 В.O. Бобровников. Родовые святилища рутульцев // Дагестанское село вопросы идентичности. — М.-Л.: Москва, 1999. — С. 102.

[dash-2] Р.А. Рамазанов А.Р. Рамазанов. Кала // Историко-эпиграфические материалы народов Рутульского района. — М.-Л.: ГУП "РГЖТ", 2012. — С. 130.

[3] Рутул район. ФЛНК

[4] 1886 йисуз хуьрериз килигна Лучек наибвалдин агьалияр

[1]

[2]

[3]

[4]