Нах-дагъустандин чӀалар

Нах-дагъустандин чӀалар
Таксон:	хзан
Статус:	вирида кьабулнава
Ареал:	Кеферпатан Къавкъаз
Рахазвайбурун вири санлай кьадар:	5 миллион кьван
Классификация
Категория:	Евразиядин чӀалар
Сино Къавкъаздин макро хзан (гипотеза) Кеферпатан Къавкъаздин вини хзан (вирида кьабулнавач)
Квай чӀалар
Пай жезва:	5-6 хел
Чара хьанвай вахт:	чи. э. вилик 26 - 24 виш йис
Дуьз къвезвай гафарин процент:	30 - 33 %
ЧӀаларин кодар
ISO 639-5:	ccn

Нах-дагъустандин чӀалар (кефердинни-рагъэкъечӀдай патан къавкъаздин чӀалар) — асул гьисабдалди Кеферпатан Къавкъаздин рагъэкъечӀай пата (Дагъустанда, Чечняда ва Ингушетияда), Азербайжандин кефер пата ва са кьадар Грузияда, Турцияда, Иорданияда ва Мукьва РагъэкъечӀдай патан маса уьлквейра гегьенш хьанвай чӀаларин хзан.

И чӀаларал рахазвайбурун вири санлай кьадар — тахминан 5 миллион кас я.

Гипотезадал бинеламиш хьанвай фикирралди Кеферпатан Къавкъаздин чӀаларин агъа хзандик акатзава.

ГьакӀни, лингвистикада нах-дагъустан чӀаларин группада авай нах хилен чӀаларилай гъейри амай чӀалар кьунвай, дагъустандин чӀалар лугьудай термин гьалтзава .

Классификация

• Нах хел
  • вайнах кластер
    • чечен чӀал
    • галанчож нугъат
    • ингуш чӀал
  • бацбий чӀал

• Авар-анд-цез хел
  • авар-анд агъа хел
    • авар чӀал
    • анд группа
      • андий чӀал
      • ахвах чӀал
      • каратин чӀал
      • ботлих чӀал
      • годоберин чӀал
      • багвалин чӀал
      • тиндин чӀал
      • чамалин чӀал
  • цез (дидой) агъа хел
    • рагъакӀидай цез группа
      • цез чӀал
      • хваршин чӀал
        • инхокварин чӀал
      • гинух чӀал
    • рагъэкъечӀдай цез группа
      • бежтин чӀал
      • гунзиб чӀал

• Яхул хел
  • Яхул чӀал

• Дарги хел
  • кеферпатан дарги группа
    • кефердинни - рагъакӀидай патан агъа группа
      • акушин чӀал,
        • литературадин дарги чӀални кваз
      • мугьи чӀал
      • цудахар чӀал
      • гапшимин-бутрин чӀал
    • урахинчӀал (кабин, хюркилин)
    • мюрег-губден язык
    • кадар чӀал
    • муирин чӀал
  • мегебская группа
    • мегьеб чӀал
  • кьиблединни - рагъакӀидай патан дарги группа
    • сирхин чӀал
    • амух-худуц чӀал
    • кьункьи чӀал
    • санжи-ицарин чӀал
  • чирагъ группа
    • чирагъ чӀал
  • къайтагъ группа (хайдак)
    • виникъайтагъ чӀал
    • агъакъайтагъ чӀал
  • кубачи-аштин группа
    • кубачи чӀал
    • аштин чӀал

• Лезги хел
  • рагъэкъечӀдай патан лезги группа
    • лезги чӀал
    • табасаран чӀал
    • агъул чӀал
  • рагъакӀидай патан лезги (рутул-цӀахур) группа
    • рутул чӀал
    • цӀахур чӀал
  • кьиблепатан лезги (шагьдагъ, бабадагъ) группа
    • будугъ чӀал
    • къирицӀ чӀал
    • хинелугъ чӀал
  • арчин группа
    • арчин чӀал
  • удин группа
    • удин чӀал
    • агван чӀал †

Литература

• Алексеев М. Е. Нахско-дагестанские языки // Языки мира. Кавказские языки. М., 1999.