Самур магьал

Самур магьал урус. Самурский округ Герб Уьлкве Урусатдин империяУрусатдин империя Губерния Дагъустандин вилаятДагъустандин вилаят Юкь Ахцегь Бине кьунва 1839 йисуз Агьалияр 63 235 кас (1886)

Самур магьал (урус. Самурский округ) — 1839 — 1928 йисара хьайи, Дербентдин губерниядик, Дагъустан вилаятдик ва Дагъустандин АССРдик квай администрациядин тек.

Кьилин хуьр — Ахцегь хуьр.

Администрациядин паюнар

Магьал наибвалриз пай жезвай. 1899 йисуз наибвилер участокриз элкъвенай. Вичин нубатда гьа наибвилер хуьруьн-жемиятрикай ибарат тир.

1886 йисуз магьалдик агъадихъ галай наибвилер акатзавай:

Наибвал	Администрациядин юкь	Агьалияр	Миллетар
Ахцегьпарадин наибвал	Ахцегь	22 949	лезгияр (82 %) рутулар (18 %)
Докъузпарадин наибвал	Мискискар	20 899	лезгияр (100 %)
Лучек наибвал	Лучек	18 220	рутулар (50 %) цӀахурар (33 %) ва мсб.

1926 йисуз наибвилер терг авуна абурун чкадал кьве участокар тешкилнай:

• Докъузпарадин участок (юкь — Усугъчай хуьр)
• Лучек участок (юкь — Лучек хуьр)

Тарих

Самурдин округ 1839 йисуз арадал гъанай. 1840 йисалай округ Каспи вилаятдин Къуба уезддин, 1846 йисуз — Дербентдин губерниядин, 1860 йисуз — Дагъустандин вилаятдин, 1921 йисузни Дагъустандин АССРдин составрик квай.

1928 йисан ноябрь вацра Дагъустандин АССР-да кантонриз паюнин система къуватда гьатнававиляй вири округар терг авунай. Округдин къене сифте кантонар, гуьгъуьнлай гьа кантонрикай гилан районар тешкилнай.

1915 йисуз округда вад гражданвилин, яни диндиз талукь тушир мектебар авай: абурукай кьвед Ахцегьра, Хуьруьг, Рутул ва Филер хуьрера гьарна са мектеб.

Агьалияр

1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрив кьурвал, округда 63 235 касди уьмуьр ийизвай .

1886 йисан малуматриз килигна, округда авай миллетар :

Вири	лезгияр	рутулар	цӀахурар	яхулар	аварар
63 235 (100 %)	44 013 (70 %)	11 985 (19 %)	5 165 (8 %)	1 480 (2 %)	592 (1 %)

ЭлячӀунар

• Самурский округ // Брокгауздин ва Ефрондин Энциклопедиядин гафарган: 86 томар (82 т. ва 4 доп.). — Санкт-Петербург, 1890—1907.  (урус)