Темир-Хан-Шурадин округ
 Округ
|
Темир-Хан-Шурадин округ (урус. Темир-Хан-Шуринский округ) — 1860 — 1922 йисара хьайи, Дагъустандин вилаятдик ва Дагъустандин АССРдик квай администрациядин тек.
Администрациядин юкь — Темир-Хан-Шура шегьер тир.
Администрациядин паюнар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Округ наибвалриз пай жезвай. 1899 йисуз наибвилер участокриз элкъвенай. Вичин нубатда гьа наибвилер хуьруьн-жемиятрикай ибарат тир.
1886 йисуз округдик агъадихъ галай наибвилер акатзавай:
| Наибвал | Администрациядин юкь | Агьалияр | Миллетар |
|---|---|---|---|
| Темир-Хан-Шурадин наибвал | Агъа Казанище | 20 959 | къумукьар (88 %) аварар (12 %) |
| Тарки наибвал | Тарки | 11 309 | къумукьар (73,6 %) нугъаяр (23,5 %) чувудар (2,8 %) |
| Чир-Юрт наибвал | Чир-Юрт | 22 809 | къумукьар (50 %) аварар (43 %) |
| Къара-Будагъкент наибвал | Къара-Будагъкент | 10 785 | даргияр (51,8 %) къумукьар (46,4 %) |
| Дженгутай наибвал | Агъа Дженгутай | 10 785 | къумукьар (57,6 %) аварар (30,4 %) даргияр (11 %) |
1926 йисуз наибвилер терг авуна абурун чкадал вад участокар тешкилнай:
- Дженгутай участок (юкь — Агъа Дженгутай хуьр)
- Къара-Будагъкент участок (юкь — Къарабудагъкент)
- Тарки участок (юкь — Петровск хуьр)
- Темир-Хан-Шурадин участок (юкь — Агъа Казанище хуьр)
- Чир-Юрт участок (юкь — Чир-Юрт хуьр)
Тарих[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Темир-Хан-Шурадин округ Дагъустандин вилаятдин къене 1867 йисуз Тарки шамхалвилин, Мехтули ханвилин ва Присулак наибвилин сад хьанвай чилерал арадал гъанай. 1921 йисуз округ Дагъустандин АССР-дик акатнай. Гьа а йисузни округдин са пай Магьачкъала райондин тешкилуниз чара авунай. 6.01.1923 тарихда ДАССР-дин ЦИК-дин къарардалди, округдикай гилан Буйнакск район авунай.
1928 йисан ноябрь вацра Дагъустандин АССР-да кантонриз паюнин система къуватда гьатнававиляй вири округар терг авунай. Округдин къене сифте кантонар, гуьгъуьнлай гьа кантонрикай гилан районар тешкилнай.
Агьалияр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрив кьурвал, округда 76 470 касди уьмуьр ийизвай [1].
1886 йисан малуматриз килигна, округда авай миллетар [1]:
| Вири | къумукьар | аварар | даргияр | нугъаяр | чувудар | чеченар | цӀапар |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 76 470 (100 %) |
49 069 (64,2 %) |
13 311 (17,4 %) |
10 361 (13,5 %) |
2 556 (3,3 %) |
976 (1,3 %) |
184 (0,2 %) |
8 (0,1 %) |
