Пакистан

Исла́мвилин Халкьдин Республика Пакиста́н урду اسلامی جمہوریہ پاکِستان ингл. Islamic Republic of Pakistan
Пайдах Герб Гимн: Qaumi Tarana
Кьилин шегьер:	Исламабад
Шегьерар:	Карачи, Лахор, Фейсалабад, Равалпинди, Мултан, Хайдарабад, Гуджранвала, Пешавар, Кветта
ЧӀал:	урду, инглис
Гьукуматдин дин:	Ислам
Идара авунин тегьер:	акахьай республика
Кьил:	Ариф Алви (Президент) Шагьбаз Шариф (Премьер-министр)
Майдан:	803 940 км² (34-лагьай)
· Цин кьадар %:	3,1
Агьалияр:	221 180 890 кас (5-лагьай)
· Агьалийрин чуькьуьнвал:	258,4 кас/км²
Пул:	пакистандин рупия
КъВБ:	1 065 млрд. $ (24-лагьай)
· АСКА КъВБ:	5204 $
ИПВИ:	0,562 (150-лагьай)
Домен:	.pk
Телефондин код:	+92
Сятдин чӀул:	+5 / +6

Пакиста́н (урду پاکِستان paːkɪˈst̪aːn — «михьибурун чил», ингл. Pakistan ˈpækɪstæn ни pɑːkiˈstɑːn), тӀвар яргъидаз — Исла́мвилин Халкьдин Республика Пакиста́н (урду اسلامی جمہوریہ پاکِستان Ислами́ Джумхури́йе Пакиста́н, ингл. Islamic Republic of Pakistan) — Азияда гьукумат я. Пакистан 1947 йисуз, Британиядин Индиядин майдан пайюнин нетижада арадал атана.

Кьибле патай Аравиядин гьуьлуьн ятари кьунва, Ирандихъ кьиблени-рагъакӀидай патай, Афгъанистандихъ кефер ва кеферни-рагъакӀидай патай, Китайдихъ кеферни-рагъэкьечӀдай патай ва Гьиндиядихъ рагъэкьечӀдай патай са сергьятра ава. Сергьятрин вири санлай яргъивал: Индия — 2912 км, Афгъанистан — 2430 км, Иран — 909 км, Китай — 523 км.

Пакистан — агьалийрин кьадардал гьалтайла дуьньяда ругуд лагьай чкада ава, мусурманар гзаф кьадарда авай (180 млн кьван кас), Индонезиядилай кьулухъ кьвед лагьай гьукумат я.

Тарих

Дегь замана

Ч.э.в. III—II агъзур йисар вилик Пакистан, инсаниятдин виридлай дегь Хараппа цивилизациядин юкь тир. Ч.э.в. I агъзур йисара Пакистандин чилериз арияр кьуч хьана ацукьнай. Ч.э. I—III виш йисара ина чӀехи къуват авай Кушан Империя арадал атанвай, буддизм гегьеншардай садлагьай къул.

Ч.э. VIII виш йисарлай гьукуматдин къене ислам дин гегьенш жез эгечӀнай. Виш йисан юкьвара ина, кьилел Газневидарни Гуридар аваз, чӀехи мусурман гьукуматар арадал акъатиз хьанвай.

Колониярин девир

XIX виш йисуз Пакистандин чилер англиядин кьушунрин паталай кьуна Британиядин Гьиндиядик кутунвай.

Мусурман гьукуматдиз бине эцигун паталай женг тухузвай ругьани лидер зари, Мусурман Лигадин кьил, сепаритиствилин гьерекатдин лидеррин организациядин кьил Икбал тир. Садлагьай сеферда 1930 йисуз, ада мусурман гьукумат туькӀуьриз теклифнавайди гьа Икбал тир, и гьукуматдиз Пенжаб, Синд, Кеферни-РагъакӀидай сергьятдин провинция ва Белужистан акатнавай.

Гилан замана

1947 йисуз Британиядин Индия пай хьайила кьулухъ, Мусурман Лигадин къуватрин куьмекдалди Пакистан гьукумат арадал атана. Адак Индостандин кеферни-рагъэкъечӀдай ва кеферни-рагъакӀидай пата чка кьунвай, чӀехи пай мусурманар авай районар акатна. 1971 йисуз Рагъэкъечдай Пакистандикай ада гьукумат Бангладеш жезва.

1965-ни 1971 йисара Пакистанди Индиядихъ галаз дявеяр тухузва.

1990-лагьай йисара Пакистанда Абдул Къадыр Ханди кьиле тухузвай ядердин программа гегьенш жезва, имани АСШди Пакистандиз аксина тухунвай санкциярриз себеб хьана.

2000 йисарин сифте кьилера Пакистандин кеферни-рагъакӀидай регион Вазаристан Талибан гьерекатдин муг хьана. 2004 йисуз ин регионда талибар саки вири гьакимвал чпин гъилериз чӀугнай.

2001 йисан 11 сентябрьдалай кьулухъ Пакистанди талибриз даях жез акъвазарна, ва АСШди талибрин аксиниз эгечӀнавай гьерекатдин пад кьуна.

2009 йисан малуматрикай Афганистандихъ галаз сергьятда авай Пакистандин чилера гьукумат паталай контролвал кьиле тухузвач. Гьавиляй 2009 йисан 9 майдиз Пакистандин премьер-министр Юсуф Реза Гиланиди малумарна хьи, ада вичин армиядиз вири террористар терг ийиз эмир гана. Авиацияр, танкарни артиллерияр кардик ктунвай, Сваг округдин — Мингора шегьер кьун мураддалди ягъунар эгечӀна.

2011 йисан 28 апрельдиз Афганистандинни Пакистандин арада, Ангур — Ада шегьердин мукьув сергьятвилин гьуьжет арадал атана. Ягъунин финифда Афганистандин япакьвилин кьушундин 12 аскер ва Пакистандин сергьят хуьзвай са аскер кьена. Пакистандин пуд сергьят хуьзвайди ва Ангур — Ададин 8 ислагь ксариз хер авуна.

Администрациядин паюнар

Провинцияр

Гилгит-Балтистан

Азад Кашмир

Тайифадин Зул

Белуджистан

Пенджаб

Синд

Хайбер-Пахтунхва

Исламабад

Афгъанистан

Иран

Чин

Гьиндистан

Арабрдин гьуьл

Провинцияр

№	Регион	Кьилин шегьер	Статус	Майдан, км²	Халкь (2007), агъзур кас.
1	Белуджистан	Кветта	провинция	347 190	9 055,407
2	Хайбер-Пахтунхва	Пешавар	провинция	74 521	22 249,821
3	Пенджаб	Лахор	провинция	205 344	89 465,106
4	Синд	Карачи	провинция	140 914	37 798,292
5	Исламабад	Исламабад	федералдин ччил	907	1 225,117
6	Тайифадин Зул	Пешавар	федералдин ччил	27 219	3 789,477
7	Азад Кашмир	Музаффарабад	пакистандин Кашмирдин ччил	11 639	4 067,856
8	Гилгит-Балтистан	Гилгит	пакистандин Кашмирдин ччил	72 520	1 155,755

Округар

Провинция	Зилаярдин (Округдин) кьадар
Белуджистан	30
Хайбер-Пахтунхва	25
Пенджаб	36
Синд	23
Кьилин шегьердин ччил	1
Тайифадин Зул	7 агентствояр ва 6 сергьятдин регионар
Азад Кашмир	10
Гилгит-Балтистан	7
Вири	132 зилаяр (округар), 7 агентствояр, 6 сергьятдин регионар

Ксар

Дин

• мусурманар — 173 000 000 (96 %).
• индуистар — 3 200 000 (1,85 %)
• христианар — 2 800 000 (1,6 %)
• сикгьар — 20 000 (0,001 %)
• парсар, агьмадитар, буддистар, иудеяр, багьаистар и анимистар

ЧӀехи шегьерар

Пакистандин шегьерар

№	Шегьер	Провинцияр	Халкь
1	Къарачи	Синд	13 205 339
2	Лахор	Пенджаб	7 129 609
3	Фейсалабад	Пенджаб	2 880 675
4	Равалпинди	Пенджаб	1 991 656
5	Мултан	Пенджаб	1 606 481
6	Гьайдарабад	Синд	1 578 367
7	Гуджранвала	Пенджаб	1 569 090
8	Пешавар	Хайбер-Пахтунхва	1 439 205
9	Кветта	Белуджистан	896 090
10	Исламабад	кьилин шегьер	689 249

Спорт

Виридалайни регьятдиз гъавурда гьатдай спортдин жуьреяр: поло, крикет, векьин хоккей. Пакистандин векьин хоккей хкянавайди — пуд сеферда Олимпиядин чемпион (1960, 1968 ва 1984-й йисан).

Шикилар

• 
  Чогори (K2)
• 
  Пенджабдин ваза
• 
  Карачидин базар
• 
  Фейсал мискӀин
• 
  Пакистандин векьин хоккей хкянавайди
• 
  Нур-Магьал (Пенджаб)
• 
  Лагьор къеле
• 
  Мохенджо-Даро
• 
  Таксила
• 
  Шалимар багъар
• 
  Татта
• 
  Рогьтас къеле

ЭлячӀунар

• Викигьамбарда темайриз килигна туькӀуьрнавай медиа-файлар ава Пакистан
• Pakistan.gov.pk — The Official Web Gateway to the Government of Pakistan
• Ministry of Information and Broadcasting — Government of Pakistan