КӀелед

Википедиядихъай
(КIелед-кай рахкъурнава )
Урусатдин пайдах Хуьр
КӀелед
урусКала
рутКӀелед
Уьлкве
Урусат
Федерациядин субъект
Дагъустан
Муниципал район
Хуьруьнсовет
АПдин кьакьанвал
гьуьлуьн дережадалай
1400 м
Агьалияр
426 кас (2002)
Миллетар
Динар
Сятдин чӀул
Телефондин код
+7 87269
Почтунин индекс
368700
Автомобилдин код
05
Код ОКАТО
82 242 805 002
КӀелед (Дагъустан)
КӀелед
КӀелед (Рутул район)
КӀелед

КӀелед (урусКала, рутКӀелед) — Дагъустан республикадин Рутул районда авай, КӀелед хуьруьхъ галаз «Амсар» хуьруьнсоветдик акатзавай хуьр.

География[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Хуьр Дагъустан Республикадин Рутул райондин юкьван пата, райондин юкь тир Рутул хуьрелай 7 км яргъал, Самур вацӀун дугуна, Шиназ вацӀун сивел чка кьунвайди я.

ТӀварцӀикай[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

«КӀелед» гафунин рутул чӀалал мана авач. Хуьруьн эгьлийрин вирида, ина, тарихдин къене рутулрихъ галаз ассимиляция хьана рутулриз элкъвенвай, татрин несилри уьмуьр гьалзавайди лугьузва. Малум тирвал, тат чӀалал келе гафуни «чӀехи», «кьилин» манаяр гузва [1].

Тарих[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

КӀелед Рутул магьалдин виридалайни дегь хуьрерикай сад я [2].

XIX виш йисуз КӀелед хуьр вири Самур округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Самур округдин Лучек наибвалдиз талукь тир. Амсар ва Пилек хуьрерихъ галаз Амсар хуьруьнжемятдик акатзавай.

Агьалияр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

2002 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 426 касди уьмуьр гьалзавай [3]. Агьалидин вири рутулар, суни - мусурманар я. 1886 йисан Урусат империядин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал, КӀелед хуьруьн агьалияр, вири рутулар яз 196 кас тир [4].

Хуьре гуьгъуьнин ругуд сихилрин векилри уьмуьр гьалзава: Шалшалар, Герийер, Инкьиймар, ГьаӀсийер, Къасымар ва Чихтиер.

Пак чкаяр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Хуьруьн мектебдин вилик галай рагал, 1877 йисуз Дагъустандани Чечняда хьайи къарагъунин чӀавуз телеф хьайи кьве жегьил-шагьид кучуднавай пӀир ала. Абурун ивидин къене авай мийитар яргъал алай Согратль хуьряй чпин дидедиз жагъана, хайи КӀелед хуьруьз хкана ина кучуднавайдалай кьулухъ, хуьруьнвийрин арада и чка пак тир чка хьиз гегьенш хьанвай. Абуру шагьидрин сурарин винел мавзолей-гуьмбет туькӀуьрнавай [1].

Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

  1. 1,0 1,1 В.O. Бобровников. Родовые святилища рутульцев // Дагестанское село вопросы идентичности. — М.-Л.: Москва, 1999. — С. 102.
  2. Р.А. Рамазанов А.Р. Рамазанов. Кала // Историко-эпиграфические материалы народов Рутульского района. — М.-Л.: ГУП "РГЖТ", 2012. — С. 130.
  3. Рутул район. ФЛНК
  4. 1886 йисуз хуьрериз килигна Лучек наибвалдин агьалияр

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]