2012 Гатун Олимпия къугъунар

XXX Олимпиададин къугъунар

Шегьер-организатор	Лондон
Иштирак ийизвай шегьерар	204^[1]
Спортсменрин кьадар	10 957^[2]
Медалрин кьадар	Спортдин 32 жуьреда 302 комплект
Ахъаюнин межлис	2012 йисан 27 июль
Ахъайна	Елизавета II
Акьалтунин межлис	2012 йисан 12 август
Олимпиядин цӀай	Кэллум Эйрли Джордан Дакитт Дезире Хенри Кейт Кирк Кэмерон Макритчи Эйдан Рейнольдс Адель Трейси
Олимпиядин кьин	Сара Стивенсон
Майдан	Олимпиядин майдан

2012 йисан Гатун Олимпия къугъунар (ингл. 2012 Summer Olympics, франц. Jeux Olympiques d'été de 2012, официал тӀвар XXX Олимпиададин къугъунар) — ЧӀехибританиядин кьилин шегьерда Лондонда, 27 йюльдилай 12 августдал кьван кьиле тухванай къанницӀудлагьай гатун Олимпиада къугъунар. И къугъунар пудра тухванай садлагьай шегьер Лондон хьана (вилик ина 1908 — й ва 1948 — й йисара кьиле тухванай).

Шегьердин хкягъунар

2003 йисан 15 июльдиз шегьеррин кандидатура эцигунин кьабулун куьтягь хьанвай. Гьа чӀавуз чпин уьлкведа Къугъунар тухунин мурад гъуьгъуьнин шегьерри къалурнай: Гьавана, Стамбул, Лейпциг, Лондон, Мадрид, Москва, Нью-Йорк, Париж ва Токио.

Шегьердин хкягъунрин нетижаяр
Кандидатар	Уьлкве	1-й раунд	2-й раунд	3-й раунд	4-й раунд
Лондон	ЧӀехибритания	22	27	39	54
Париж	Франция	21	25	33	50
Мадрид	Испания	20	32	31	—
Нью-Йорк	АСШ	19	16	—	—
Москва	Урусат	15	—	—	—

Спортдин объектар

Спортдин объектрин чӀехи пай ЧӀехи Лондондин цӀарцӀин къене хьанай ва пуд зонадиз пай хьанвай: олимпиядин зона — Олимпиядин паркуна, вацӀун зона — Темза вацӀун яргъивилихъ, ва юкьван зона — региондин юкьван ва рагъакӀидай пата.

Олимпиядин зона

Олимпиядин майдан — къезил атлетика, ахъаюнин ва акьалтунин церемония.
Цин юкь — ахъа це сирнавунин спортдилай гъейри, цин спортдин вири жуьреяр.
Лондондин велопарк — велотрек ва BMX.
Ривербанк майдан — векьел хоккей.
Баскетболдин майдан — баскетбол, гандбол.
Коппер бокс — гандбол, гилан чӀаван вадкьуршахар.
Лондондин олимпиядин хуьр

ВацӀун зона

Лондондин выставкадин юкь — бокс, фехтование, дзюдо, столдин теннис, тэйквондо, залан атлетика ва кьуршахар.
Майдан O2 ва Гринвич майдан — бадминтон, баскетбол, гимнастикадин вири жуьреяр.
Гринвич парк — балкӀанрин спорт ва гилан чӀаван вадженгер.
Королдин артилериядин казармаяр — яракьрив ягъун.

Юкьван зона

Уэмбли — футбол.
Уэмбли майдан — бадминтон, художестводин гимнастика.
Вирианглиядин лаун-теннисдин ва крокетдин клуб — теннис.
Лордс крикет граунд — чӀемерукдив ягъун.
Риджентс-парк — велошоссе.
БалкӀандин гвардиядин Плац-парад — гьулуьн волейбол.
Гайд-парк — триатлон ва ахъа це сирнавун.
Эрлс Корт — волейбол.

Лондондин къеце пата

Лондондин шегьердин цӀарцӀин къеце пата спортдин са шумуд майданар жеда. ЧӀехибританиядин вад шегьердин майданра футболдин акъажунрин матчар кьиле тухвана:

Лондондин къеце пата гьакӀни гуьгъуьнин объектар хьанвай:

Броксбурдин кьусуйралди гьалунин юкь, Уэлтэм Кросс;
Дорни-Лейк, Дорни — кьусуйралди академик гьалун ва байдаркарални каноэрал гьалун;
Уэймутдин ва Портленддин елкендин спортдин халкьдин академия, Портленд остров;
Шегьердин къеце пата авай парк Хадли, Хадли къеледин мукьув — маунтин-байк.

Символар

Эмблема

Шикил, кьуд дуьз тушир, «2», «0», «1», «2» цифрайрин лишанар къалурзавай, гзаф пипӀериндикай ибарат я. Са пайда «London» гаф кхьенвайди я, маса пайда олимпиядин уьнуьгърин лишан. Эмблема кьуд рангунин вариантра ганва: вили, къацу, расу-яру ва хъипи. И логотип Wolff Olins компания паталай са йисан къене расзавай ва 400 агъзур фунт стерлинг къиметдихъ акъвазна. 2012 йисан мартдин сифте кьилера Ирандин гьукуматди 2012 Гатун Олимпия къугъунар бойкот ийиз къаст авунай, вучиз лагьайтӀа 2012 Олимпиядин логотип «Zion» — Сион гаф хьиз аквадайвал стилда ттунвай. Ирандин олимпия комитетдин кьил Багьрам Афшарзадегьди и логотипдиз «расиствилин» логотип яз тӀвар кьунвай. ГьакӀни, логотип свастикадиз ухшар я лугьузвай малуматарни ава.

ТӀилисимар

Асул макъала: Венлок ва Мандевиль

Къугъунрин тӀилисимар 2010 ийсан 19 майдиз малумарнай. Абур, Болтон шегьердай гъанвай Венлок ва Мандевиль тӀварар авай гьулдандин кьве стӀал хьана. И тӀварар, ЧӀехибританиядин чилера садлагьай Паралимпия къугъунар тухванай Мач-Венлок шегьердин ва Сток-Мандевиль хуьруьн гуьрметдай эцигнавайди я. Гьардаз са вил ава, ва гьардан винел Къугъунрин логотипар ава (Велнокдин винел — Олимпиядадин логотип, Мандевилан винел — Паралимпиададин).

Медалар

Асул макъала: 2012 Гатун Олимпия къугъунрин медалар

Са медалдин диаметр 85 миллиметр кьван, яцӀувал 7 миллиметр. Са пишкешдин заланвал 375—400 грамм туькӀуьрзава. Им Олимпия къугъунрин тарихда виридалай чӀехи медалар я. Олимпиададиз вири санал тахминан 2100 медаль акъуднавай. Гьар са къиметдин медальра экуьнин нурар галай Къугъунрин логотипдин къазмишна расай гириш ава, медальдин кьулухъ пата гъалибвилин Ника гъуцран ва Темза вацӀун гириш къалурна. Вири проектдин кирам дизайнер Дэвид Уоткинс хьана.

Гимн

Олимпиядадин официал гимн «Muse» группадин «Survival» (лезг. «сагьдиз амукьун») мани хьана. И мани Олимпиядадин ахъаюнда ва гьакӀни иштирак ийизвайбуруз пишкешар вугунин церемонияда ван авунвай.

Ювяскюль университетдин финви профессор Ханну Итконена Олимпия гимднин гафар критика авунай, адан фикирдалди и кхьинра инсанрин рикӀериз садвал кутазвай спортдин ругьдикай кхьей са затӀни авач, амма уьмуьр — вилик фенвайбур, рей тагузвайбур ва гъил качун тийизвайбур гъалиб жезвй са акъажун я лугьузвай гафар ава.

Спонсоррин даях

2011 йисан зулуз Лондонда Кока-Кола компаниядин бине эцигнавай «Move to the beat» компания кьил кутуна. Пара гьейбат авай шоу кьиле тухванай, гьина тӀвар — ван авай спортсменар иштиракнай, гьакӀни XXX Олимпиададин официал гимнрикай сад «Anywhere In The World» (лезг. «Дуьньяда гьина хьайитӀани» лугьунвай. Марк Ронсон — музыкадин кирам, манийриз спортсменри гьерекатар авурла акъудзавай ванар кутунвай (мисал паталай: агалтдай гъвардайтӀуз хкадрайла музыкадин битдиз ухшар ван акъатзава). Манидин гафар лугьуз мани лугьудайди Katy B экъечӀнай.

Олимпиядин цӀаюн эстафета

Ахъаюнин церемония

Акъажунар

2005 йисан 8 июльдиз Олимпия къугъунар тухуз Лондон шегьер хкягъайла къулухъ, Олимпиядин халкьарадин комитет (ОХК) — ди Къугъунрин программадай бейсбол ва софтбол акъудиз къетӀъ авунай. Абурун паталай гольф, карате, регби-7, роликрин спорт ва сквош кутаз теклифнай, амма кхягъунра бес тир кьадардин ванар кӀватӀнач лугьуз спортдин и жуьреяр программадиз ттуз хьанач.

Алатай Къугъунрив гекьигайла 2012 Гатун Олимпия къугъунра са бязи масакӀавилер хьана. 2009 йисан 9 августдиз ОХК-ди папариз боксда иштирак ийиз сифте яз ихтияр гун къетӀъ авунай.

Академик кьусуйрив гьалун
Бадминтон
Баскетбол
Бокс
Кьуршахар
- Ада
- Грекни-рим
Велоспорт
- Трекдин галтугунар
- Шосседин галтугунар
- Маунтинбайк
- BMX
Цин спортдин жуьреяр
- Цин поло
- Сирнавун
- Циз кхадрунар
- Синхрон сирнавун
Волейбол
- Волейбол
- Гьуьлуьн волейбол
Гандбол
Байдаркадин ва каноэдин кьусуйрив гьалун
- Байдаркадин ва каноэдин кьусуйрив гьалун
- Гребной слалом
Гимнастика
- Спортдин гимнастика
- Художестводин гимнастика
- Батутдал хкадрунар
Дзюдо
БалкӀандин спорт
- Выездка
- Конкур
- Пудженгер
Къезил атлетика
Столдин теннис
Елкендин спорт
Гилан чӀаван вадженгер
ЦӀун яракьрив ягъун
ЧӀемерукдив ягъун
Теннис
Триатлон
Тхэквондо
Залан атлетика
Фехтование
Футбол
Векьел хоккей

Къачунвай медалрин сиягь

Чка	Уьлкве	Къизил	Гимиш	Кишпир	Санал
Медалар
1	АСШ	46	29	29	104
2	Китай	38	27	23	88
3	ЧӀехибритания	29	17	19	65
4	Урусат	24	26	32	82
5	Кьибле Корея	13	8	7	28
6	Германия	11	19	14	44
7	Франция	11	11	12	34
8	Италия	9	9	11	28
9	Венгрия	8	4	5	17
10	Австралия	7	16	12	35