Кеферпатан Осетия

Урусатдин Федерациядин субъект
Кеферпатан Осетия-Алания Республика осет. Республикæ Цæгат Ирыстон — Алани
Кеферпатан Осетия-Аланиядин пайдах Кеферпатан Осетия-Аланиядин герб Урусат Федерациядин картадал Кеферпатан Осетия-Алания Республика
Гимн	[[Файл:]]
Кьилин шегьер	Владикъавкъаз
Майдан	80-й
- Вири - % цин винел патан	7 987 км²
Агьалияр	65-й
- Вири санлай - Къалинвал	↘ 699 253 (2019) 87.55/км²
РВБ	64-й
- Вири, гилан къиметрив - Агьалидин са касдал къвезвай	128,2 млрд ман. (2010) 182,5 агъз. ман.
Федерал округ	Кеферпатан Къавкъаздин
Экономикадин район	Кеферпатан Къавкъаздин
Гьукуматдин чӀал	урус, осети
Республикадин кьил	Вячеслав Битаров
Гьукуматдин председатель	Таймураз Тускаев
Халкьдин кӀватӀалдин председатель	Алексей Мачнев
УФ субъектдин код	15
Код ISO 3166-2	RU-SE
Сятдин чӀул	MSK (UTC+3)
Официал сайт:	http://www.rso-ar.ru/

Кеферпатан Осетия-Алания, официал тӀвар Кеферпатан Осетия-Алания Республика (урус. Республика Северная Осетия-Алания) — Урусатдин Федерацияда авай республика, я, Кеферпатан Къавкъаздин федерал округдик акатзава.

География

Осетиядин сувар

Кеферпатан Осетия Урусатдин кьибле пата ава, Кеферпатан Къавкъаздин лап кьула. Адалай кефер патахъ Ставрополь край гала, кефер-рагъэкъечӀдай патахъ — Чечня, рагъэкъечӀдай патахъ — Ингушетия, кьибле патахъ — Гуржистан, рагъакӀидай патахъ — Кабардино-Балкария. Республикадин кьибле пата кьакьан сувар ава, кефер пата — дуьзен чкаяр. Суварай Къавкъаздин чӀехи вацӀ Терек акъатзава. ЧӀехи шегьерар — Владикъавкъаз, Моздок, Беслан, Алагир, Ардон.

Агьалияр

Кеферпатан Осетиядин агьалийрин кьадар агъуз физава. 2019 йисуз абур вири 699 253 кас гьисабнавай. Агьалийрин къалинвал — 87,55 кас/км², шегьерра 64,48 % яшамиш жезва. Ина яшамиш жезва осетинар 64,5 %, урусар 20,6 %, ингушар 4 %, эрменияр 2,3 %, кумыкарни 2,3 % гуржияр 1,3 %. Агьалийрин къалинвиляй Кеферпатан Осетия Урусатда 5-й чкадал ала. Ксар яшамиш жезвай чкайрин халис къалинвал 140 кас/км² я.

Экономика

Алагирдин кам

Кеферпатан Осетиядин экономикада чӀехи пай спирт авуни кьазава — республикада абур ийизавай 23 завод ава, чӀехи пай Владикъавкъаздани Бесланда. ГьакӀни ина рангунин металлургия ава, машинарэцигун, суван индустрия, электроникадин, шуьшудин, тӀуьнринни масадбур. Осетиядай кьве пара важибвал авай рекьер физава — Кьушунрин Гуржи рехъни Къавкъаздин ЧӀехи рехъ — кьведани Урусат Виликан Азиядихъ галаз галкӀурзава. Кефераптан Осетияда гьакӀни пара ГЭСар ава.

Тарих

1238 Кеферпатан Осетиядин чил монголри къачунвай. 1395—1400 йисара Кеферпатан Осетиядин чил Тамерлана къачунвай. 1774 Кеферпатан Осетиядин чил Россиядин империядик кутунвай. 1784 йисуз эцигнавай Владикъавкъаз и регионда эцигнавай сифте къеле тир. 1904 йисуз Владикъавкъазда Урусатдин сифте трамвайрикай сад эцигнавай. 1921 йисуз Кеферпатан Осетия Суван Республикадин пай хьанвай, гуьгъуьбна, 1936 йисуз Кеферпатан Осетиядин Автономиядин Советрин Социалист Республика туькӀуьрнавай. Дуьньяднин Кьведлагьай дяведиз Кеферпатан Осетияда кӀеви женгер физавай, немцери республикадин чил къачунвай, абур Владикъавкъаздин вилик акъвазарнавай. 1944 йисуз республикадик патаг гвай Ингушетиядин чилер кутунвай.